ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝ
Βικιπαίδεια: O Σωκράτης (470 π.Χ./469[1] – 399 π.Χ.) ήταν Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος, μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος και πολιτισμού και ένας από τους ιδρυτές της Δυτικής φιλοσοφίας.
Ενδεικτικό της σημασίας του για την Αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι ότι όλοι οι Έλληνες φιλόσοφοι πριν από αυτόν ονομάστηκαν Προσωκρατικοί. Αναρίθμητοι είναι οι μελετητές που έχουν ασχοληθεί με τον Σωκράτη, στους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του, πολλοί από τους οποίους είναι ιδιαίτερα φημισμένοι, έτσι ώστε ο W.K.C. Guthrie να γράψει πως «στο τέλος ο καθένας έχει το δικό του, ως ένα βαθμό Σωκράτη, που δεν είναι ίδιος ακριβώς με τον Σωκράτη κανενός άλλου».[2] Είχε έναν πολυάριθμο κύκλο πιστών φίλων, κυρίως νέων από αριστοκρατικές οικογένειες, απ' όλη την Ελλάδα. Ορισμένοι από αυτούς έγιναν γνωστοί ως ιδρυτές φιλοσοφικών σχολών διαφόρων κατευθύνσεων. Οι γνωστότεροι ήταν ο Πλάτων και ο Αντισθένης στην Αθήνα, ο Ευκλείδης στα Μέγαρα, ο Φαίδων στην Ηλεία και ο Αρίστιππος στην Κυρήνη.[3]Οι κυριότερες πηγές για τη ζωή του είναι κατ' αρχάς ο μαθητής του Πλάτων, ο ιστορικός Ξενοφών, ο φιλόσοφος Αριστοτέλης και ο συγγραφέας κωμωδιών Αριστοφάνης.
To σύνολο της επιρροής του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή. μαζί με τον μαθητή του, τον Πλάτωνα.
Βικιπαίδεια: Ο Πλάτων (427 π.Χ. – 347 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτηκαι δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο (του αποδίδονται ακόμα και μερικά νόθα έργα)· άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι και σήμερα. Κύριος οικοδόμος της φιλοσοφίας, οδηγητής είτε προάγγελος μεταγενεστέρων προβάσεών της, εμπνευστής άμεσα ή έμμεσα των σπουδαιότερων κοινωνικοπολιτικών οραματισμών.[1] Ο Πλάτων, μεταξύ άλλων, έγραψε την Απολογία του Σωκράτους,[2]α΄[›] η οποία θεωρείται ως μια σχετικά ακριβής καταγραφή της απολογίας του Σωκράτη στη δίκη που τον καταδίκασε σε θάνατο, το Συμπόσιο όπου μιλά για τη φύση του έρωτα,[3] τον «Πρωταγόρα» όπου μεταξύ άλλων θεμελιώνεται θεωρητικά η αρχή της «πρόληψης» που δεν λαμβάνει την ποινή ως απολύτως «ανταποδοτική» 324b,[4] τον Παρμενίδη και τον Θεαίτητο, όπου θεμελιώνει την αντικειμενικότητα του λόγου και της ιδέας, ενώ σε δύο μακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόμους περιέγραψε την ιδανική πολιτεία.β΄[›]
To σύνολο του έργου του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, Σωκράτη, και τον μαθητή του, Αριστοτέλη.[5][6][7]
Ο Πλάτων και η εποχή του
Γεννημένος στην Αθήνα το 427 π.Χ., ο Πλάτων καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και έζησε στα παιδικά του χρόνια τις τελευταίες μέρες του μεγαλείου της Αθήνας του Χρυσού αιώνα του Περικλή. Μορφώθηκε με προσοχή και επιμέλεια. Χαρισματική προσωπικότητα, με εξαιρετικά πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα, ήταν προικισμένος με ποιητική και καλλιτεχνική διάθεση. Μυήθηκε στη φιλοσοφία στη νεανική του ηλικία και ενηλικιώθηκε με την επιθυμία να δημιουργήσει μια καλύτερη πολιτική οργάνωση από αυτήν που είχε γνωρίσει επί των Τριάκοντα τυράννων αλλά και στην περίοδο της δημοκρατίας. Για τον λόγο αυτόν άρχισε να συναναστρέφεται στην αγορά άλλους νεαρούς αριστοκράτες, που σχετίζονταν με τον Σωκράτη, τον οποίο γνώρισε σε ηλικία 20 ετών και τον θαύμαζε ως δημιουργό ενός είδους φιλοσοφικής αμφιβολίας αλλά και ως πρότυπο φιλοσόφου.
Πιστός μαθητής του Σωκράτη πληγώθηκε από τον τραγικό και άδικο θάνατό του (399 π.Χ.). Πικραμένος από το γεγονός αυτό εγκατέλειψε την Αθήνα και έζησε για ένα διάστημα στα Μέγαρα, κοντά στον φιλόσοφο Ευκλείδη τον Mεγαρέα. Επέστρεψε στην Αθήνα, όπου έμεινε μέχρι το 390 π.Χ. Kατόπιν ταξίδεψε για να ικανοποιήσει τις πνευματικές του ανησυχίες στην Αίγυπτο, όπου εντυπωσιάστηκε από το πολίτευμα και τους σταθερούς πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς της χώρας αυτής, στην Κυρήνη της Λιβύης και στην Κάτω Ιταλία (389 π.Χ.), όπου πλούτισε τις γνώσεις του στη γεωμετρία κοντά στον διάσημο μαθηματικό Θεόδωρο και ήρθε σε επαφή με τους Πυθαγόρειους. Επισκέφτηκε επίσης τη Σικελία, όπου φιλοξενήθηκε στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου A' και απέκτησε την εμπειρία ενός τυραννικού πολιτεύματος. Το 388 π.Χ. επέστρεψε στην Αθήνα.
Η επίδραση και η επικαιρότητα της σωκρατικής – πλατωνικής φιλοσοφίας
Έχει λεχθεί πως όλη η φιλοσοφία μετά τον Πλάτωνα είναι υποσημειώσεις στο έργο του. Η πλατωνική φιλοσοφία επηρέασε τις Σχολές των Νεοπλατωνικών, κατά την ύστερη αρχαιότητα, ενώ με τις συριακές και αραβικές μεταφράσεις άσκησε επίδραση στην αραβική και δυτική φιλοσοφία. Στην εποχή της Αναγέννησης ιδρύθηκε στη Φλωρεντία η Πλατωνική Aκαδημία. Tο ενδιαφέρον για τις πλατωνικές μελέτες αναζωπυρώθηκε τον 18o και τον 20ό αιώνα. Πράγματι, τα πλατωνικά έργα προσελκύουν μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον των φιλοσόφων, διατηρούν τη ζωντάνια τους και προβληματίζουν με τις ιδέες και τα φιλοσοφικά μηνύματα που περιέχουν.
πηγή: Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων Γ' Γυμνασίου
ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
O Aριστοτέλης είναι ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος με πολυετείς συστηματικές σπουδές. Aπό τα 17 του χρόνια εισάγεται στην πλατωνική Aκαδημία και παραμένει μέλος της για 20 ολόκληρα χρόνια. Θα πρέπει να φανταστούμε ότι πέρασε από όλα τα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας· ξεκίνησε από δόκιμο μέλος, στη συνέχεια εντάχθηκε στον στενό κύκλο των μαθητών του Πλάτωνα που διατηρούσαν προσωπική σχέση με τον δάσκαλο, και στα τελευταία χρόνια έγινε κι αυτός μέλος του διδακτικού προσωπικού της Σχολής. H θέση του στον πλατωνικό κύκλο ήταν σίγουρα ηγετική, αφού, μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, λέγεται ότι διεκδίκησε τη θέση του σχολάρχη της Aκαδημίας, χωρίς όμως επιτυχία. Eίναι κρίμα ότι, αν εξαιρέσει κανείς τον Aριστοτέλη, γνωρίζουμε λίγα πράγματα για τους άλλους σημαντικούς φιλοσόφους του πλατωνικού κύκλου. Kαι από τα λίγα όμως πράγματα που γνωρίζουμε προκύπτει ότι η πλατωνική σχολή δεν ήταν δογματική ούτε ιδιαίτερα πιστή στο γράμμα της διδασκαλίας του ιδρυτή της. Tο πιο πιθανό είναι ότι και ο ίδιος ο Πλάτων θα πρέπει να ενθάρρυνε τις θεωρητικές διαφωνίες και την ανεξαρτησία της σκέψης των μαθητών του.
Δημιουργήθηκε έτσι μια ζωντανή κοινότητα στοχαστών, που έδινε ερεθίσματα τόσο στον ίδιο τον Πλάτωνα για την ανάπτυξη της τελευταίας φάσης της φιλοσοφίας του όσο και στους μαθητές τους για να ανοίξουν τα δικά τους φτερά. Όλοι λοιπόν ξεκινούσαν από κάποιο κοινό υπόβαθρο, από μια βασική εκδοχή της πλατωνικής φιλοσοφίας, στη συνέχεια όμως ακολουθούσαν αποκλίνουσες διαδρομές. Eίναι χαρακτηριστικό ότι ο Aριστοτέλης στα πρώτα του γραπτά μιλάει για τους Πλατωνικούς χρησιμοποιώντας το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. Aπό την αρχή ωστόσο κρατά μια κριτική απόσταση από τις θεωρίες του Πλάτωνα, και γρήγορα θα προχωρήσει στην απόρριψη της θεωρίας των Iδεών και στην προβολή της δικής του σύλληψης της πραγματικότητας. Δεν είναι εύκολο να σταθμίσει κανείς τι οφείλει ο Αριστοτέλης στην πλατωνική του εκπαίδευση και τι είναι αποκλειστικά δική του κατάκτηση. Το σίγουρο είναι ο Πλάτων δεν ευνοούσε την πολυμάθεια, η οποία είναι βασικό χαρακτηριστικό της αριστοτελικής σκέψης. Στην πλατωνική ακαδημία η έμφαση δινόταν μόνο στη φιλοσοφία, ενώ από τις επιστήμες διδάσκονταν μόνο τα μαθηματικά, στα οποία εντάσσονταν και η αστρονομία.
Όταν λοιπόν μαθαίνουμε από τη βιογραφική παράδοση ότι ο Πλάτων είχε αποδώσει στον Aριστοτέλη το προσωνύμιο «ο αναγνώστης», μάλλον θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο χαρακτηρισμός αυτός θα είχε ειρωνική χροιά. Για τον Πλάτωνα η εκτεταμένη και συστηματική συλλογή υλικού, πάνω στην οποία στηρίχθηκε η βιολογία του Αριστοτέλη, μάλλον θα φαινόταν χαμένος χρόνος. Και σίγουρα δεν θα καταλάβαινε τι δουλειά είχε ένας φιλόσοφος να καταγράφει και να ταξινομεί τα υπάρχοντα πολιτεύματα ή να συντάσσει καταλόγους με τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων ή των δραματικών διαγωνισμών της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Ο Αριστοτέλης ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα γράφοντας διαλόγους, οι οποίοι δυστυχώς δεν έχουν σωθεί. Το λογοτεχνικό αυτό είδος, που καθιέρωσε με την αξεπέραστη μαεστρία του ο ίδιος ο Πλάτων, θα πρέπει να λειτουργούσε ως πρότυπο γραφής για τους φιλοσοφικούς κύκλους της εποχής. Η θεματολογία των αριστοτελικών διαλόγων, απ' όσο γνωρίζουμε, μαρτυρεί κι αυτή πλατωνικές καταβολές: ηθική, ρητορική, κοσμολογία, θεωρία της ποίησης. Το ύφος του θα πρέπει να ήταν προσεγμένο, με αναφορές και παραθέματα από την ποιητική παράδοση, ιδίως από τον Ευριπίδη. Ο Κικέρων, που είχε άμεση πρόσβαση στα κείμενα αυτά, εξυμνεί το λογοτεχνικό ύφος του Αριστοτέλη, γεγονός που φαίνεται παράδοξο σε όσους γνωρίζουν μόνο τα διδακτικά του συγγράμματα.
Πηγή: Βασίλης Κάλφας, Η Γλώσσα του Αριστοτέλη
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
«χωρίς την ηθική φιλοσοφία, τη λογική, τις γνώσεις της γεωγραφίας, της γεωμετρίας, αλλά και την ποίηση, τη μουσική, τη λογοτεχνία και όλες τις άλλες επιστημονικές γνώσεις που του μετέδωσε ο σοφός Σταγειρίτης, θα ήταν μάλλον ένας συνήθης κατακτητής, χαρισματικός μεν, αλλά χωρίς το κατάλληλο πνευματικό και επιστημονικό υπόβαθρο, και την καλλιέργεια που διακρίνει μία συγκροτημένη ηγετική προσωπικότητα.» (σσ. 215-216).
Πηγή: Ιωάννης Παρίσης, Αριστοτέλης και Αλέξανδρος
Βικιπαίδεια: O Σωκράτης (470 π.Χ./469[1] – 399 π.Χ.) ήταν Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος, μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος και πολιτισμού και ένας από τους ιδρυτές της Δυτικής φιλοσοφίας.
Ενδεικτικό της σημασίας του για την Αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι ότι όλοι οι Έλληνες φιλόσοφοι πριν από αυτόν ονομάστηκαν Προσωκρατικοί. Αναρίθμητοι είναι οι μελετητές που έχουν ασχοληθεί με τον Σωκράτη, στους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του, πολλοί από τους οποίους είναι ιδιαίτερα φημισμένοι, έτσι ώστε ο W.K.C. Guthrie να γράψει πως «στο τέλος ο καθένας έχει το δικό του, ως ένα βαθμό Σωκράτη, που δεν είναι ίδιος ακριβώς με τον Σωκράτη κανενός άλλου».[2] Είχε έναν πολυάριθμο κύκλο πιστών φίλων, κυρίως νέων από αριστοκρατικές οικογένειες, απ' όλη την Ελλάδα. Ορισμένοι από αυτούς έγιναν γνωστοί ως ιδρυτές φιλοσοφικών σχολών διαφόρων κατευθύνσεων. Οι γνωστότεροι ήταν ο Πλάτων και ο Αντισθένης στην Αθήνα, ο Ευκλείδης στα Μέγαρα, ο Φαίδων στην Ηλεία και ο Αρίστιππος στην Κυρήνη.[3]Οι κυριότερες πηγές για τη ζωή του είναι κατ' αρχάς ο μαθητής του Πλάτων, ο ιστορικός Ξενοφών, ο φιλόσοφος Αριστοτέλης και ο συγγραφέας κωμωδιών Αριστοφάνης.
To σύνολο της επιρροής του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή. μαζί με τον μαθητή του, τον Πλάτωνα.
Βικιπαίδεια: Ο Πλάτων (427 π.Χ. – 347 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτηκαι δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο (του αποδίδονται ακόμα και μερικά νόθα έργα)· άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι και σήμερα. Κύριος οικοδόμος της φιλοσοφίας, οδηγητής είτε προάγγελος μεταγενεστέρων προβάσεών της, εμπνευστής άμεσα ή έμμεσα των σπουδαιότερων κοινωνικοπολιτικών οραματισμών.[1] Ο Πλάτων, μεταξύ άλλων, έγραψε την Απολογία του Σωκράτους,[2]α΄[›] η οποία θεωρείται ως μια σχετικά ακριβής καταγραφή της απολογίας του Σωκράτη στη δίκη που τον καταδίκασε σε θάνατο, το Συμπόσιο όπου μιλά για τη φύση του έρωτα,[3] τον «Πρωταγόρα» όπου μεταξύ άλλων θεμελιώνεται θεωρητικά η αρχή της «πρόληψης» που δεν λαμβάνει την ποινή ως απολύτως «ανταποδοτική» 324b,[4] τον Παρμενίδη και τον Θεαίτητο, όπου θεμελιώνει την αντικειμενικότητα του λόγου και της ιδέας, ενώ σε δύο μακρούς διαλόγους, την Πολιτεία και τους Νόμους περιέγραψε την ιδανική πολιτεία.β΄[›]
To σύνολο του έργου του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον δάσκαλο του, Σωκράτη, και τον μαθητή του, Αριστοτέλη.[5][6][7]
 |
| Ραφαήλ, Η Σχολή των Αθηνών (Πλάτων και Αριστοτέλης στο κέντρο) |
Ο Πλάτων και η εποχή του
Γεννημένος στην Αθήνα το 427 π.Χ., ο Πλάτων καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια και έζησε στα παιδικά του χρόνια τις τελευταίες μέρες του μεγαλείου της Αθήνας του Χρυσού αιώνα του Περικλή. Μορφώθηκε με προσοχή και επιμέλεια. Χαρισματική προσωπικότητα, με εξαιρετικά πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα, ήταν προικισμένος με ποιητική και καλλιτεχνική διάθεση. Μυήθηκε στη φιλοσοφία στη νεανική του ηλικία και ενηλικιώθηκε με την επιθυμία να δημιουργήσει μια καλύτερη πολιτική οργάνωση από αυτήν που είχε γνωρίσει επί των Τριάκοντα τυράννων αλλά και στην περίοδο της δημοκρατίας. Για τον λόγο αυτόν άρχισε να συναναστρέφεται στην αγορά άλλους νεαρούς αριστοκράτες, που σχετίζονταν με τον Σωκράτη, τον οποίο γνώρισε σε ηλικία 20 ετών και τον θαύμαζε ως δημιουργό ενός είδους φιλοσοφικής αμφιβολίας αλλά και ως πρότυπο φιλοσόφου.
Πιστός μαθητής του Σωκράτη πληγώθηκε από τον τραγικό και άδικο θάνατό του (399 π.Χ.). Πικραμένος από το γεγονός αυτό εγκατέλειψε την Αθήνα και έζησε για ένα διάστημα στα Μέγαρα, κοντά στον φιλόσοφο Ευκλείδη τον Mεγαρέα. Επέστρεψε στην Αθήνα, όπου έμεινε μέχρι το 390 π.Χ. Kατόπιν ταξίδεψε για να ικανοποιήσει τις πνευματικές του ανησυχίες στην Αίγυπτο, όπου εντυπωσιάστηκε από το πολίτευμα και τους σταθερούς πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς της χώρας αυτής, στην Κυρήνη της Λιβύης και στην Κάτω Ιταλία (389 π.Χ.), όπου πλούτισε τις γνώσεις του στη γεωμετρία κοντά στον διάσημο μαθηματικό Θεόδωρο και ήρθε σε επαφή με τους Πυθαγόρειους. Επισκέφτηκε επίσης τη Σικελία, όπου φιλοξενήθηκε στην αυλή του τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου A' και απέκτησε την εμπειρία ενός τυραννικού πολιτεύματος. Το 388 π.Χ. επέστρεψε στην Αθήνα.
Η επίδραση και η επικαιρότητα της σωκρατικής – πλατωνικής φιλοσοφίας
Έχει λεχθεί πως όλη η φιλοσοφία μετά τον Πλάτωνα είναι υποσημειώσεις στο έργο του. Η πλατωνική φιλοσοφία επηρέασε τις Σχολές των Νεοπλατωνικών, κατά την ύστερη αρχαιότητα, ενώ με τις συριακές και αραβικές μεταφράσεις άσκησε επίδραση στην αραβική και δυτική φιλοσοφία. Στην εποχή της Αναγέννησης ιδρύθηκε στη Φλωρεντία η Πλατωνική Aκαδημία. Tο ενδιαφέρον για τις πλατωνικές μελέτες αναζωπυρώθηκε τον 18o και τον 20ό αιώνα. Πράγματι, τα πλατωνικά έργα προσελκύουν μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον των φιλοσόφων, διατηρούν τη ζωντάνια τους και προβληματίζουν με τις ιδέες και τα φιλοσοφικά μηνύματα που περιέχουν.
πηγή: Ανθολόγιο Φιλοσοφικών Κειμένων Γ' Γυμνασίου
 |
| Αριστοτέλης |
ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
O Aριστοτέλης είναι ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος με πολυετείς συστηματικές σπουδές. Aπό τα 17 του χρόνια εισάγεται στην πλατωνική Aκαδημία και παραμένει μέλος της για 20 ολόκληρα χρόνια. Θα πρέπει να φανταστούμε ότι πέρασε από όλα τα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας· ξεκίνησε από δόκιμο μέλος, στη συνέχεια εντάχθηκε στον στενό κύκλο των μαθητών του Πλάτωνα που διατηρούσαν προσωπική σχέση με τον δάσκαλο, και στα τελευταία χρόνια έγινε κι αυτός μέλος του διδακτικού προσωπικού της Σχολής. H θέση του στον πλατωνικό κύκλο ήταν σίγουρα ηγετική, αφού, μετά τον θάνατο του Πλάτωνα, λέγεται ότι διεκδίκησε τη θέση του σχολάρχη της Aκαδημίας, χωρίς όμως επιτυχία. Eίναι κρίμα ότι, αν εξαιρέσει κανείς τον Aριστοτέλη, γνωρίζουμε λίγα πράγματα για τους άλλους σημαντικούς φιλοσόφους του πλατωνικού κύκλου. Kαι από τα λίγα όμως πράγματα που γνωρίζουμε προκύπτει ότι η πλατωνική σχολή δεν ήταν δογματική ούτε ιδιαίτερα πιστή στο γράμμα της διδασκαλίας του ιδρυτή της. Tο πιο πιθανό είναι ότι και ο ίδιος ο Πλάτων θα πρέπει να ενθάρρυνε τις θεωρητικές διαφωνίες και την ανεξαρτησία της σκέψης των μαθητών του.
Δημιουργήθηκε έτσι μια ζωντανή κοινότητα στοχαστών, που έδινε ερεθίσματα τόσο στον ίδιο τον Πλάτωνα για την ανάπτυξη της τελευταίας φάσης της φιλοσοφίας του όσο και στους μαθητές τους για να ανοίξουν τα δικά τους φτερά. Όλοι λοιπόν ξεκινούσαν από κάποιο κοινό υπόβαθρο, από μια βασική εκδοχή της πλατωνικής φιλοσοφίας, στη συνέχεια όμως ακολουθούσαν αποκλίνουσες διαδρομές. Eίναι χαρακτηριστικό ότι ο Aριστοτέλης στα πρώτα του γραπτά μιλάει για τους Πλατωνικούς χρησιμοποιώντας το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο. Aπό την αρχή ωστόσο κρατά μια κριτική απόσταση από τις θεωρίες του Πλάτωνα, και γρήγορα θα προχωρήσει στην απόρριψη της θεωρίας των Iδεών και στην προβολή της δικής του σύλληψης της πραγματικότητας. Δεν είναι εύκολο να σταθμίσει κανείς τι οφείλει ο Αριστοτέλης στην πλατωνική του εκπαίδευση και τι είναι αποκλειστικά δική του κατάκτηση. Το σίγουρο είναι ο Πλάτων δεν ευνοούσε την πολυμάθεια, η οποία είναι βασικό χαρακτηριστικό της αριστοτελικής σκέψης. Στην πλατωνική ακαδημία η έμφαση δινόταν μόνο στη φιλοσοφία, ενώ από τις επιστήμες διδάσκονταν μόνο τα μαθηματικά, στα οποία εντάσσονταν και η αστρονομία.
Όταν λοιπόν μαθαίνουμε από τη βιογραφική παράδοση ότι ο Πλάτων είχε αποδώσει στον Aριστοτέλη το προσωνύμιο «ο αναγνώστης», μάλλον θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο χαρακτηρισμός αυτός θα είχε ειρωνική χροιά. Για τον Πλάτωνα η εκτεταμένη και συστηματική συλλογή υλικού, πάνω στην οποία στηρίχθηκε η βιολογία του Αριστοτέλη, μάλλον θα φαινόταν χαμένος χρόνος. Και σίγουρα δεν θα καταλάβαινε τι δουλειά είχε ένας φιλόσοφος να καταγράφει και να ταξινομεί τα υπάρχοντα πολιτεύματα ή να συντάσσει καταλόγους με τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων ή των δραματικών διαγωνισμών της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Ο Αριστοτέλης ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα γράφοντας διαλόγους, οι οποίοι δυστυχώς δεν έχουν σωθεί. Το λογοτεχνικό αυτό είδος, που καθιέρωσε με την αξεπέραστη μαεστρία του ο ίδιος ο Πλάτων, θα πρέπει να λειτουργούσε ως πρότυπο γραφής για τους φιλοσοφικούς κύκλους της εποχής. Η θεματολογία των αριστοτελικών διαλόγων, απ' όσο γνωρίζουμε, μαρτυρεί κι αυτή πλατωνικές καταβολές: ηθική, ρητορική, κοσμολογία, θεωρία της ποίησης. Το ύφος του θα πρέπει να ήταν προσεγμένο, με αναφορές και παραθέματα από την ποιητική παράδοση, ιδίως από τον Ευριπίδη. Ο Κικέρων, που είχε άμεση πρόσβαση στα κείμενα αυτά, εξυμνεί το λογοτεχνικό ύφος του Αριστοτέλη, γεγονός που φαίνεται παράδοξο σε όσους γνωρίζουν μόνο τα διδακτικά του συγγράμματα.
Πηγή: Βασίλης Κάλφας, Η Γλώσσα του Αριστοτέλη
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
«χωρίς την ηθική φιλοσοφία, τη λογική, τις γνώσεις της γεωγραφίας, της γεωμετρίας, αλλά και την ποίηση, τη μουσική, τη λογοτεχνία και όλες τις άλλες επιστημονικές γνώσεις που του μετέδωσε ο σοφός Σταγειρίτης, θα ήταν μάλλον ένας συνήθης κατακτητής, χαρισματικός μεν, αλλά χωρίς το κατάλληλο πνευματικό και επιστημονικό υπόβαθρο, και την καλλιέργεια που διακρίνει μία συγκροτημένη ηγετική προσωπικότητα.» (σσ. 215-216).
Πηγή: Ιωάννης Παρίσης, Αριστοτέλης και Αλέξανδρος
