Τρίτη 31 Μαρτίου 2020

Η αρχαία ελληνική κωμωδία

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B120/550/3618,15486/
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/comedy/page_002.html


Kύριο γνώρισμα της κωμωδίας είναι ο πολιτικός της χαρακτήρας, η παρουσίαση δηλαδή επί σκηνής επίκαιρων κοινωνικών και πολιτικών θεμάτων, ιδιαίτερα δύο κεντρικών: πόλεμος και ειρήνη, κρίση του θεσμού της πόλης. Άλλα γνωρίσματά της είναι η βωμολοχία και η δηκτική [(< δάκνω) = καυστική] σάτιρα γνωστών προσώπων (στοιχεία που επιβιώνουν στη σημερινή επιθεώρηση).
H αθηναϊκή δημοκρατία, εξασφαλίζοντας την ελευθερία και την ισότητα μεταξύ των πολιτών, είχε δώσει στην κωμωδία το δικαίωμα της παρρησίας (πᾶν + ῥῆσις = λόγος), της ελευθερίας δηλαδή λόγου, στον ποιητή, χωρίς να φοβάται μήπως τον καταγγείλουν για συκοφαντία ή εξύβριση, γιατί τον προστάτευε ο ιερός νόμος του θεού Διονύσου. Έτσι, ο κωμικός ποιητής τοποθετείται σε κάθε σοβαρό ηθικοθρησκευτικό και πολιτικοκοινωνικό πρόβλημα της εποχής του, ασκεί κριτική σε όλα τα σημαντικά πρόσωπα, διασύρει όχι μόνο τη δημόσια αλλά και την ιδιωτική ζωή τους (ὀνομαστὶ κωμῳδεῖν).


Ο αριθμός των έργων που διαγωνίζονταν και το πρόγραμμα των δραματικών αγώνων στα Μεγάλα Διονύσια και στα Λήναια, όπου κωμωδίες παρουσιάζονταν από το 442 π.Χ., άλλαζαν συχνά. Έτσι, μόνο χοντρικά μπορούμε να υπολογίσουμε ότι στις δύο γιορτές διαγωνίστηκαν πάνω από πεντακόσια έργα. Από αυτά οι αλεξανδρινοί φιλόλογοι είχαν στη βιβλιοθήκη τους τριακόσια εξήντα πέντε· εμείς σήμερα γνωρίζουμε πάνω από πενήντα ονόματα ποιητών, όπου ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Κράτης, ο Κρατίνος, ο Εύπολης, και ο Μάγνης, κοντά τετρακόσιους τίτλους κωμωδιών, και μεγάλο πλήθος αποσπασμάτων.

Το όνομά της η Κωμῳδία δεν το πήρε από την κώμην, το χωριό, όπως ισχυρίζονταν οι Δωριείς, αλλά από τον κῶμο, παλιά λέξη για το φαγοπότι, αλλά και για την παρέα των γλεντοκόπων, τους κωμαστάς, που μετά την οινοποσία τριγύριζαν κωμάζοντες, τραγουδώντας και ξεσηκώνοντας τον κόσμο, για να τιμήσουν τον Διόνυσο ή κάποιον άλλο θεό.

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ - ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΊΝΤΕΟ

ΠΑΡΤΙΤΟΥΡΕΣ της Λυσιστράτης σε μουσική Χρήστου Λεοντή

Υπόθεση Λυσιστράτης: Η Λυσιστράτη είναι κωμωδία του Αριστοφάνη που γράφτηκε και διδάχθηκε το 411 π.Χ.. Θεωρείται ένα από τα παλιότερα και χαρακτηριστικότερα αντιπολεμικά έργα. Η υπόθεση έχει να κάνει με τη σεξουαλική απεργία που κηρύσσουν οι γυναίκες της Αθήνας και της Σπάρτης, προσπαθώντας έτσι να πείσουν τους άντρες τους να σταματήσουν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.



ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΧΑΙΟΥ DNA ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΗ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΛΟΙΜΟΥ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

O λοιμός της αρχαίας Αθήνας αποτέλεσε έναν από τους αποφασιστικούς παράγοντες για την έκβαση του Πελοποννησιακού Πολέμου και το τέλος της αθηναϊκής κυριαρχίας στη Μεσόγειο. Ο λοιμός ξέσπασε κατά την πολιορκία της Αθήνας από τους Σπαρτιάτες, στην αρχή του καλοκαιριού του 430 π.Χ. και μέχρι το καλοκαίρι του 428 π.Χ. κυριολεκτικά αποδεκάτισε τον πληθυσμό της πόλης.

Επειτα από μία βραχεία περίοδο ύφεσης, η επιδημία ξέσπασε ξανά στη διάρκεια του χειμώνα του 427 π.Χ. και διήρκεσε μέχρι τον χειμώνα του 426 π.Χ. Υπολογίζεται ότι περίπου ένας στους τρεις κατοίκους της Αθήνας χάθηκε από την επιδημία, μεταξύ αυτών και ο Περικλής. Τα μοναδικά στοιχεία για τον λοιμό προέρχονται από τις σχετικές αναφορές του Θουκυδίδη, στην περίφημη Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, όπου περιγράφονται με αρκετή ακρίβεια τα κύρια σημεία και συμπτώματα της νόσου.


Πηγή: εφ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Δευτέρα 23 Μαρτίου 2020

Προτάσεις για θεατρικές παραστάσεις

10 παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου (Αισχύλου Πέρσες, Μπεν Τζόνσον, Πιραντέλο, Σέξπηρ, Τένεσι Ουίλιαμς κ.ά.  εδώ ).

πηγή: Πρόταγον

Τρίτη 10 Μαρτίου 2020

Ενότητα 16η, Κείμενα Αυτενέργειας, Φάκελος Υλικού

Ισοκράτης Πανηγυρικός, κείμενο Α μετάφραση
[28] Και πρώτα πρώτα αυτό που είχε πρωταρχική και άμεση ανάγκη ο οργανισμός μας το πήρε από την πόλη μας. Μπορεί βέβαια αυτό να είναι μονάχα μύθος, όμως αξίζει και τώρα να τον πω: Η Δήμητρα, μες στις περιπλανήσεις της όταν της έκλεψαν την Κόρη, έφτασε κάποτε στη χώρα μας. Συμπάθησε λοιπόν τους προγόνους μας για όσα καλά τής έκαναν —δεν μπορεί άλλος να τα μάθει αυτά εξόν από τους μυημένους στα Ελευσίνια Μυστήρια— και τους χάρισε δώρα διπλά, δώρα που έχουν πολύ μεγάλη αξία: Τους καρπούς της γης από τη μια μεριά, που μας βοήθησαν να μη ζούμε σαν τα θεριά, και τα Μυστήρια της Ελευσίνας απ᾽ την άλλη, που δίνουν ελπίδες γλυκές στους μυημένους για το τέλος της ζωής μας, για την αιωνιότητα.

[29] Η πόλη μας όμως, που ευτύχησε να έχει την αγάπη των θεών, είχε και άμετρη αγάπη για τον άνθρωπο. Τόσα αγαθά που απόχτησε δεν τα έκρυψε ζηλότυπα από τους άλλους· από όσα πήρε σε όλους έδωσε. Και νά, τα Ελευσίνια Μυστήρια και τώρα ακόμα κάθε χρόνο τα τελούμε· τη χρήση πάλι, την καλλιέργεια και την ωφέλεια από τους δημητριακούς καρπούς σε όλους χωρίς εξαίρεση τη δίδαξε. Για όλα αυτά κανείς δε θα μπορούσε να αμφιβάλει, αν μάλιστα προσθέσω λίγα ακόμα.

πηγή: http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=46&page=4

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
δέομαι + γεν = έχω ανάγκη
πορίζομαι = προμηθεύομαι
διατίθεμαι = συμπεριφέρομαι
μετέχω + γεν ή και αιτ = συμμετέχω
η τελευτή = το τέλος, το τέρμα
μεταδίδομι τινός τινι = μοιράζω

Θουκυδίδης Ιστορίαι, Κείμενο Β μετάφραση
[2.60.1] «Είχα προβλέψει την εναντίον μου αγανάκτησή σας —καταλαβαίνω πολύ καλά τα αίτιά της— και γι᾽ αυτό συγκάλεσα Εκκλησία, για να σας θυμίσω, ακριβώς, μερικά πράματα και να σας αποδείξω ότι έχετε άδικο ν᾽ αγανακτείτε εναντίον μου και ότι δεν δείχνετε καρτερία μπροστά στις συμφορές. 

Πιστεύω ότι, αν μια πολιτεία βρίσκεται στο σύνολό της σε ακμή, εξυπηρετεί πολύ καλύτερα τους πολίτες παρά όταν οι πολίτες ευτυχούν ο καθένας, αλλά η πολιτεία στο σύνολό της δυστυχεί. [2.60.3] Όσο κι αν ένας ιδιώτης ευτυχεί στις ιδιωτικές του υποθέσεις, καταστρέφεται κι ο ίδιος μαζί με την πατρίδα του, αν καταστραφεί εκείνη. Αν όμως δυστυχήσει, ενώ η πατρίδα του ευημερεί, έχει πολλές ελπίδες να σωθεί. [2.60.4] Αφού, λοιπόν, η πολιτεία μπορεί ν᾽ ανθέξει στις δυστυχίες των πολιτών της, ενώ οι πολίτες δεν μπορούν ν᾽ ανθέξουν στην δυστυχία της πολιτείας, πώς είναι δυνατόν να μην την βοηθήσομε, αλλά να κάνομε ό,τι σεις τώρα κάνετε; Τσακισμένοι απ᾽ τις προσωπικές συμφορές, παραμελείτε το έργο της κοινής σωτηρίας και στρέφετε τις κατηγορίες σας και εναντίον μου, που σας συμβούλεψα να πολεμήστε, και εναντίον του εαυτού σας που συμφωνήσατε μαζί μου και αποφασίσατε τον πόλεμο. [2.60.5] Αγανακτείτε εναντίον μου, ενώ είμαι άξιος και δεν είμαι κατώτερος από κανέναν όταν πρόκειται να διακρίνω ποιό είναι το σωστό σε κάθε περίπτωση και να σας το εξηγήσω. Είμαι φιλόπατρις και ανώτερος χρημάτων. [2.60.6] Εκείνος που ξέρει τί πρέπει να γίνει κι όμως δεν έχει την ικανότητα να πείσει τους άλλους, είναι σαν να μην ξέρει τίποτε. Όποιος έχει και τα δύο αυτά χαρίσματα, αλλά δεν έχει φιλοπατρία, δεν μπορεί να δώσει τις συμβουλές που πρέπει. Αν έχει και φιλοπατρία, αλλά δεν είναι ανώτερος χρημάτων, τότε μπορεί τα πάντα να πουλήσει για χρήματα. [2.60.7]


πηγή: http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=73&page=65

Κυριακή 8 Μαρτίου 2020

Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία....

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Δ, β' σκηνή, 883-943στ.

Ὦ τύμβος, ὦ νυμφεῖον, ὦ κατασκαφὴς
οἴκησις αἰείφρουρος, οἷ πορεύομαι
πρὸς τοὺς ἐμαυτῆς, ὧν ἀριθμὸν ἐν νεκροῖς
πλεῖστον δέδεκται Φερσέφασσ᾽ ὀλωλότων·





νύμφη, ἡ, Επικ. κλητ. νύμφᾰ· Δωρ. νύμφᾱ· I. 1. νεαρή σύζυγος, νύφη, Λατ. nupta, σε Ομήρ. Ιλ., Τραγ. 2. γενικά, κάθε παντρεμένη γυναίκα, σε Ομήρ. Οδ., Ευρ. 3. νεαρή κόρη, παρθένα σε ηλικία γάμου, σε Ομήρ. Ιλ., Ησίοδ. 4. ισοδύν. Λατ. nurus, η νύφη (αναφορικά με τα πεθερικά και τους κουνιάδους), σε Κ.Δ. II. 1. ως κύριο όνομα, η Νύμφη, σε Όμηρ.· θεαὶ Νύμφαι, σε Ομήρ. Ιλ.· διακρίνεται με διαφορετικά κατά τόπους ονόματα· Νύμφες των πηγών είναι οι Ναϊάδες, Νύμφες της θάλασσας οι Νηρηΐδες, Νύμφες των δέντρων οι Δρυάδες και οι Ἁμαδρυάδες, Νύμφες των βουνών οι Νύμφαι Ὀρεστιάδες και οι Ὀρεάδες, Νύμφες του αγρού οι Νύμφαι λειμωνιάδες. 2. λέγεται για πρόσ. που βρίσκονται σε κατάσταση έκστασης, όπως οι μάντεις και οι ποιητές· λεγόταν ότι είχαν καταληφθεί από τις Νύμφες, δηλαδή ότι ήταν νυμφόληπτοι, Λατ. lymphaticI. III. χρυσαλλίδα ή προνύμφη του μεταξοσκώληκα, σε Ανθ.

Βλ.κ. Βικιπαίδεια λήμμα "νύμφες"

νυμφεῖος, -α, -ον και -ος, -ον (νύμφη)· I. αυτός που αναφέρεται στη νύφη, νυφικός, γαμήλιος, σε Πίνδ., Ευρ. II. ως ουσ., 1. νυμφεῖον (ενν. δῶμα), τό, νυφικό δωμάτιο, σε Σοφ. 2. νυμφεῖα (ενν. ἱερά), τά, γαμήλιες τελετές, γάμος, στον ίδ. 3. νυμφεῖα τοῦ σαυτοῦ τέκνου, η μέλλουσα σύζυγος του γιου σου, στον ίδ.

νυμφεύω (νύμφη), μέλ. -σω, I. 1. οδηγώ, συνοδεύω τη νύφη, την παραδίδω σε γάμο με κάποιον, την παντρεύω με κάποιον, σε Ευρ. 2. παντρεύομαι, λέγεται για γυναίκα,

Λατ. nubere, σε Σοφ.· αλλά επίσης και για άνδρα, Λατ. ducere, σε Ευρ.· όπως επίσης και για τους δύο, νυμφεύετ', εὖ πράσσοιτε, στον ίδ. II. Παθ. με Μέσ. μέλ. νυμφεύσομαι, Μέσ. και Παθ. αόρ. αʹ ἐνυμφευσάμην, ἐνυμφεύθην· παραδίδομαι σε γάμο, παντρεύομαι, λέγεται για γυναίκα, σε Ευρ.· νυμφεύομαι ἔκ τινος, λαμβάνομαι από κάποιον για γάμο, στον ίδ. III. Μέσ., λέγεται για άνδρα, παίρνω γυναίκα ως σύζυγο, στον ίδ.


 έρως, γάμος, φιλία, παντρειά, νύφη


Μαρκ. 10,7
" ἕνεκεν τούτου καταλείψει ἄνθρωπος τὸν πατέρα αὐτοῦ καὶ τὴν μητέρα, καὶ προσκολληθήσεται πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ ἔσονται οἱ δύο εἰς σάρκα μίαν."

http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Kata_Markon_Euaggelio/Kata_Markon_Euaggelio_kef.10.htm




Πέμπτη 5 Μαρτίου 2020

Mary Oliver, Wild Geese

Mary Oliver, the Pulitzer Prize-winning poet, writes of the unity among all living things.


“Wild Geese”

You do not have to be good.

You do not have to walk on your knees

for a hundred miles through the desert repenting.

You only have to let the soft animal of your body

love what it loves.

Tell me about despair, yours, and I will tell you mine.

Meanwhile the world goes on.

Meanwhile the sun and the clear pebbles of the rain

are moving across the landscapes,

over the prairies and the deep trees,

the mountains and the rivers.

Meanwhile the wild geese, high in clean blue air,

are heading home again.

Whoever you are, no matter how lonely,

the world offers itself to your imagination,

calls to you like the wild geese, harsh and exciting—

over and over announcing your place

in the family of things.

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2020

Παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη- Greece 1993 - Eurovision




Μουσική/στίχοι: Δημοσθένης Στριγκλής

Ελλάδα χώρα του φωτός
του κόσμου αρχή και γυρισμός
τόπος που διάλεξε ο θεός
κάτι τρέχει, πέρα βρέχει
έρχεται δύσκολος καιρός
και σου φωνάζει ο ουρανός
κάτσε σκέψου, λογικέψου.

Τη μια μας παίζουν ροκ, την άλλη τσιφτετέλι
παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη
μας ξεγελάνε με σεκλέτι και μεράκι
πνεύμα αθάνατο, σε τρώει το σαράκι.

Ελλάδα, χώρα του φωτός
πολεμιστής ειρηνικός
κάνε άλλο ένα βήμα μπρος
για προχώρα, ήρθε η ώρα
είσαι του κόσμου το κρασί
κι ας μην το ξέρεις ούτε εσύ
κάτσε βρες τα, και έβγα πες τα.

Τη μια μας παίζουν ροκ, την άλλη τσιφτετέλι
παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη
μας ξεγελάνε με σεκλέτι και μεράκι
πνεύμα αθάνατο, σε τρώει το σαράκι.

Ελλάδα, χώρα του φωτός.....

Τη μια μας παίζουν ροκ, την άλλη τσιφτετέλι
παιδιά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

H ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΣΠΑΡΤΑΚΟΥ / OI MONOMAXOI / ΟΙ ΤΕΛΩΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ







Ο Τελώνης και ο Φαρισαίος (Μηχανή του Χρόνου)

Το Ευαγγέλιο Κυριακής 9 Φεβρουαρίου 2020. Κυριακής ΙΣΤ' Λουκά με την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Αρχή του Τριωδίου. Εορτή της Ορθοδοξίας: Απόδοση της εορτής της Υπαπαντής. Ο Άγιος Νικηφόρος ο Μάρτυρας. Οι Άγιοι Φιλάγριος ο Επίσκοπος Κύπρου και Παγκράτιος ο Επίσκοπος Ταυρομενίου. Κατά Λουκά: Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Ευαγγελικό απόσπασμα της Κυριακής ΙΣΤ' Λουκά από πρωτότυπο και σε νεοελληνική απόδοση.


Ευαγγέλιο Κυριακής Κατά Λουκά, ΙΗ'(18) 10-14

ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης.
ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης·
νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι.
καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπᾶραι, ἀλλ᾿ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ.
λέγω ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται.

Νεοελληνική Απόδοση

Η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου

«Δύο άνθρωποι ανέβηκαν στο ναό να προσευχηθούν: ο ένας Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης.
Ο Φαρισαίος στάθηκε και προσευχόταν ως προς τον εαυτό του αυτά: Θεέ, σ’ ευχαριστώ, γιατί δεν είμαι όπως ακριβώς οι υπόλοιποι άνθρωποι, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και όπως αυτός ο τελώνης.
Νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα, αποδεκατίζω όλα όσα αποχτώ.
Ο τελώνης, όμως, είχε σταθεί από μακριά και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει πάνω στον ουρανό, αλλά χτυπούσε το στήθος του, λέγοντας: «Θεέ, ας είσαι ευμενής σ’ εμένα τον αμαρτωλό».
Σας λέω, αυτός ο τελευταίος κατέβηκε δικαιωμένος στον οίκο του παρά εκείνος. Γιατί καθένας που υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί, όποιος όμως ταπεινώνει τον εαυτό του θα υψωθεί».


  • Γιατί απέτυχαν οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες των Γράκχων;
  • Τι ήταν οι συμμαχικοί πόλεμοι;

Τρίτη 3 Μαρτίου 2020

Οι συνέπειες των κατακτήσεων - ρωμαϊκή ιστορία


Ποιες ήταν οι συνέπειες των κατακτήσεων στον οικονομικό τομέα

Ποιες ήταν οι συνέπειες των κατακτήσεων στον κοινωνικό τομέα

Ποια ήταν η καθημερινή και πνευματική ζωή των Ρωμαίων

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A102/45/332,1344/






Ιμπεριαλισμός : η τάση ενός κράτους να επεκτείνει την οικονομική και πολιτική του επιρροή σε βάρος άλλων κρατών ή λαών, χρησιμοποιώντας τη στρατιωτική ή οικονομική του υπεροχή: Ρωμαϊκός ~. Aγγλικός ~· (πρβ. αποικιοκρατία). Γερμανικός / αμερικάνικος / σοβιετικός ~. «Ο ~, το τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού».

Ο ιμπεριαλισμός αποτελεί πολιτική επέκτασης του ελέγχου ή της εξουσίας που ασκείται σε ξένες οντότητες ως μέσο απόκτησης και/ή διατήρησης μιας αυτοκρατορίας. Αυτό συμβαίνει είτε μέσω άμεσης εδαφικής κατάκτησης ή εποικισμού είτε διαμέσου έμμεσων μεθόδων άσκησης ελέγχου στα πολιτικά και/ή τα οικονομικά πράγματα άλλων κρατών. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει την πολιτική επικυριαρχίας ενός έθνους σε άλλες χώρες, ανεξάρτητα από το αν το έθνος θεωρεί τον εαυτό του μέρος της αυτοκρατορίας. 

Ετυμολογικά, όρος ιμπεριαλισμός προέρχεται από τη λατινική λέξη imperium (αυτοκρατορία) και αρχικά αποτέλεσε νεολογισμό στη γαλλική γλώσσα (impérialisme) κατά τα τέλη του 1800  για να περιγράψει την πολιτική κάποιων κρατών, όπως οι επεκτάσεις της Βρετανίας και της Γαλλίας στην Αφρική και την Αμερική.


Δευτέρα 2 Μαρτίου 2020

Άνθρωπος και πολιτισμός

Χωρίς αρετή και δικαιοσύνη ο άνθρωπος είναι
το αγριότερο ζώο

Είναι φυσική λοιπόν η τάση του ανθρώπου να συνυπάρχει μαζί με άλλους σε μια τέτοια κοινωνία. Κι εκείνος όμως που πρώτος τη συγκρότησε, υπήρξε ένας από τους πιο μεγάλους ευεργέτες του ανθρώπου. Γιατί όπως ο άνθρωπος είναι το ανώτερο από όλα τα όντα όταν φτάνει στην τελειότητά του, έτσι όταν σπάζει τη σχέση του με τον νόμο και τη δικαιοσύνη γίνεται το χειρότερο από όλα. Δεν υπάρχει πιο ανυπόφορο και πιο ολέθριο πράγμα από την αδικία που διαθέτει όπλα. Ο άνθρωπος, από την άλλη, γεννιέται εφοδιασμένος από τη φύση με όπλα για να υπηρετήσει τη φρόνηση και την αρετή, που όμως μπορεί να τα χρησιμοποιήσει εξ ολοκλήρου και για αντίθετους σκοπούς. Γι' αυτό ο δίχως αρετή άνθρωπος είναι από όλα τα όντα το πιο ανόσιο και το πιο άγριο, το χειρότερο από όλα στις ερωτικές απολαύσεις και στις απολαύσεις του φαγητού. Η δικαιοσύνη είναι στοιχείο συστατικό της πόλης· είναι αυτό που συγκρατεί την τάξη στην πολιτική κοινωνία.

Ο άνθρωπος είναι ζῷον πολιτικὸν

Η κοινωνική οντότητα που προήλθε από τη συνένωση περισσότερων χωριών είναι η πόλη, μια κοινωνική οντότητα τέλεια, που μπορούμε να πούμε ότι πέτυχε τελικά την ύψιστη αυτάρκεια· συγκροτήθηκε για να διασφαλίζει τη ζωή, στην πραγματικότητα όμως υπάρχει για να εξασφαλίζει την καλή ζωή. [....] Όλα αυτά κάνουν φανερό ότι η πόλη ανήκει στην κατηγορία των πραγμάτων που υπάρχουν εκ φύσεως και ότι ο άνθρωπος είναι ένα ον προορισμένο από τη φύση να ζει σε πόλη (πολιτικὸν ζῷον)· ο δίχως πόλη άνθρωπος (θέλω να πω: ο εκ φύσεως δίχως πόλη άνθρωπος, όχι ο δίχως πόλη από κάποια τυχαία συγκυρία) ή είναι άνθρωπος κατώτερης ποιότητας ή είναι ένα ον ανώτερο από τον άνθρωπο· είναι σαν εκείνον που ο Όμηρος τον στόλισε με τους χαρακτηρισμούς «άνθρωπος δίχως σόι, δίχως νόμους, δίχως σπιτικό»· αυτός ο άνθρωπος, ο δίχως πόλη από τη φύση του, είναι —την ίδια στιγμή— και άνθρωπος που παθιάζεται με τον πόλεμο: είναι σαν ένα απομονωμένο πιόνι στο παιχνίδι των πεσσών.

Ο ανθρώπινος λόγος η πιο μεγάλη απόδειξη ότι ο άνθρωπος
είναι από τη φύση του ζῷον πολιτικὸν

Είναι, νομίζω, φανερό γιατί ο άνθρωπος είναι πολιτικὸν ζῷον περισσότερο απ' ό,τι οι μέλισσες ή τα άλλα αγελαία ζώα: Όπως έχουμε ήδη πει πολλές φορές, η φύση δεν κάνει τίποτε δίχως λόγο και χωρίς αιτία. Ας προσέξουμε ύστερ' απ' αυτό ότι ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που είναι εφοδιασμένο με την ικανότητα του λόγου. Η απλή φωνή δεν εκφράζει, ως γνωστόν, παρά μόνο τη λύπη και την ευχαρίστηση· γι' αυτό και υπάρχει σε όλα τα ζώα· η φύση τους έδωσε, πράγματι, όλη κι όλη αυτή την ικανότητα, να αντιλαμβάνονται το δυσάρεστο και το ευχάριστο και αυτά να τα κάνουν φανερά το ένα στο άλλο· του λόγου όμως ο προορισμός είναι να κάνει φανερό τι είναι ωφέλιμο και τι βλαβερό και, άρα, τι είναι δίκαιο και τι άδικο· αυτό είναι, πράγματι, που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα: μονάχα αυτός αντιλαμβάνεται το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο και όλα τα άλλα παρόμοια πράγματα —και, φυσικά, η συμμετοχή σε όλα αυτά είναι που κάνει την οικογένεια και την πόλη. Ώρα όμως να προσθέσουμε και κάτι άλλο στον λόγο μας: Στην τάξη της φύσης η πόλη προηγείται από την οικογένεια κι απ' τον καθένα μας ως άτομο· ο λόγος είναι ότι το όλον αναγκαστικά προηγείται του μέρους· πραγματικά, αν πάψει να υπάρχει το σώμα ως σύνολο, δεν θα υπάρχει πια ούτε πόδι ούτε χέρι παρά μόνο ως (ίδια) λέξη, όπως, ας πούμε, αν μιλούμε για πέτρινο χέρι (θα είναι, πράγματι, κάτι σαν αυτό, αν μια φορά πεθάνει): όλα τα πράγματα είναι αυτό που λέμε ότι είναι, αν τα κρίνουμε με κριτήριο τη λειτουργία και τις ιδιότητές τους· από τη στιγμή, επομένως, που θα πάψουν να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν θα πρέπει πια να λέμε ότι είναι ό,τι ήταν πριν, αλλ' ότι απλώς εξακολουθούν να λέγονται ακόμη με την ίδια λέξη. Είναι φανερό λοιπόν α) ότι η πόλη ήρθε στην ύπαρξη εκ φύσεως, β) ότι προηγείται από το κάθε επιμέρους άτομο. Γιατί αν είναι αλήθεια ότι ο καθένας μας χωριστά δεν είναι αυτάρκης, γίνεται λογικά φανερό ότι το κάθε μεμονωμένο άτομο θα βρεθεί στην ίδια ακριβώς κατάσταση που βρίσκονται, γενικά, τα μέρη προς το όλον· από την άλλη μεριά, ο άνθρωπος που δεν μπορεί να ζει μαζί με άλλους σε κοινότητα, ο άνθρωπος που λόγω αυτάρκειας αισθάνεται πως δεν του λείπει τίποτε, αυτός ο άνθρωπος δεν αποτελεί με κανέναν τρόπο μέρος της πόλης —ένας τέτοιος όμως άνθρωπος είναι, τότε, ή ζώο ή θεός.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ, ΚΕΦ. 9, ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B102/132/964,3475/

Η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου 

Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του (1253a3) ισχυρίζεται ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ζώο πολιτικό, εννοώντας ότι είναι από τη φύση του προορισμένος να ζει σε κοινωνία με άλλους ανθρώπους. Τη θέση του αυτή την αιτιολογεί με το επιχείρημα ότι ο άνθρωπος είναι ζώο έλλογο, δηλαδή ότι διαθέτει από τη φύση του λόγο (ομιλία) και λογική. Φαίνεται ότι ο συλλογισμός του Αριστοτέλη είναι ο εξής: επειδή ο άνθρωπος έχει από τη φύση του το χάρισμα του λόγου και επειδή ο λόγος είναι κατά βάση ένα εργαλείο επικοινωνίας, άρα ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικός, γι’ αυτό και ζει με άλλους ανθρώπους σε κοινωνίες.

Τι είναι ο πολιτισμός;
Αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου, τα οποία αναφέραμε προηγουμένως, είναι που τον κάνουν να δημιουργεί κώδικες επικοινωνίας και ηθικής, να ζει σε κάποια κοινωνία υπακούοντας στους νόμους της, να φτιάχνει πόλεις, να δημιουργεί τέχνη, επιστήμη, φιλοσοφία, τεχνολογία. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος είναι το μοναδικό ον που παράγει πολιτισμό.