Τρίτη 14 Μαΐου 2019

Το στέκι των Φιλολόγων: ΛΥΣΙΟΥ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ (Β΄λυκειου)


Αν ήσαστε ανταποκριτές τύπου στην εποχή µας και παρακολουθούσατε τη διαδικασία της δοκιµασίας του Μαντιθέου, ποιο ρεπορτάζ θα στέλνατε για δηµοσίευση; 




Α Ρ Χ Α Ι Α Β’ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ – Γ Ν Ω Σ Τ Ο
Ε Π Ι Λ Ε Γ Μ Ε Ν Α Θ Ε Μ Α Τ Α
Λ Υ Σ Ι Ο Υ Υ Π Ε Ρ Μ Α Ν Τ Ι Θ Ε Ο Υ


ΠΡΟΟΙΜΙΟ


Πόσο σημαντική ήταν η δοκιμασία ως θεσμός του δημοκρατικού πολιτεύματος;

Η δοκιμασία αποτελούσε βασικό θεσμό της αθηναϊκής πολιτείας των κλασικών

χρόνων που επαλήθευε και κατοχύρωνε το δημοκρατικό πολίτευμα, γιατί:

α. Διαπαιδαγωγούσε τους πολίτες, ώστε να γίνουν ενάρετοι, ευσυνείδητοι και

υπεύθυνοι.

β. Επιβράβευε την αξιοκρατία.

γ. Συντελούσε στην ομαλή λειτουργία της πόλης

δ. Παραμέριζε από τα δημόσια αξιώματα τους ανάξιους, τους κακοήθεις και τους

καιροσκόπους

ε. Εδραίωνε τη δημοκρατία με την άνοδο των δημοκρατικών μόνο πολιτών στις

ανώτατες δημόσιες θέσεις


Ποιες είναι οι εκφράσεις του κειμένου με τις οποίες ο Μαντίθεος αποδίδει χαρακτηρισμούς στους κατηγόρους του και ποιες προβάλλουν το δικός ήθος;

Ήθος των κατηγόρων:

«τοῖς κατηγόροις βουλομένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐμὲ ποιεῖν»

«τοῖς ἀδίκῶς διαβεβλημένοις τούτους εἶναι μεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους, οἵτινες ἂν

ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωμένων καταστῆναι»

«καὶ παρὰ τὴν δόξαν καὶ τοὺς λόγους τῶν ἐχθρῶν»

«ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι»

Ήθος του Μαντιθέου:

«πολλὴν ἂν χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας»

«ἀδίκῶς διαβεβλημένοις»

«ἐγὼ γὰρ σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω»

«ἐπειδὰν ἐμοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγμένων, μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ

πολὺ βελτίω με εἰς τὸ λοιπὸν χρόνον ἡγεῖσθαι»

«εὔνους εἰμὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι»

«ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν»

«περὶ τὰ ἄλλα μετρίως βεβικώς»

«οὐχ ἵππευον οὐδ’ ἐπεδήμουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε

πολιτείας».

Ο Μαντίθεος, λοιπόν χαρακτηρίζει τους αντιπάλους του κακοήθεις, συκοφάντες,

αναξιόπιστους, επικίνδυνους για το δημοκρατικό πολίτευμα, ανθρώπους χωρίς ήθος. Ενώ, ο

ίδιος παρουσιάζεται ανεξίκακος, θύμα της κακίας και της συκοφαντικής δυσφήμισης, γεμάτος

αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα, υπερασπιστής του δημοκρατικού πολιτεύματος,

μετριοπαθής και σώφρων.


Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Μαντίθεος για να ανασκευάσει το κατηγορητήριο;

α. Ευγνωμονεί σχεδόν τους κατηγόρους του, γιατί του δίνουν την ευκαιρία να

απολογηθεί για τις πράξεις της ζωής του (λογικό – ψυχολογικό).

β. Υποστηρίζει ότι το κατηγορητήριο είναι απλά συκοφαντίες εις βάρος του και ότι με

την απολογία του θα το ανασκευάσει μετατρέποντας την αντιπάθεια που μάλλον τρέφουν όλοι

για το πρόσωπό του σε συμπάθεια και εκτίμηση; (λογικό - ψυχολογικό)

γ. Δηλώνει ότι είναι αφοσιωμένος στη δημοκρατία και ότι συμμετείχε στου ίδιους

κινδύνους στους οποίους συμμετείχαν και οι βουλευτές (πραγματικό).

δ. Δηλώνει ότι έχει ζήσει με μέτρο και κοσμιότητα, χωρίς πάθη και ακρότητες

(πραγματικό - λογικό).

ε. Ισχυρίζεται ότι το κατηγορητήριο δεν ισχύει, γιατί ούτε υπηρέτησε ως ιππέας ούτε

βρισκόταν στην Αθήνα την εποχή των Τριάκοντα ούτε συμμετείχε στο τυραννικό καθεστώς

(πραγματικό).


ΔΙΗΓΗΣΗ – ΑΠΟΔΕΙΞΗ §§ 4 – 8
Ποια δραματικά γεγονότα, που αποτελούν και ιστορικά στοιχεία για την πραγματολογική γνώση της εποχής εκείνης, έζησε από μακριά ο Μαντίθεος και γιατί αναφέρεται σ’ αυτά;

Ο Μαντίθεος δηλώνει ότι δεν συμμετείχε στο τυραννικό καθεστώς των Τριάκοντα γιατί

ο πατέρας του τον είχε στείλει στον Πόντο, στον φίλο του βασιλιά Σάτυρο. Έτσι, έζησε από

μακριά τα ακόλουθα πολύ δραματικά για την Αθήνα γεγονότα:

Την πανωλεθρία του αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς, τον Απρίλιο του 405π.Χ.

Την κατεδάφιση των τειχών την άνοιξη του 404 π.Χ.

Την κατάλυση της δημοκρατίας τον Αύγουστο /Σεπτέμβριο του 404 π.Χ.

και την εγκαθίδρυση των Τριάκοντα.

Την αυθαίρετη και εγκληματική διακυβέρνηση της πόλης από τους Τριάκοντα, ως τον

Μάιο του 403 π.Χ.

Η αναφορά του Μαντίθεου στα γεγονότα αυτά είναι σκόπιμη και σχετίζεται με αυτό

που λέμε παθοποιία. Επιδιώκει να διεγείρει στις ψυχές των ακροατών/βουλευτών

αντιπαθητικά συναισθήματα κατά των κατηγόρων του ανακαλώντας στη μνήμη τους

τραυματικές εμπειρίες. Έτσι αυτοί αποδεικνύονται κακοήθεις και συκοφάντες, αφού τον

κατηγορούν ότι υπηρέτησε ως ιππέας την εποχή που κυβερνούσαν την Αθήνα οι Τριάκοντα,

ενώ στην πραγματικότητα αυτός απουσίαζε τότε από την πόλη.

Το συμπέρασμα στην αρχή της παραγράφου 7 είναι η κατακλείδα ενός

υποθετικού συλλογισμού με τη μορφή ενθυμήματος. Ποια είναι η πλήρης μορφή του;

Η παράγραφος 7 αρχίζει με ένα συμπέρασμα (ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἄν ἀποδείξειεν …)

που αποτελεί την κατακλείδα ενός υποθετικού συλλογισμού που έχει τη μορφή ενθυμήματος.

Τα πιθανά δεδομένα στα οποία στηρίζεται αυτό το συμπέρασμα είναι τα εξής:α. Αν είχε υπηρετήσει ως ιππέας και επομένως ως συνεργός των Τριάκοντα, τότε ο

φύλαρχος θα έπρεπε να συμπεριλάβει και το δικό του όνομα στον κατάλογο των ιππέων, οι

σύνδικοι να διεκδικήσουν από αυτόν την «κατάστασιν», την οποία ο Μαντίθεος θα είχε

επιστρέψει (στο φύλαρχο).

β. Γεγονός είναι ότι δε συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο του φυλάρχου, δεν είχε δίκη

με τους συνδίκους, δεν επέστρεψε καμία «κατάστασιν».

Συμπέρασμα:

Δεν υπηρέτησε ως ιππέας την εποχή των Τριάκοντα.


ΔΙΗΓΗΣΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ §§ 9 – 13
Ποιος είναι ο λειτουργικός ρόλος της παραγράφου 9 ως προς τη τάξη/δομή του λόγου;

Η παράγραφος 9 αποτελεί την αρχή του δεύτερου μέρους της διήγησης – απόδειξης

και λειτουργεί ως προοίμιό της. Σ’ αυτήν ο Μαντίθεος ισχυρίζεται ότι όσα ανέφερε για τη

συγκεκριμένη κατηγορία ήταν αρκετά και ότι την έχει ανασκευάσει. Επομένως οποιαδήποτε

επιπλέον αναφορά στο θέμα θα ήταν περιττή. Έτσι καταφέρνει να επηρεάσει την κρίση των

βουλευτών, ώστε να αποδειχτούν τον ισχυρισμό του.

Το ότι όμως θεωρεί ότι έχει ανασκευάσει το κατηγορητήριο δε σημαίνει ότι θα

τελειώσει εδώ τον λόγο του. Ο Μαντίθεος προσηλωμένος στο στόχο του, που δεν είναι άλλος

από το να πετύχει την εύνοια των βουλευτών – και την οποία ζητά εμφανώς – ώστε να

εγκρίνουν την εκλογή του στο αξίωμα του βουλευτή, κρίνει αναγκαίο να απολογηθεί για τα

πεπραγμένα της ζωής του, για τους εξής λόγους:

- αυτό επιβάλλει ο θεσμός της δοκιμασίας,

- θα δώσει μια πλήρη εικόνα για τον εαυτό του, ώστε οι βουλευτές να σχηματίσουν

ορθή γνώμη για το άτομό του,

- η υπόθεση δεν είναι μόνο προσωπική, αλλά έχει κυρίως δημόσιο χαρακτήρα μια και

οι βουλευτές είναι λειτουργοί του λαού και πρέπει να διαθέτουν ανάλογο ήθος.

Έτσι, η παράγραφος αυτή επιτελεί όλες τις λειτουργίες του προοιμίου, δηλαδή την

πρόσεξιν την εὔνοιαν και την εὐμάθειαν.


Πως κρίνετε τον Μαντίθεο από τη συμπεριφορά που υπέδειξε στην ιδιωτική του
ζωή;

Ο Μαντίθεος μας λέει ότι, παρά τις σοβαρές επιπτώσεις που είχε ο Πελοποννησιακός

πόλεμος στις επιχειρήσεις του πατέρα του και τη μέτρια οικονομική του κατάσταση, κατάφερε

να εκπληρώσει το ηθικός χρέος προς αδελφές του προικίζοντας τες επαρκώς. Επίσης,

απέναντι στον αδελφό του φέρθηκε με εξαιρετική τιμιότητα, αφού κατά τη διανομή των

πατρώων έδωσε μεγαλύτερο μερίδιο απ’ ό,τι κράτησε ο ίδιος. Όλα αυτά δείχνουν άνθρωπο

τίμιο και αφιλοκερδή, που αγαπά την οικογένειά του και φέρεται στα μέλη της με αγάπη και

στοργικότητα.

Αλλά και στις διαπροσωπικές του σχέσεις ο Μαντίθεος ήταν άνθρωπος που

διατηρούσε αρμονικές σχέσεις με του συμπολίτες του και ποτέ δεν έδωσε αφορμή για

παράπονο σε κανέναν. Έτσι, μπορούμε να πούμε ότι είχε κοινωνική συνείδηση ότι σεβόταν

την προσωπικότητα των συμπολιτών του και ότι ήταν άνθρωπος φιλήσυχος.


Γιατί ο Μαντίθεος αναφέρεται στη συμπεριφορά που επέδειξε στη δημόσια ζωή
του;

Ο Μαντίθεος αναφέρεται στον δημόσιο βίο του, γιατί γνωρίζει ότι δημόσια εικόνα του

θα επηρεάσει περισσότερο τους βουλευτές στην επικύρωση της εκλογής του ως βουλευτή.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Αθηναίος εκείνης της εποχής καταξιωνόταν περισσότερο ως

ενεργό και υπεύθυνο μέλος της πόλης του, ως πολίτης και όχι ως ιδιώτης. Η ολοκλήρωσή του

εξαρτιόταν από το βαθμό συμμετοχής του στα κοινά, δηλαδή από την πολιτική του

κοινωνικοποίηση. Αντίθετα, αν ήταν αδιάφορος προς τα κοινά, έμενε απλά ιδιώτης και

απομονωνόταν από τα δημόσια δρώμενα, αφού δεν καλλιεργούσε πολιτική συνείδηση.

Για όλους τους παραπάνω λόγους λοιπόν ο Μαντίθεος αναφέρεται στη δημόσια ζωή

του και θεωρεί μέγιστη απόδειξη της εντιμότητάς του τις κακολογίες εκείνων που δεν

ενδιαφέρονται για τα κοινά, εκείνων που είναι αργόσχολοι και συχνάζουν σε κακόφημα μέρη.

Τα μέρη αυτά θεωρούνταν τόποι διαφθοράς όπου δυστυχώς σύχναζαν πολλοί νεαροί

Αθηναίοι. Το ότι λοιπόν τέτοιου είδους άνθρωποι των συκοφαντούν, δείχνει ότι ο ίδιος δεν έχει

καμία σχέση με αυτούς, δεν είναι όμοιός τους και ότι είναι άνθρωπος ανώτερος, γι’ αυτό και

προκαλεί τον φθόνο τους. Οι κακολογίες και οι ψευδολογίες εις βάρος του είναι συνέπεια του

φθόνου που νιώθουν κάποιοι εξαιτίας της ηθικής του ανωτερότητας.


Ποια τα επιχειρήματα του Μαντιθέου στις παραγράφους 11, 12;

Στις παραγράφους αυτές χρησιμοποιεί δύο επιχειρήματα με τα οποία προσπαθεί να

προβάλει το έντιμο ήθος του στη δημόσια ζωή.

Απόδειξη της τιμιότητάς του είναι το ότι όσοι τον κατηγορούν συχνάζουν

στα κυβευτήρια, στα καπηλειά και σε άλλα κακόφημα μέρη. Αν ήταν όμοιός

τους δεν θα τον εχθρεύονταν ούτε θα διατύπωναν σε βάρος του ψεύδη. Η

ανωτερότητα του ήθους του τους κινεί το μίσος εναντίον του.

- Κανένας δεν μπορεί αν ισχυριστεί και να αποδείξει για το ίδιο – σε αντίθεση

με άλλους – ότι έχει υποστεί αισχρή δίκη για ιδιωτική υπόθεση, ότι έχει

μηνυθεί για δημόσια παρανομία που έβλαψε την κοινότητα, ότι έχει

καταγγελθεί για σοβαρότατο αδίκημα κατά της πολιτείας.


Με ποιους τρόπου προσπαθεί να γίνει πιστικός ο Μαντίθεος στην παράγραφο13;

Στην παράγραφο αυτή ο Μαντίθεος, θέλοντας να προβάλει το πατριωτικό ήθος και το

ηρωικό του φρόνιμα, αναφέρεται στη δράση του στις εκστρατείες και στους πολεμικούς

κινδύνους. Για να γίνει πιο πιστικός καταφεύγει στη χρήση ιστορικών παραδειγμάτων,

παραθέτει αξιολογικές γνώμες/κρίσεις και επικαλείται τη μαρτυρία ανθρώπου που γνώριζε τη

δράση του.

Ο Μαντίθεος γνωρίζει ότι τα ιστορικά παραδείγματα είναι γεγονότα αναμφισβήτητα

και μάλιστα η αναφορά στη μάχη της Αλιάρτου, που έγινε περίπου το 390 π.Χ., είναι ένα

πρόσφατο γεγονός, το οποίο θυμούνται όλοι οι βουλευτές. Το απόφθεγμα για το χρέος όλων

στη συμμετοχή στους κινδύνους για την υπεράσπιση της πατρίδας σε συνδυασμό με τη δική

του δράση αίρει τυχόν επιφυλάξεις των βουλευτών για το ήθος και πατριωτικό του φρόνιμα.

Και τέλος, η μαρτυρική κατάθεση, και μάλιστα του ίδιου του φυλάρχου, έχει ιδιαίτερη αξία,

αφού επιβεβαιώνει χωρίς αμφιβολία την πρόταση του Μαντιθέου για τη μετάταξή του στο

σώμα των οπλιτών, άρα και το ηρωικό του ήθος.


ΔΙΗΓΗΣΗ – ΑΠΟΔΕΙΞΗ §§ 14 – 17

Που απέβλεπε η παραδειγματική συμπεριφορά του Μαντίθεου και γιατί αναφέρεται εκτενώς σ’ αυτήν;

Ο Μαντίθεος παρουσιάζει την άψογη και παραδειγματική στρατιωτική του

συμπεριφορά, αφενός για να δώσει την εικόνα ενός αληθινού πατριώτη και γενναίου

πολεμιστή, αφετέρου για να πείσει τους βουλευτές ότι πληρεί τις προϋποθέσεις για το αξίωμα

για το οποίο υφίσταται τη δοκιμασία. Μάλιστα η σκέψη του κάνει μια εύστοχη στροφή, λέει ότι

με τη συμπεριφορά αυτή προσέβλεπε στο να διεκδικήσει με επιτυχία τα δικαιώματά του ως

Αθηναίος πολίτης, αν ποτέ εμπλακεί άδικα σε δίκη και να βρει ηθική δικαίωση και καταξίωση

από τους συμπολίτες του.

Φυσικά, ένας τέτοιος ισχυρισμός δύσκολα γίνεται πιστευτός και πολλοί μελετητές

διαβλέπουν ιδιοτελή και υστερόβουλα κίνητρα. Ωστόσο, μάλλον δημιούργησε εντύπωση και

επηρέασε την κρίση κάποιων βουλευτών που σίγουρα θα σκέφτηκαν ότι ένας άνθρωπος με

τόσο πατριωτισμό και γενναιότητα αξίζει να υπηρετήσει την πόλη από το αξίωμα του

βουλευτή.



ΔΙΗΓΗΣΗ – ΑΠΟΔΕΙΞΗ §§ 18 -19

Γιατί ο Μαντίθεος κάνει λόγο για την εξωτερική του εμφάνιση;

Ο Μαντίθεος ήταν γόνος εύπορης και αριστοκρατικής οικογένειας και μάλλον είχε

ολιγαρχικά φρονήματα. Άλλωστε και με την εξωτερική του εμφάνιση – μακριά κόμη, ντύσιμο

– έδειχνε έντονο φιλολακωνισμό και ίσως και με την συμπεριφορά του. Για τους

περισσότερους δημοκρατικούς Αθηναίους το γεγονός αυτό ήταν σίγουρα ενοχλητικό ως και

προκλητικό, γιατί οι αναμνήσεις και τα βιώματά τους από το καθεστώς των Τριάκοντα ήταν

πολύ οδυνηρά. Άλλωστε, δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια από την αποκατάσταση της

δημοκρατίας και επίσης οι ολιγαρχικοί της πόλης, που δεν ήταν λίγοι, φρόντιζαν να κάνουν

αισθητή την παρουσία τους οργανωμένοι σε πολιτικές ομάδες που απεργάζονταν την

κατάλυση της δημοκρατίας. Ο Μαντίθεος λοιπόν γνώριζε την ανησυχία των δημοκρατικών

συμπολιτών του και φοβόταν μήπως βουλευτές επηρεαστούν συναισθηματικά και αυτοί από

την εξωτερική του εμφάνιση και τη θεωρήσουν ότι αυτή υποδήλωνε τα πολιτικά του

φρονήματα.

Έτσι, φροντίζει να παρουσιάσει την εμφάνισή του ως μια ακίνδυνη συνήθεια από την

οποία δεν απειλείται κανείς, ούτε οι ίδιοι ως εκφραστές του δημοκρατικού πολιτεύματος, και

υποστηρίζει ότι το πιο ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση του πολίτη είναι οι πράξεις του

προς την πατρίδα και όχι το φαίνεσθαι.


Γιατί ο Μαντίθεος επανέρχεται στο θέμα της στρατιωτικής του θητείας το οποίο
φάνηκε να έχει ολοκληρωθεί με όσα είπε στις προηγούμενες παραγράφους;

Ο Μαντίθεος, ενώ αναφέρθηκε εκτενώς στις προηγούμενες ενότητες στον τρόπο με

τον οποίο ανταπεξήλθε στις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, στην ενότητα αυτή σκόπιμα και

συνειδητά επανέρχεται στο το θέμα αυτό, για να το τονίσει και να κερδίσει την εύνοια των

βουλευτών και να μειώσει κάποιο άλλο γεγονός, που αποτελούσε τροχοπέδη για την εκλογή

του ως βουλευτή.

Γνωρίζει πολύ καλά ότι η φιλολακωνική εξωτερική του εμφάνιση ενοχλεί και προκαλεί

αντιπάθειες. Πρέπει λοιπόν να υποβαθμίσει το θέμα αυτό και να προβάλει ως αντιστάθμισμα

τον τρόπο με τον οποίο εκπλήρωσε το χρέος του προς την πατρίδα. Τονίζει παράλληλα ότι

χρέος των βουλευτών είναι να τον κρίνουν με αντικειμενικά και λογικά κριτήρια και, για να το

πετύχουν αυτό, θα πρέπει να αξιολογήσουν τα έργα του παρακάμπτοντας το συναίσθημα

που ενδεχομένως προκαλείται από την εξωτερική του εμφάνιση.

Κατά τον Μαντίθεο, μια πράξη αξιολογείται από τη συχνότητα με την οποία

επαναλαμβάνεται, από τη διάρκειά της, από το κίνητρό της και, τέλος, από το αποτέλεσμά

της. Για όλους αυτούς τους λόγους τονίζει ότι ποτέ δεν παραμέλησε κάποια εκστρατεία ή

φύλαξη φρουρίου, αλλά πάντα εκστράτευε με τους πρώτους και αποχωρούσε από το πεδίο

της μάχης με τους τελευταίους. Με αυτό τον τρόπο πετυχαίνει να παρουσιάσει τον εαυτό του

ως ένα πολίτη με ανεπτυγμένο το αίσθημα της φιλοπατρίας και της αυτοθυσίας προς

εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος.

Επομένως, καθήκον των βουλευτών είναι να κρίνουν την αξία και την ποιότητά του

βασιζόμενοι σε όλα αυτά και να μην επηρεάζονται συναισθηματικά, όπως ορισμένοι

συμπολίτες του, από ήσσονος σημασίας θέματα, γιατί το συναίσθημα οδηγεί σε εσφαλμένες

κρίσεις, που μόνο επιβλαβείς μπορούν να αποδειχτούν για την πόλη.




ΕΠΙΛΟΓΟΣ§§20–21

Που οφείλεται η επιθυμία του Μαντιθέου να ασχοληθεί με την πολιτική;

Ο Μαντίθεος θέλοντας να δικαιολογηθεί για την ασεβή προς τους μεγαλύτερους του
συμπεριφορά, που υπέδειξε, όταν ήταν ακόμη πολύ νέος, προβάλει τη στάση του εκείνη ως

γεγονός που απέρρεε από το ζήλο του να μιμηθεί τους προγόνους του, οι οποίοι συνεχώς

ασχολούνταν με τα κοινά για το καλό της πατρίδας τους. Έτσι, με το να δείξει υπέρμετρη

φιλοδοξία στην άσκηση των πολιτικών του καθηκόντων, θεωρούσε ότι ολοκληρωνόταν ο ίδιος

πολιτικά. Επίσης, συνδέει τη στάση του με τη συμπεριφορά και τη πεποίθηση των

βουλευτών, οι οποίοι θεωρούν αξιόλογους άνδρες μόνο αυτούς που ασχολούνται με τα κοινά

και είναι ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες. Επομένως, ο ίδιος προσπαθούσε να ανταποκριθεί

στα αξιολογικά κριτήρια εκείνων, που παρακινούν, εμπνέουν και καθοδηγούν τους νέους.


Ποια αντίφαση επισημαίνει ο Μαντίθεος στους βουλευτές, αν δεν εγκρίνουν την
εκλογήτου;

Ο Μαντίθεος στον επίλογο του λόγου του θυμίζει στους βουλευτές ότι στο παρελθόν

είχε πάρει το λόγο στην Εκκλησία του δήμου, αν και ήταν πολύ νέος. Αναγνωρίζει ότι επέδειξε

τότε υπέρμετρη φιλοδοξία, ωστόσο είχε κάποια κίνητρα, για τα οποία φέρουν οι βουλευτές

μερίδιο ευθύνης. Οι ίδιοι με τη στάση τους παρακινούν κάθε πολίτη να είναι ενεργός και

υπεύθυνος και να ασχολείται με τα ζητήματα της πόλης. Αυτός λοιπόν επεχείρησε τότε να

αγορεύσει υιοθετώντας ως συμβουλή την απαίτησή τους και προσπαθώντας να ανταποκριθεί

στα δικά τους αξιολογικά κριτήρια. Εμμέσως τους επαινεί, αλλά τους ασκεί και ψυχολογική

πίεση θέτοντάς τους ενώπιον των ευθυνών τους: αν τον αποδοκιμάσουν εξαιτίας της

φιλοδοξίας που επέδειξε υπερασπιζόμενος κάποια υπόθεσή του, θα είναι σαν να επικρίνουν

τους εαυτούς τους αρνούμενοι των καθοδηγητικό τους ρόλο.


Πηγή: Το στέκι των Φιλολόγων: ΛΥΣΙΟΥ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ (Β΄λυκειου): Α Ρ Χ Α Ι Α      Β’ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ – Γ Ν Ω Σ Τ Ο Ε Π Ι Λ Ε Γ Μ Ε Ν Α      Θ Ε Μ Α Τ Α

Δευτέρα 13 Μαΐου 2019

Γνωρίσματα της ποίησης του Γιάννη Ρίτσου


Η ποίησή του υπάρχει για να δηλώνει τη μέθεξη στη ζωή, μεταρσιώνοντας λέξεις, χρώματα, φυσικά στοιχεία, απλά καθημερινά αντικείμενα. Ο Ρίτσος δημιούργησε , με το δικό του τρόπο, το έπος της καθημερινότητας.


Τρέξανε τὰ παιδιά, πῆραν στὰ παχουλά τους χέρια τὸ φεγγάρι κι ὅλη τη νύχτα παίζανε στὸν κάμπο.

Τώρα τὰ χέρια τους εἶναι χρυσά, τὰ πόδια τους χρυσά, κι ὅπου πατοῦν ἀφήνουνε κάτι μικρὰ φεγγάρια στὸ νοτισμένο χῶμα. Μά, εὐτυχῶς, οἱ μεγάλοι ποὺ ξέρουν πολλά, δὲν καλοβλέπουν. Μονάχα οἱ μάνες κάτι ὑποψιάστηκαν.

Γι᾿ αὐτὸ τὰ παιδιὰ κρύβουνε τὰ χρυσωμένα χέρια τους στὶς ἄδειες τσέπες, μὴν τὰ μαλώσει ἡ μάνα τους ποὺ ὅλη τη νύχτα παίζανε κρυφὰ μὲ τὸ φεγγάρι.


(Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού, 1938)


- εγγενής ρεαλισμός, συνδυασμένος με σπάνια οπτική και απτική μνήμη · τον οδηγεί στην καταγραφή πάμπολλων φευγαλέων εικόνων ( αντικείμενα, χερονομίες, στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής )


Συχνὰ πετάγομαι στὸ φαρμακεῖο ἀπέναντι γιὰ καμιὰν ἀσπιρίνη ἄλλοτε πάλι βαριέμαι καὶ μένω μὲ τὸν πονοκέφαλό μου ν᾿ ἀκούω μὲς στοὺς τοίχους τὸν κούφιο θόρυβο ποὺ κάνουν οἱ σωλῆνες τοῦ νεροῦ, ἢ ψήνω ἕναν καφέ, καί, πάντα ἀφηρημένη, ξεχνιέμαι κ᾿ ἑτοιμάζω δυὸ - ποιὸς νὰ τὸν πιεῖ τὸν ἄλλον;
( Η σονάτα του σεληνόφωτος, 1956, Τέταρτη Διάσταση)


- επιδράσεις από τον υπερρεαλισμό :επαναστατική ματιά, κοινωνικές διεκδικήσεις, απόκρυφος , σχεδόν, ανθρωπισμός, συνειρμικές εικόνες

Τόσα χρόνια πολιορκημένοι ἀπὸ στεριὰ καὶ θάλασσα ὅλοι πεινᾶνε, ὅλοι σκοτώνονται καὶ κανένας δὲν πέθανε -
πάνου στὰ καραούλια λάμπουνε τὰ μάτια τους,
μία μεγάλη σημαία, μία μεγάλη φωτιὰ κατακόκκινη
καὶ κάθε αὐγὴ χιλιάδες περιστέρια φεύγουν ἀπ᾿ τὰ χέρια τους
γιὰ τὶς τέσσερις πόρτες τοῦ ὁρίζοντα.

( Ρωμιοσύνη, 1945-47 )


- εικαστικές εικόνες με έντονο συναισθηματικό φορτίο εικόνες με απαράμιλλη διαύγεια και πρωτότυπο τρόπο έκφρασης


Αμπέλια τραβάν κατά τη θάλασσα. Δίπλα στ’ αλέτρι

καπνίζει μια μικρή φωτιά. Του παππουλή τα ρούχα

τα σιάξαμε σκιάχτρο για τις κάργιες. Οι μέρες μας

παίρνουν το δρόμο τους για λίγο ψωμί και μεγάλες λιακάδες.

Κάτω απ’ τις λεύκες φέγγει ένα ψάθινο καπέλο.

Ο πετεινός στο φράχτη. Η αγελάδα στο κίτρινο.

Πώς έγινε και μ’ ένα πέτρινο χέρι συγυρίσαμε

το σπίτι μας και τη ζωή μας;
( Ο τόπος μας, από τη συλλογή ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη, 1967)



- επιδέξιος συνδυασμός του συγκεκριμένου και του αφηρημένου στη λεκτική διατύπωση


Τώρα που η αυγή και η νύχτα σμίγουν όπως δένονται
τα δέκα δάκτυλα στο γόνα της σελήνης
και συ μόνη , Κυρά των Αμπελιών, μέσα στο χάραμα
να σκίζει ο μέγας ίσκιος σου τον κάμπο σαν καράβι
( Κυρά των Αμπελιών, 1946, 1952 )


- έκφραση της συλλογικής μοίρας , μέσα και από αυτοβιογραφικά στοιχεία, χωρίς ρητορικό ευτελισμό. Η ποιητική ματιά του στραμμένη στην αναζήτηση της κοινωνικής δικαιοσύνης

Πολλὰ πράματα μᾶς δυσκολεύουνε. Πολλά.
Πρέπει νὰ πλύνουμε τὰ πιάτα μας, τὰ ροῦχα μας
νὰ κουβαλήσουμε νερὸ ἀπ᾿ τὴ βρύση μὲ τὶς μεγάλες στάμνες
νὰ σκουπίσουμε τὸ θάλαμο δυὸ καὶ τρεῖς φορὲς τὴ μέρα
νὰ μπαλώσουμε καμμιὰ κάλτσα καὶ τὰ λόγια μας -
Τρυπᾶνε γρήγορα κι οἱ χτεσινὲς κουβέντες
τὰ πρόσωπα ἀλλάζουν ὅσο τὰ κοιτάζεις
μπορεῖ ν᾿ ἀλλάζεις καὶ σὺ - γιατὶ κοιτάζοντας τὰ χέρια σου
καταλαβαίνεις πὼς μάθανε πιὰ σὲ τοῦτες τὶς δουλειὲς
σὲ τοῦτες τὶς μέρες
( Ημερολόγια εξορίας, Στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων Κοντοπούλι Λήμνου, 1948-1949)


Τούτες τις μέρες ο άνεμος μας κυνηγάει.

Γύρω σε κάθε βλέμμα το συρματόπλεγμα

γύρω στη καρδιά μας το συρματόπλεγμα

γύρω στην ελπίδα το συρματόπλεγμα. Πολύ κρύο εφέτος.




Πιο κοντά. Πιο κοντά. Μουσκεμένα χιλιόμετρα μαζεύονται γύρω τους.

Μέσα στις τσέπες τού παλιού πανωφοριού τους

έχουν μικρά τζάκια να ζεσταίνουν τα παιδιά.

Κάθονται στον πάγκο κι αχνίζουν απ' τη βροχή και την απόσταση.

Η ανάσα τους είναι ο καπνός ενός τραίνου που πάει μακριά, πολύ μακριά. Κουβεντιάζουν

και τότε η ξεβαμμένη πόρτα της κάμαρας γίνεται σα μητέρα που σταυρώνει τα χέρια της και ακούει.

( Καπνισμένο τσουκάλι, 1949 )



- αναφορές στην Αρχαία Γραμματεία και χρήση των αρχαίων μύθων · αυτοί , αν και διατηρούν τον αρχετυπικό τους χαρακτήρα, συνομιλούν με τα σύγχρονα ιστορικά , κοινωνικά και πολιτικά συμφραζόμενα .Μέσα από αυτούς ο Ρίτσος περισσότερο θέτει ερωτήσεις για τον άνθρωπο και τη μοίρα του, παρά δίνει απαντήσεις. ερωτήσεις όμως στις οποίες λανθάνει η εμπιστοσύνη στον άνθρωπο και τη δύναμή του


Αν είχε ζήσει, ω, σίγουρα,
θα την είχαν μισήσει. Μοναδική της σκέψη
είταν ο θάνατος. Και τώρα λέω: μια κ’ ήξερε
ότι δεν είταν τρόπος να τον αποφύγει, αντί να τον προσμένει
αργά, βαριά, γερνώντας ανωφέλευτα, προτίμησε
να τον προλάβει, να τον προκαλέσει μάλιστα, στ’ όνομα
μιας πονηρής κ’ ιταμής γενναιοφροσύνης, αντιστρέφοντας το φόβο
όλης της ζωής και της επιθυμίας της σε ηρωισμό, αντιστρέφοντας
τον ίδιο της αναπότρεπτο θάνατο σε μιαν ευτελή αθανασία,
ναι, ναι ,ευτελή, παρ’ όλη της την εκτυφλωτική λαμπρότητα. Πώς το άντεξε, θε μου,
αυτή η αιώνια φοβισμένη ως το θυμό, η αιώνια τρομαγμένη
μπροστά στο φαΐ, μπροστά στο φως, μπροστά στα χρώματα,
μπροστά στο δροσερό, γυμνό νερό;

[ Η Ισμήνη μιλά για την αδελφή της Αντιγόνη]


( Ισμήνη, Τέταρτη Διάσταση, 1966- 1972)



Πηγή: http://fotodendro.blogspot.com/2014/07/blog-post_13.html

Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Ο Ρομαντισμός στην ποίηση

Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Ο Ρομαντισμός στην ποίηση: Το υλικό αυτό δόθηκε στους μαθητές στο μάθημα της Λογοτεχνίας Δεξιά: Ντελακρουά, Ορφανή στο κοιμητήριο . 1818. Λούβρο Παρίσι. Αριστ...

Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Ο Συμβολισμός στην ποίηση

Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Ο Συμβολισμός στην ποίηση: Από το υλικό που δόθηκε στους μαθητές στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Συμβολισμός Κλ. Μονέ, Λιβάδι με παπαρούνες . 1872. Μουσείο Ορσέ σ...

Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καβάφη

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ποίησης του Καβάφη
- Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η ιδιότυπη γλώσσα του Kαβάφη. Πρόκειται για λόγια γλώσσα με τύπους της δημοτικής αλλά και των αρχαίων ελληνικών (μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής). Μερικές φορές έχει και ιδιωματικούς τύπους της ΚωνσταντινούποληςΗ καβαφική γλώσσα αναγνωρίζεται εύκολα.
-Από άποψη μορφής τα ποιήματά του είναι μοντέρνα/νεωτερικά. Συνήθως, δεν έχουν ομοιοκαταληξία, οι στροφές μπορεί να μην έχουν ίσο αριθμό στίχων και οι στίχοι είναι ανισοσύλλαβοι.. Το μέτρο είναι συνήθως ιαμβικό. Μερικές φορές απουσιάζει η στίξη. Άλλες όμως φορές η στίξη παίζει σημαντικό ρόλο (πχ. ειρωνεία, σκηνοθετικές οδηγίες απαγγελίας, όπως χαμήλωμα φωνής όταν έχουμε παρένθεση).
-Ο ποιητικός του λόγος είναι απλός, λιτός, πυκνός, επιγραμματικός, αντιρητορικός,πεζολογικόςσυνήθως χωρίς διακοσμητικά επίθετα και λυρικές εκφράσεις, χωρίςπλούσια εκφραστικά μέσα.
-H αφήγηση και οι περιγραφές του είναι ρεαλιστικές. Ο λόγος του χαρακτηρίζεται από ακριβολογία.
-Στο έργο του Καβάφη, ο μύθος και η ιστορία συναντούν την ποίηση, μετουσιώνονται σε ποίηση. Η συμβολική χρήση των αρχαίων μύθων και ιστορικών προσώπων είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου του. Σε πολλά ποιήματα αντλεί τα θέματά του από τηνιστορία. H αγαπημένη του ιστορική περίοδος είναι κυρίως η Eλληνιστική (Aλεξανδρινή και Mεταλεξανδρινή) Περίοδος και η Περίοδος της Ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Ανατολή(Πτολεμαίοι, Σέλευκοι, Kαίσαρ, Aντώνιος), οι τελευταίοι αιώνες του αρχαίου κόσμου. Εμπνέεται επίσης, αλλά πολύ λιγότερο, από την ελληνική μυθολογία, την κλασική αρχαιότητα και το Bυζάντιο. Tον γοητεύει κυρίως η παρακμή, η αποτυχία, η  ήττα του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
-Φαινομενικά ο λόγος του είναι ψυχρός. H συγκίνηση, το συναίσθημα, ο λυρισμός υπολανθάνουνκαλύπτονται έντεχνα πίσω από μύθους και σύμβολα.
-Yπολανθάνει επίσης λεπτή ειρωνεία και σαρκασμός που γίνεται  κάποιες φορέςαυτοσαρκασμός 
-Aπουσιάζει σχεδόν τελείως η περιγραφή της φύσης.
-Ο δραματικός μονόλογος (το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται στο “εσύ”) και οδιάλογος είναι από τους κύριους αφηγηματικούς τρόπους που χρησιμοποιεί.  Τα ποιήματά του χαρακτηρίζονται από θεατρικότητα. Στο έργο του δρουν πρόσωπα/ προσωπείαόπως στο αρχαίο δράμα, πίσω από τα οποία κρύβεται ο ποιητής. Yποδύεται ρόλους.

Πηγή: Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Χώρα Φαντασίας και Ονείρων: Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καβάφη: Το παρακάτω υλικό δόθηκε στους μαθητές. K. Π. KABAΦHΣ (1863-1933). Xαρακτηριστικά της ποίησής του Σκίτσο του Κ. Π. Καβάφη - O...

Πέμπτη 9 Μαΐου 2019

Ο Αριστοτέλης και η αθανασία της ψυχής....

του Κώστα Βίτκου

Το προηγούμενο άρθρο μάς οδήγησε στο συμπέρασμα του Αριστοτέλη, όσον αφορά στο θέμα της αθανασίας (ή μη) της ψυχής. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του Αριστοτέλη, το συμπέρασμα αυτό – που καλό είναι να το γράψουμε με οδοντόπαστα στον καθρέφτη του λουτρού μας – έχει ως εξής:
«Ότι μεν ούν ουκ έστιν η ψυχή χωριστή του σώματος, ή μέρη τινά αυτής – ή μεριστή πέφυκεν – ουκ άδηλον» (Περί ψυχής, 413a4-6). Επαναλαμβάνω την ελεύθερη απόδοση στη νεοελληνική γλώσσα: «Είναι λοιπόν φανερό ότι η ψυχή δεν υπάρχει χωριστά από το σώμα ούτε και κανένα από τα μέρη της, αν από τη φύση της αποτελείται από μέρη».

ΠΟΛΥ ΞΕΚΑΘΑΡΟΣ

Εδώ βλέπουμε τον Αριστοτέλη να κατεδαφίζει την αντίληψη του Πλάτωνα, ο οποίος ήθελε την ψυχή να είναι όχι μόνο χωριστή από το σώμα, αλλά και αθάνατη. Όμως ανακύπτει το εύλογο ερώτημα: «Ποια είναι η δραστηριότητα της ψυχής έξω από το φυσικό σώμα;» Απάντηση: Να χαϊδεύει τη μαϊμού, που ο Πλάτωνας την ονομάζει «Αγαθό»! Όμως μέσα στο σώμα η ψυχή έχει πολλές δουλειές να κάνει: έχει να θρέψει το σώμα, να το αυξήσει, να το μπλέξει σ’ ερωτοσμίξιμο, να το φθείρει και να τελικά το στείλει στα σκουλήκια! Έξω από το φυσικό σώμα η ψυχή είναι αναγκασμένη να περάσει στην αιώνια ανεργία – και η άνεργη ψυχή είναι άχρηστη ψυχή.
Η σκέψη του Αριστοτέλη, που την έχω υιοθετήσει από τη μέρα που γνώρισα τον Σταγιρίτη σοφό, είναι πολύ απλή. Αν το τσεκούρι ήταν άνθρωπος, τότε η ψυχή του τσεκουριού θα ήταν η κόψη, και το σώμα του θα ήταν το μέταλλό του. Η κόψη του τσεκουριού είναι αυτή που κάνει το τσεκούρι να είναι πραγματικό τσεκούρι, και το πραγματικό τσεκούρι είναι αυτό που μπορεί να κόβει. Κόψη και μέταλλο είναι άρρηκτα δεμένα, αλλά είναι η κόψη που δίνει στο μέταλλο τον χαρακτήρα (το είδος, τη μορφή) του τσεκουριού. Χωρίς την κόψη, δεν υπάρχει τσεκούρι: υπάρχει μόνο μέταλλο.

Φανταστείτε τώρα το μέταλλο του τσεκουριού (το «σώμα» του) να έχει σκουριάσει, να έχει λιώσει, να έχει γίνει χώμα. Άραγε υπάρχει περίπτωση να έχει σωθεί η κόψη του διαλυμένου τσεκουριού; Ασφαλώς όχι. Με τη διάλυση του μετάλλου του τσεκουριού, διαλύεται και η κόψη του. Πολύ ευνόητο.

Ερχόμαστε τώρα στον άνθρωπο. Η ανθρώπινη ψυχή είναι αυτή που κάνει τον άνθρωπο να είναι πραγματικός άνθρωπος, και ο πραγματικός άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να θρέφεται, να μεγαλώνει, ν’ αφήνει απογόνους και να πεθαίνει. Χωρίς την ψυχή το ανθρώπινο σώμα είναι ένα άγαλμα ή μια μούμια. Ψυχή και σώμα είναι άρρηκτα δεμένα, αλλά είναι η ψυχή που δίνει στο φυσικό σώμα τη μορφή και ιδιαιτερότητα του ζωντανού ανθρώπου.

Έρχεται όμως η αναπόδραστη στιγμή που ο άνθρωπος πεθαίνει και το φυσικό του σώμα διαλύεται. Ε, λοιπόν, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, δεν υπάρχει καμία απολύτως λογική αναγκαιότητα που να μας σπρώχνει στο συμπέρασμα ότι η ψυχή εξακολουθεί να υπάρχει έξω από το διαλυμένο σώμα. Σώμα και ψυχή διαλύονται την ίδια στιγμή, όπως διαλύονται μαζί η κόψη και το μέταλλο του τσεκουριού.

ΑΠΟΡΡΕΟΝΤΑ

Στο σημείο αυτό, ακούμε κάποιους ν’ αντιλέγουν: «Μα, άλλο πράγμα το τσεκούρι, άλλο ο άνθρωπος. Η ψυχή του ανθρώπου είναι κάτι το ζωντανό, κάτι που χαίρεται και που λυπάται, κάτι που ερωτεύεται και που ονειρεύεται, κάτι που μισεί κι εχθρεύεται…».

Λάθος. Δεν είναι έτσι. Δεν είναι η ψυχή που χαίρεται και που λυπάται, αλλά ο ζωντανός οργανισμός, που τον ονομάζουμε «άνθρωπο». Ο άνθρωπος χαίρεται και λυπάται. Ούτε η ψυχή ούτε το σώμα από μόνα τους έχουν αίσθηση. «Αισθάνομαι» σημαίνει «ζω», και «ζω» σημαίνει «αποτελούμαι από ψυχή και σώμα». Ένας λόγος που οι άγγελοι είναι καταδικασμένοι να μην ερωτεύονται, είναι ακριβώς επειδή δεν έχουν φυσικά σώματα. Με σκέτες φτερούγες δεν χορταίνεις την Αφροδίτη (ένας λόγος που αρνήθηκα να γίνω άγγελος!).

Ωστόσο, έχουμε σοβαρά ερωτήματα, όπως: α) «Από πού ήρθε η ψυχή στον κόσμο;», β) «Πώς ανακατεύτηκε με το φυσικό σώμα;», γ) «Πώς η ψυχή αναπαράγει και πολλαπλασιάζει τον εαυτό της;»

Σχετικά με τα ερωτήματα (α) και (β), υπάρχει η θρησκευτική αντίληψη ότι ο Θεός έφτιαξε τις ανθρώπινες ψυχές την έκτη μέρα της δημιουργίας του κόσμου και τις έβαλε όλες σε μια ουράνια «αποθήκη». Έτσι, όταν σήμερα μια γυναίκα γκαστρωθεί (ή λίγο μετά), ο Θεός ξεκλειδώνει την αποθήκη, παίρνει μια ψυχή και την ρίχνει στην κοιλιά της γυναίκας. Το έμβρυο, αν και δεν αναπνέει ακόμη (γιατί είναι μια χούφτα κύτταρα), ξαφνικά αποκτά ψυχή!

Σχετικά με το ερώτημα (γ), έχει προταθεί η εξής ενδιαφέρουσα αναλογία: Όπως μια φλόγα αναπαράγει μιαν άλλη φλόγα, χωρίς η πρώτη φλόγα να έχει χάσει κάτι από τα χαρακτηριστικά της, έτσι και η ψυχή του σπέρματος του πατέρα αναπαράγει μιαν άλλη ψυχή στην κοιλιά της γυναίκας, χωρίς η ψυχή του πατέρα να έχει χάσει μέρος της ενέργειάς της. Η κοιλιά της γυναίκας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα καλά εξοπλισμένο εργαστήριο παραγωγής εμβρύων και, συνεπώς, δεν συμβάλλει στην αναπαραγωγή ψυχών. Εξάλλου από την Ιουδαϊκή Βίβλο μαθαίνουμε ότι η ψυχή της Εύας προήλθε όχι από το φύσημα του Θεού στο πρόσωπό της, αλλά από το παϊδάκι του Αδάμ: «και ωκοδόμησεν κύριος ο θεός την πλευράν, ήν έλαβεν από του Αδάμ, εις γυναίκα» (Γένεση, 2:22).

Επιστρέφοντας και καταλήγοντας με τον Αριστοτέλη, πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι ο Σταγιρίτης σοφός δεν είναι πέρα για πέρα υλιστής: υπάρχει κάτι στον άνθρωπο που είναι αθάνατο. Αυτό το «κάτι» δεν είναι η ψυχή, αλλά ο «ποιητικός νους». Λέει χαρακτηριστικά: «τούτο μόνον αθάνατον και αΐδιον» (ό.π. 430a 25-6). Αλλά ο «ποιητικός νους» είναι μια άλλη ιστορία…

Pablo Neruda, Canto General - Los Libertadores





ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΕΣ

Και νάσου το δέντρο, το δέντρο

της καταιγίδας, του λαού το δέντρο.

Από τη γη βγαίνουν οι ήρωές του

όπως απ' το χυμό τα φύλλα

και χιμάει τ' αγέρι στη φυλλωσιά

της άγριας κοσμοπλημμύρας

ώσπου τον καπνό να ρίξει

του ψωμιού ξανά στο χώμα.



Και νάσου το δέντρο, το δέντρο

θρεμμένο με γυμνούς νεκρούς μας,

αιμόφυρτους νεκρούς, μαστιγωμένους,

νεκρούς με πρόσωπα μακάβρια,

σουβλισμένους σε κοντάρια,

στη φωτιά καψαλισμένους,

με μπαλντά αποκεφαλισμένους,

τετρασκισμένους από τ' άτια,

σταυρωμένους μες στην εκκλησία.



Και νάσου το δέντρο, το δέντρο

με τις ζωντανές τις ρίζες,

τροφή του έγινε το μαρτύριο,

οι ρίζες του ρουφήξαν αίμα

κι από τη γης τράβηξε δάκρυα·

τ' ανέβασε με τα κλαριά του

σ' όλη την αρχιτεκτονική του.

Γινήκανε αόρατα άνθη

κάποτε θαμμένα άνθια

κι άλλοτε φωτολουσμένα

πάνω στα πέταλα σαν άστρα.



Κι ο άνθρωπος εμάζεψε στους κλώνους

τους ανθούς τους γινομένους,

περάσαν από χέρι σε χέρι

σαν τις μαγνόλιες ή τα ρόδια,

κι απέ τη γης ανοίξανε

και ψήλωσαν μέχρι τ' αστέρια.



Το δέντρο είν' αυτό των ελευθέρων.

Το δέντρο γη, το δέντρο νέφος.

Δέντρο ψωμί, το δέντρο βέλος,

δέντρο γροθιά, το φλογοδέντρι.

Νερά το ζώνουν αφρισμένα

του μαύρου κι άραχνου καιρού μας,

μα στο κατάρτι του βαστάει

το σύμβολο της δύναμής του.



Άλλες φορές γκρεμίζονται ξανά

οι κλάρες του απ' το θυμό σπασμένες

και μια στάχτη όλο φοβέρα

τ' αρχαίο μεγαλείο του κρύβει·

έτσι ξεπέρασε τα παλιοχρόνια

και γλίτωσε απ' την αγωνία,

ωσότου ένα μυστικό χέρι,

μπράτσα κλαδιά αμέτρητα,

ο λαός, φύλαξε τα κουτσούρια,

έκρυψε τους αγέραστους κορμούς

του σφαγμένου μεγαλοδέντρου

που έφτασε σ' όλα τα μέρη

πηγαίνοντας μ' όλες τις ρίζες.

Τούτο είν' το δέντρο, το δέντρο

του λαού, των λαών πάντων,

της λευτεριάς, της πάλης.



Ζύγωσε στα μακρύμαλλά του

τις νιες αχτίδες να χαϊδέψεις,

μπήξε στις φάμπρικες το χέρι

όπου ο λαχταριστός καρπός του

διαδίδει φως την κάθε μέρα.

Τη γης τούτη σήκω στα χέρια σου,

πάρε το μερτικό της λάμψης,

πάρε το ξεροκόμματο, το μήλο,

το άλογο και την καρδιά σου,

στείλε στο μέτωπο φυλάκους

στα σύνορα της φυλλωσιάς του.



Υπερασπίσου των ανθών τις άκρες,

τις εχθρικές νύχτες μοιράσου,

καρτέρα της αυγής τον κρόκο,

ανάσανε τα διάσελα με τ' άστρα,

βαστώντας το δεντρί, το δέντρο

που στην καρδιά της γης βλασταίνει.

μτφρ.: Παντελη Τρωγαδη

Los libertadores [73] Los libertadores Aquí viene el árbol, el árbol de la tormenta, el árbol del pueblo. De la tierra suben sus héroes como las hojas por la savia, y el viento estrella los follajes 5 de muchedumbre rumorosa, hasta que cae la semilla del pan otra vez a la tierra. Aquí viene el árbol, el árbol nutrido por muertos desnudos, 10 muertos azotados y heridos, muertos de rostros imposibles, empalados sobre una lanza, desmenuzados en la hoguera, decapitados por el hacha, 15 descuartizados a caballo, crucificados en la iglesia. Aquí viene el árbol, el árbol cuyas raíces están vivas, sacó salitre del martirio, 20 sus raíces comieron sangre, y extrajo lágrimas del suelo: las elevó por sus ramajes, las repartió en su arquitectura. Fueron flores invisibles, 25 a veces, flores enterradas, otras veces iluminaron sus pétalos, como planetas. Y el hombre recogió en las ramas las corolas endurecidas, 30 las entregó de mano en mano como magnolias o granadas y de pronto, abrieron la tierra, crecieron hasta las estrellas. [74] Este es el árbol de los libres. 35 El árbol tierra, el árbol nube. El árbol pan, el árbol flecha, el árbol puño, el árbol fuego. Lo ahoga el agua tormentosa de nuestra época nocturna, 40 pero su mástil balancea el ruedo de su poderío. Otras veces, de nuevo caen las ramas rotas por la cólera, y una ceniza amenazante 45 cubre su antigua majestad: así pasó desde otros tiempos, así salió de la agonía, hasta que una mano secreta, unos brazos innumerables, 50 el pueblo, guardó los fragmentos, escondió troncos invariables, y sus labios eran las hojas del inmenso árbol repartido, diseminado en todas partes, 55 caminando con sus raíces. Este es el árbol, el árbol del pueblo, de todos los pueblos de la libertad, de la lucha. Asómate a su cabellera: 60 toca sus rayos renovados: hunde la mano en las usinas donde su fruto palpitante propaga su luz cada día. Levanta esta tierra en tus manos, 65 participa de este esplendor, toma tu pan y tu manzana, tu corazón y tu caballo y monta guardia en la frontera, en el límite de sus hojas. 70 Defiende el fin de sus corolas, comparte las noches hostiles, vigila el ciclo de la aurora, respira la altura estrellada, sosteniendo el árbol, el árbol 75 que crece en medio de la tierra. [75]

Source: Pablo Neruda, Canto General 

Δευτέρα 6 Μαΐου 2019

Πλάτωνας, Μενέξενος, 244a-244c

Ο Μενέξενος του Πλάτωνα είναι ένας επιτάφιος λόγος που πήρε το όνομά του από τον μαθητή του Σωκράτη Μενέξενο.

[244a] χρὴ δὲ καὶ τῶν ἐν τούτῳ τῷ πολέμῳ τελευτησάντων ὑπ' ἀλλήλων μνείαν ἔχειν καὶ διαλλάττειν αὐτοὺς ᾧ δυνάμεθα, εὐχαῖς καὶ θυσίαις, ἐν τοῖς τοιοῖσδε, τοῖς κρατοῦσιν αὐτῶν εὐχομένους, ἐπειδὴ καὶ ἡμεῖς διηλλάγμεθα. οὐ γὰρ κακίᾳ ἀλλήλων ἥψαντο οὐδ' ἔχθρᾳ [244b] ἀλλὰ δυστυχίᾳ. μάρτυρες δὲ ἡμεῖς αὐτοί ἐσμεν τούτων οἱ ζῶντες: οἱ αὐτοὶ γὰρ ὄντες ἐκείνοις γένει συγγνώμην ἀλλήλοις ἔχομεν ὧν τ' ἐποιήσαμεν ὧν τ' ἐπάθομεν. μετὰ δὲ τοῦτο παντελῶς εἰρήνης ἡμῖν γενομένης, ἡσυχίαν ἦγεν ἡ πόλις, τοῖς μὲν βαρβάροις συγγιγνώσκουσα, ὅτι παθόντες ὑπ' αὐτῆς κακῶς [ἱκανῶς] οὐκ ἐνδεῶς ἠμύναντο, τοῖς δὲ Ἕλλησιν ἀγανακτοῦσα, μεμνημένη ὡς εὖ παθόντες ὑπ' αὐτῆς οἵαν [244c] χάριν ἀπέδοσαν, κοινωσάμενοι τοῖς βαρβάροις, τάς τε ναῦς περιελόμενοι αἵ ποτ' ἐκείνους ἔσωσαν, καὶ τείχη καθελόντες ἀνθ' ὧν ἡμεῖς τἀκείνων ἐκωλύσαμεν πεσεῖν: διανοουμένη δὲ ἡ πόλις μὴ ἂν ἔτι ἀμῦναι μήτε Ἕλλησι πρὸς ἀλλήλων δουλουμένοις μήτε ὑπὸ βαρβάρων, οὕτως ᾤκει.




Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός

Παραθετικά επιθέτων (ΕΛΛ _ ΠΟΛ)

ΘΕΩΡΙΑ

Αν συγκρίνουμε τα παραθετικά του επιθέτου πτωχός, διαπιστώνουμε ότι για το σχηματισμό του συγκριτικού και του υπερθετικού διατηρήσαμε το θέμα του επιθέτου στο θετικό βαθμό και προσθέσαμε τις καταλήξεις:
-τερος, -τέρα, -τερον για το συγκριτικό
-τατος, -τάτη, -τατον για το υπερθετικό.

Γενικότερα ο κανόνας λέει ότι: για να σχηματίσουμε τα παραθετικά, παίρνουμε το θέμα του επιθέτου από το θετικό βαθμό του αρσενικού και προσθέτουμε τις καταλήξεις.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι καταλήξεις του θηλυκού τονίζονται στην παραλήγουσα (-τέρα), ενώ του αρσενικού και του ουδετέρου δεν τονίζονται, άρα ο τόνος θα πηγαίνει στην προπαραλήγουσα.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Άσκηση στα ομαλά παραθετικά. Να συμπληρώσεις τις σωστές καταλήξεις στα κενά που υπάρχουν στο κείμενο.

Ασκήση 1 (-ώτερος ή ότερος ???)

Άσκηση 2 (-ώτερος ή ότερος ???)

Ασκήσεις με αναλογικό σχηματισμό

Ασκήσεις με παραθετικά επιρρημάτων και επιθέτων

Ανώματλα παραθετικά

Πηγή: Ελληνικός Πολιτισμός

Κυριακή 5 Μαΐου 2019

Nelson Mandela quotes




Our deepest fear is not that we are inadequate. Our deepest fear is that we are powerful beyond measure. It is our light, not our darkness, that most frightens us. Your playing small does not serve the world. There is nothing enlightened about shrinking so that other people won't feel insecure around you. We are all meant to shine as children do. It's not just in some of us; it is in everyone. And as we let our own lights shine, we unconsciously give other people permission to do the same. As we are liberated from our own fear, our presence automatically liberates others.

MARIANNE WILLIAMSON

"I am the master of my fate: I am the captain of my soul."

“Sometimes, it falls upon a generation to be great. You can be that great generation. Let your greatness blossom.”


“Poverty is not an accident. Like slavery and apartheid, it is man-made and can be removed by the actions of human beings.”


«Το να είσαι ελεύθερος δεν σημαίνει απλώς να σπάσεις τις αλυσίδες σου, αλλά το να ζεις με τρόπο που να σέβεται και να υποστηρίζει την ελευθερία των άλλων».

«Είμαι αθεράπευτα αισιόδοξος. Δεν μπορώ να πω αν είμαι από τη φύση μου έτσι ή είναι κάτι που το καλλιέργησα με τα χρόνια. Ο αισιόδοξος είναι αυτός που μπορεί να αντικρίζει κατάματα τον ήλιο, να μην τυφλώνεται από το φως του και να συνεχίζει να προχωρά στο δρόμο του. Υπήρξαν πολλές σκοτεινές στιγμές με την πίστη στο καλό της ανθρωπότητας να δοκιμάζεται, αλλά δεν θέλησα ποτέ να παραδοθώ στην απελπισία. Στην απελπισία βρίσκεται η ήττα και ο θάνατος».


Πηγές: Athens Voice, awakening,

Σάββατο 4 Μαΐου 2019

ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ

ΣΤΕΛΛΑ: ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ: ΑΝΩΜΑΛΑ   ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ Τα παραθετικά ορισμένων ορισμένων επιθέτων σχηματίζονται με θέμα διαφορετικό από το θέμα του θετικού, γι’ αυτό ...

τιμῶ ― ποιῶ ― δουλῶ ― Συγκεντρωτικός πίνακας τιμῶ, ποιῶ, δουλῶ

Οι σχετικοί πίνακες βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Πολιτισμού.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Να γράψετε το β' ενικό και β' πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής των ρημάτων: ζω, πλέω, δέω.

Να κλείνετε το ρήμα διψώ στην υποτακτική

Να κλείσετε το ρήμα πεινώ στην ευκτική

Να κλείνετε τα ρήματα πεινώ και δειψώ στο α' και β' ενικό πρόσωπο και στο β' και γ' πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα ε.φ.

Να κλείνετε το ρήμα ζω στον παρατατικό

Να κλείνετε το ρήμα πλέω στον Παρατατικό