Κυριακή 31 Μαρτίου 2019

Ο Συμβολισμός στην ποίηση - νεορομαντικοί

Ναπολέων Λαπαθιώτης «Νυχτερινό»
Μονάχη η φλόγα του κεριού μου,

κι απέναντί μου στο τραπέζι

θαρρείς το τέλος της προσμένει∙

λίγες στιγμές έχει να ζήσει

και μες στη νύχτα τρεμοπαίζει,

σαν μια ψυχούλα φοβισμένη...



Απόξω έν’ άγρυπνο φεγγάρι

με κόπο χάνεται στα χάη

μιας ατελεύτητης ερήμου...

Σα να μη θέλει να πεθάνει,

μ’ αναλαμπές ψυχομαχάει

το ετοιμοθάνατο κερί μου...


Και το βαρύθυμο φεγγάρι,

που χρόνια τώρα έχει σωπάσει,

και το κερί μου που πεθαίνει,

και, μέσα, η σκοτεινή ψυχή μου,

χωρίς αιτία κι οι τρεις στην πλάση

είμαστε τόσο λυπημένοι…




Κώστας Καρυωτάκης, «Ένα ξερό δαφνόφυλλο…»
Ένα ξερό δαφνόφυλλο την ώρα αυτή θα πέσει

το πρόσχημα του βίου σου, και θ’ απογυμνωθείς,

με δέντρο δίχως φύλλωμα θα παρομοιωθείς,

που το χειμώνα απάντησε στου δρόμου εκεί τη μέση.



Κι αφού πια τότε θα ’ναι αργά νέες χίμαιρες να πλάσεις,

ή ακόμη μια επιπόλαιη και συμβατική χαρά,

θ’ ανοίξεις το παράθυρο για τελευταία φορά

κι όλη τη ζωή κοιτάζοντας ήρεμα θα γελάσεις…




Κ.Π. Καβάφης, Κεριά
Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας

σα μια σειρά κεράκια αναμμένα −

χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.




Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων·

τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,

κρύα κεριά, λυωμένα, και κυρτά.




Δεν θέλω να τα βλέπω· με λυπεί η μορφή των,

και με λυπεί το πρώτο φως των να θυμούμαι.

Εμπρός κυττάζω τ’ αναμμένα μου κεριά.




Δεν θέλω να γυρίσω να μη διω και φρίξω

τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει,

τι γρήγορα που τα σβυστά κεριά πληθαίνουν.

Ο συμβολισμός: Είναι λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε από τη Γαλλία γύρω στο 1880 υπό την επίδραση της φιλοσοφίας του υποσυνειδήτου και επηρέασε σε μεγαλύτερο βαθμό την ποίηση και σε μικρότερο τη μουσική και τη ζωγραφική («εμπρεσιονισμός ή ιμπρεσιονισμός»). Πρώτος στη Γαλλία, ο Μποτλέρ θέλησε να εφαρμόσει στην ποίηση τη μουσικότητα και την αοριστία, γι’ αυτό θεωρείται «πατέρας» του συμβολισμού. Στην προσπάθεια του αυτή βρήκε μιμητές και άλλους «ποιητές της παρακμής» ή «καταραμένους ποιητές» (Μαλαρμέ, Βερλέν, Ρεμπό, Λαφόργκ, Βαλερί κ.ά.). Οι συμβολιστές επεδίωξαν να αναδείξουν τη μαγεία του ανεξιχνίαστου κόσμου του ασυνειδήτου. Για τους συμβολιστές, κάθε αίσθημα ή εντύπωση που έχουμε είναι μοναδική και ανεπανάληπτη και επομένως είναι δύσκολο να αποδοθεί με τη συμβατική γλώσσα, αλλά με την ιδιαίτερη γλώσσα των συμβόλων. Τα σύμβολα του συμβολισμού είναι μεταφορικά σχήματα αποκομμένα από τα θέματα τους, γι’ αυτό και με το ρεύμα αυτό, η ποίηση έγινε υπαινικτική, αλλά και «μοντέρνα».Κυριότερα γνωρίσματα του συμβολισμού είναι η μουσικότητα, η υποβλητικότητα και η μελαγχολική διάθεση, που δημιουργούν ένα κλίμα ασάφειας και ρευστότητας. Η αυστηρή μετρική χαλαρώνει και εισάγεται νέο λεξιλόγιο: επιλέγονται οι λέξεις που υποβάλλουν λεπτά, τρυφερά συναισθήματα. Τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου γίνονται σύμβολα εσωτερικών, ψυχικών καταστάσεων και το εννοιολογικό περιεχόμενο του ποιήματος περιορίζεται στο ελάχιστο.


Οι Νεορομαντικοί-Νεοσυμβολιστές ποιητές του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα που έγραψαν στο διάστημα 1910-1930 περίπου διαθέτουν κοινά χαρακτηριστικά που τους διαφοροποιούν από τους προγενέστερους ποιητές που εμφανίστηκαν μετά τον Παλαμά. Η ποίησή τους διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό υπό την επίδραση των ιστορικών γεγονότων και των πολιτικοκοινωνικών συνθηκών της περιόδου. Έτσι απέχει πολύ από την πατριδολατρία του Παλαμά, την έντονη λυρική διάθεση του Σικελιανού, τις σοσιαλιστικές ιδέες του Βάρναλη. Είναι ποίηση χαμηλών τόνων, που δείχνει εικόνα διάλυσης και παρακμής, χωρίς πίστη στις μεγάλες ιδέες που ως ένα βαθμό καθοδηγούσαν το έργο των προηγούμενων μεγάλων ποιητών. Κυρίαρχη μορφή αυτής της γενιάς είναι ο Κώστας Καρυωτάκης.



Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1863 - Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1933) είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής. Γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια και σε ποιήματά του μιλά γι' αυτήν, γι' αυτό και αναφέρεται συχνά ως «ο Αλεξανδρινός».


Ο ίδιος είχε κατατάξει τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα ερωτικά ή αισθησιακά.

Τα ιστορικά ποιήματα εμπνέονται κυρίως από την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα έχει εξέχουσα θέση η Αλεξάνδρεια. Αρκετά άλλα προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και το Βυζάντιο, χωρίς να λείπουν και ποιήματα με μυθολογικές αναφορές (π.χ. Τρώες). Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Καβάφης δεν εμπνέεται καθόλου από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, δηλαδή την επανάσταση του '21, αλλά ούτε και από την κλασική αρχαιότητα. Οι περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής ή μεγάλων αλλαγών και οι περισσότεροι ήρωές του είναι "ηττημένοι".

Τα αισθησιακά ή ερωτικά ποιήματα, που είναι και τα πιο λυρικά, κυριαρχεί η ανάμνηση και η αναπόληση. Αυτό που προκαλεί τα συναισθήματα δεν είναι το παρόν, αλλά το παρελθόν, και πολύ συχνά ο οραματισμός.

Τα φιλοσοφικά ποιήματα ονομάζονται από άλλους «διδακτικά». Ο Ε.Π.Παπανούτσος τα διαίρεσε στις εξής ομάδες: ποιήματα με "συμβουλές προς ομοτέχνους", δηλαδή ποιήματα για την ποίηση, και ποιήματα που πραγματεύονται άλλα θέματα, όπως το θέμα των Τειχών, την έννοια του χρέους (Θερμοπύλες), της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον), της μοίρας (Καισαρίων) κ.ά.[23]


Ερώτηση: Σε ποια από τις παραπάνω κατηγορίες ανήκει το ποίημα “κεριά” του Καβάφη; Ποιες ομοιότητες και διαφορές έχει με το ποίημα “νυχτερινό” του Λαπαθιώτη;

Κυριακή 17 Μαρτίου 2019

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Αντί Προλόγου

Ήξερες ότι υπάρχουν 9 διαφορετικά είδη νοημοσύνης;
Σύμφωνα με τον Χάουαρντ Γκάρντνερ (Howard Gardner) και το βιβλίο του Frames of Mind: Η θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης, δεν υπάρχει ένα είδος νοημοσύνης, υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι. Επιπλέον κατά τη διάρκεια της ζωής μας έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε τύπο.

Η θεωρία αυτή βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών ερευνών και είναι πλέον γενικώς αποδεκτή. Σύμφωνα λοιπόν με τον Γκάρντερ, η νοημοσύνη μας χωρίζεται σε εννέα τομείς, οι οποίοι έχουν την έδρα τους σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου μας. Όλοι είναι σημαντικοί αλλά δεν είναι το ίδιο ανεπτυγμένοι σε κάθε άτομο.

1) Λεκτική / γλωσσική νοημοσύνη (Verbal Linguistic Intelligence)
Υψηλή ικανότητα σε γραπτό και προφορικό λόγο, στην εκμάθηση γλωσσών, στην απομνημόνευση λέξεων και εννοιών, στην κατανόηση λεπτών διαφορών ανάμεσα στις έννοιες και την αφήγηση ιστοριών.

Συνήθως τέτοια νοημοσύνη έχουν: Ρήτορες, πολιτικοί, δικηγόροι, φιλόσοφοι, ποιητές, συγγραφείς, φιλόλογοι.

Παραδείγματα: Δημοσθένης, Λυσίας, Σαίξπηρ, Τζόις, Ελύτης.

2) Λογικό-μαθηματική νοημοσύνη (Logical- Mathematical Intelligence)
Καλύτερη κατανόηση όχι μόνο αριθμών αλλά και τις σχέσεις ανάμεσα στα φαινόμενα, φυσικά, κοινωνικά, οικονομικά. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ιδιαίτερες ικανότητες συλλογισμού πάνω στο ειδικό και την αναγωγή του στο γενικό. Πειραματίζονται με απόλυτα ελεγχόμενο τρόπο.

Στη σημερινή εποχή θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε και τεχνοκράτες, αφού νοιάζονται μόνο για τους αριθμούς και το χειρισμό αντικειμένων και συμβόλων, και δε δίνουν δεκάρα τσακιστή για τα συναισθήματα και τα πάθη –των ανθρώπων και των εθνών.

Παραδείγματα: Αρχιμήδης, Νεύτωνας.


3) Σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη (Bodily-Kinesthetic Intelligence)
Διαθέτουν εξαίρετες και συνδυασμένες κινητικές δεξιότητες στα αθλήματα (εκτέλεση και επινόηση). Η σωματική νοημοσύνη υποκινεί το σώμα να λύνει προβλήματα, να επινοεί νέες καταστάσεις και να μεταβιβάζει ιδέες και συναισθήματα.

Οι «κιναισθητικοί» άνθρωποι είναι, πιθανότατα, οι πιο παρεξηγημένοι. Ειδικά ως παιδιά, που δεν αντέχουν δευτερόλεπτο να κάθονται στην καρέκλα και απεχθάνονται το διάβασμα.

Συνήθως τέτοια νοημοσύνη διαθέτουν οι αθλητές, οι χορευτές και οι ηθοποιοί!

Παραδείγματα: Μπρους Λη, Μάρλον Μπράντο, ο Αλ Πατσίνο και ο Τζόνι Ντεπ (ποτέ δεν τέλειωσαν το σχολείο),

4) Μουσική νοημοσύνη (musical intelligence)Μουσική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να απολαμβάνεις, να εκτελείς και να συνθέτεις μουσικά κομμάτια. Εμπεριέχει ευαισθησία στην κίνηση, στο ρυθμό και στη χροιά του ήχου καθώς και ανταπόκριση στις συναισθηματικές εφαρμογές σ’ αυτά. Τα άτομα που διαθέτουν μουσική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσω της ανάγνωσης. Μάλιστα χρησιμοποιούν τραγούδια ή το ρυθμό για να μάθουν ή να απομνημονεύσουν πληροφορία.

Οι συνθέτες, οι μουσικοί και οι τραγουδιστές παρουσιάζουν αυτήν τη νοημοσύνη καθώς και οι μαθητές που συναρπάζονται από το τραγούδι των πουλιών έξω από το παράθυρο και οι οποίοι χτυπούν σύνθετους ή απλούς ρυθμούς πάνω στα θρανία με τα μολύβια τους.

Παραδείγματα: Ο Μότσαρτ είχε υψηλό δείκτη μουσικής νοημοσύνης, αφού το ταλέντο του φάνηκε από την τρυφερή ηλικία των 3 χρόνων. Ομοίως ο Μπαχ, ο Μπετόβεν, ο Τσαϊκόφσκι, ο Τζον Λένον ο Στίβι Γουόντερ και ο Κάρλο Σαντάνα.


5) Διαπροσωπική νοημοσύνη (interpersonal intelligence)Τέτοια νοημοσύνη διαθέτουν όσοι καταλαβαίνουν τους άλλους ανθρώπους, επισημαίνουν τους σκοπούς, τα κίνητρα, τα ενδιαφέροντά τους, δουλεύουν μαζί τους αποτελεσματικά. Οι άνθρωποι που έχουν αναπτυγμένη διαπροσωπική νοημοσύνη είναι συνήθως εξωστρεφείς. Επικοινωνούν αποτελεσματικά και εύκολα με άλλους και μπορεί να είναι είτε ηγέτες είτε οπαδοί. Μαθαίνουν καλύτερα δουλεύοντας ομαδικά και απολαμβάνουν συχνά τη συζήτηση.

Δάσκαλοι, διπλωμάτες, πολιτικοί, ψυχολόγοι, πωλητές έχουν τέτοια νοημοσύνη.

Αυτή δε χρειάζεται ορισμούς. Αρκεί να αναφέρουμε δύο άτομα που την είχαν στον ύψιστο βαθμό: Μαχάτμα Γκάντι, Αδόλφος Χίτλερ.

Η διαπροσωπική νοημοσύνη αναφέρεται ως πολύ σημαντική για τους ηγέτες.
Παραδείγματα: Μπιλ Κλίντον, Αβραάμ Λίνκολν, Τζορτζ Ουάσινγκτον, Όπρα Ουίνφρει, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

6) Ενδοπροσωπική νοημοσύνη (Intrapersonal intelligence)Αυτή είναι η ικανότητα της προσωπικής γνώσης, της αυτογνωσίας, του «γνώθι σαυτόν». Συνήθως πρόκειται για άτομα εσωστρεφή που προτιμούν να εργάζονται ατομικά. Είναι σχολαστικά και εμβαθύνουν στα πάντα με ενοχλητική αυταρέσκεια. Μαθαίνουν καλύτερα όταν επικεντρώνονται σε ένα συγκεκριμένο θέμα μόνοι τους και είναι τελειομανείς.

Τα στοιχεία που τους χαρακτηρίζουν είναι η αυτό-συγκέντρωση, η επιμέλεια, η προσοχή, η μεταγνωστική ικανότητα, η κατανόηση διαφορετικών αισθημάτων και η ανάλογη συμπεριφορά, η υπερατομική αίσθηση του εαυτού τους και η υψηλή μεθοδικότητα στη σκέψη και στη λογική.

Συνήθη επαγγέλματα: φιλόσοφος, ψυχολόγος, θεολόγος, συγγραφέας, επιστήμονας
Παραδείγματα: Σίγκμουντ Φρόιντ, Νιλ Άρμστρονγκ, Κολόμβος, Ιωάννα της Λωραίνης, Κλεοπάτρα, Έρικσον

7) Χωροταξική νοημοσύνη (spatial intelligence)Τα άτομα με χωρική νοημοσύνη μπορούν να παρατηρούν και να χειρίζονται τάσεις, ισορροπίες και συνθέσεις. Έχουν πολύ καλό προσανατολισμό στο χώρο και προσαρμόζονται άμεσα στις αλλαγές του περιβάλλοντος χώρου.

Οι «χωρικοί» λειτουργούν οπτικά και παραστατικά, με καλλιτεχνικές τάσεις και πολύ συχνά μπορούν να θεωρούν τα πράγματα από διαφορετική οπτική γωνιά.

Τέτοιου τύπου νοημοσύνη απαιτείται στους αρχιτέκτονες, γλύπτες, καλλιτέχνες και μηχανικούς. Τη διαθέτει ο κυβερνήτης του πλοίου, ο οποίος βρίσκει την πορεία στο δισδιάστατο ωκεανό ή ο πιλότος του αεροπλάνου, ο οποίος κατευθύνει το σκάφος στον τρισδιάστατο χώρο της ατμόσφαιρας. Τη διαθέτει ο σκακιστής, αλλά και ο γλύπτης που αναπαριστάνει στη σκέψη του ένα κλειστό χώρο. Διακρίνει, επίσης, μαθητές που ενδιαφέρονται για γραφήματα, χάρτες και εικόνες, συγκροτούν τις ιδέες τους πριν να τις γράψουν, μουντζουρώνουν τις σημειώσεις τους με πολύπλοκα μοτίβα.

Παραδείγματα: Πάμπλο Πικάσο, Μιχαήλ Άγγελος, Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Βαν Γκογκ, Μονέ, Μέριλ Στρίπ, Στίβεν Σπίλμπεργκ, Ταραντίνο.

8) Υπαρξιακή νοημοσύνη (existential Intelligence)Αυτή την νοημοσύνη κατέχουν οι άνθρωποι που προβληματίζονται με τα θέματα ύπαρξης και ανυπαρξίας, καλού και κακού, σωστού και λάθους, με μια σταθερή τάση να διευρύνουν τα πλαίσια της ανθρώπινης σκέψης.

Χαρακτηριστικοί τύποι ατόμων με υψηλή υπαρξιακή νοημοσύνη είναι ο Σωκράτης και ο Κομφούκιος.

9) Φυσιοκρατική νοημοσύνη (Naturalistic intelligence)Είναι η νεότερη νοημοσύνη, η οποία προστέθηκε στη θεωρία το 1996. Αλλά θεωρείται ως η πιο αρχαία. Τα άτομα με φυσιοκρατική νοημοσύνη είναι ευαίσθητα ως προς τη φύση και τη θέση τους μέσα σε αυτήν και διαθέτουν μεγαλύτερη ευκολία στη φροντίδα και την αλληλεπίδραση με τα ζώα. Μπορούν επίσης να διακρίνουν αλλαγές στον καιρό ή στο φυσικό τους περίγυρο και να αναγνωρίζουν και να ταξινομούν τα διάφορα είδη.

Οι «φυσιοκράτες» είναι πρακτικοί άνθρωποι που αρέσκονται στις συλλογές και στην άμεση επαφή με το φυσικό κόσμο.

Πολύ καλοί ως μάγειρες και ως χημικοί, αφού «διαισθάνονται» και γνωρίζουν τη φύση κάθε υλικού.

Παραδείγματα: Δαρβίνος, Γαλιλαίος, Κουστώ.
Βασικά σημεία της θεωρίας της πολλαπλής νοημοσύνης που πρέπει να γνωρίζετε:Κάθε άτομο μπορεί να έχει ένα συνδυασμό των ειδών νοημοσύνης. Έτσι ο καθένας μας είναι μοναδικός και διαθέτει ποικιλομορφία σκέψης.

Κάθε άτομο μπορεί να αναπτύξει τις νοημοσύνες του σε επαρκές επίπεδο. Ο,τι έχουμε κάποια «τάση» για συγκεκριμένες νοημοσύνες, δε σημαίνει ότι δε μπορούμε να αναπτύξουμε τις υπόλοιπες.

Οι νοημοσύνες συνεργάζονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Κανένας δεν έχει μόνο ένα τύπο νοημοσύνης.


πηγή: www.neolaia.gr



Από το Σχολικό Βιβλίο, Γλώσσα Β' Λυκείου, θέματα για συζήτηση σχετικά με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης

ΘΕΜΑ - ΚΕΙΜΕΝΟ
Το πρόβλημα των σημερινών παιδιών δεν είναι πρόβλημα πληροφόρησης. Οι πηγές μετάδοσης γνώσεων έχουν πολλαπλασιαστεί σε τέτοιο βαθμό και εκπέμπουν με τέτοιους ξέφρενους ρυθμούς, ώστε τα παιδιά να κινδυνεύουν από τον βομβαρδισμό των πληροφοριών και όχι από την έλλειψη τους.

Η πιο σημαντική συνεισφορά του σχολείου και του εκπαιδευτικού συστήματος είναι, προσαρμοζόμενο και ανταποκρινόμενο στα «αιτήματα των καιρών» όχι απλώς να εξοπλίζει τα παιδιά με γνώσεις, όσο με κατάλληλους μηχανισμούς αποκωδικοποίησης, οργάνωσης και ερμηνείας πληροφοριών.

Ο δάσκαλος καλείται να παίξει ένα νέο ρόλο, ίσως πιο δύσκολο και πιο λεπτό.

Τα ΜΜΕ δεν καταργούν τη λειτουργία του, επιβάλλουν όμως το μετασχηματισμό της. Βάζοντας στην υπηρεσία της νέας γενιάς τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας, ο δάσκαλος επιβάλλεται να παίξει πιο πολύ ρόλο «ρυθμιστικό» και «εμψυχωτικό» παρά το ρόλο του μεταδότη γνώσεων

Μέσα σε αυτή τη λογική το σχολείο οφείλει να «βγει εκτός των τειχών». Όσο σημαντικό είναι να μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν και να αναλύουν ένα λογοτεχνικό κείμενο, άλλο τόσο είναι σημαντικό να μάθουν να διαβάζουν και να αναλύουν εφημερίδες, τηλεόραση, κινηματογράφο. Την εποχή της εικόνας η μάχη ενάντια στον «εικονικό αναλφαβητισμό» ίσως θα πρέπει να ξεκινήσει από το ίδιο το επίσημο σχολείο.

Τα ΜΜΕ δεν είναι ούτε «καλά» ούτε «κακά» ούτε «ουδέτερα», είναι όμως αντανάκλαση μιας πραγματικότητας. Επειδή είναι δυνατόν να «παιδεύουν, να εκπαιδεύουν και να παρα-παιδεύουν, να μορφώνουν, να διαμορφώνουν και να παρα-μορφώνουν», η ανάγκη να εξοπλιστεί η νέα γενιά με τα κατάλληλα εφόδια για την καλύτερη χρήση τους προβάλλει όσο ποτέ άλλοτε.

(Π. Πάντζου, «Το παράλληλο σχολείο», από τον περιοδικό Τύπο)


ΑΣΚΗΣΗ : ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ:

- Ποιος είναι ο καινούριος ρόλος που καλείται να παίξει ο δάσκαλος στην εποχή μας, κατά την οποία οι νέοι δέχονται έναν καταιγισμό πληροφοριών από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας;

- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα κατάλληλα εφόδια με τα οποία είναι ανάγκη να εξοπλιστεί η νέα γενιά για την καλύτερη χρήση των μέσων αυτών;

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2019

Πολιτισμός και φιλοσοφία

Επαναληπτικές ερωτήσεις
Α. ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
1. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.
2. Ποια είναι η ιδιαιτερότητα του ανθρώπου σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τον Τζον Λοκ.
3. Σε ποια άποψη απηχεί ο τύπος του Homo Faber.
4. Ποια είναι η δική σας άποψη.

Β. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
1. Τι είναι ο πολιτισμός.
2. Ποια είναι η ιδεατή φιλοσοφική άποψη για τον πολιτισμό.

ΠΡΩΤΟΓΟΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ
Με τον γενικό όρο Σαμανισμός εννοείται ένα πολύπλοκο λατρευτικό και μαγικο-θρησκευτικό κίνημα που διαμορφώνεται γύρω από την τεχνική της έκστασης[1]. Θεωρείται μυστικιστική εμπειρία και δεν είναι θρησκεία ή φιλοσοφία καθώς εμφανίζεται πριν από αυτές[2]. Εξ αιτίας της ευρείας γεωγραφικής του εξάπλωσης -Βόρεια Αμερική, Νότια Αμερική, Σιβηρία, Ινδονησία, Ωκεανία κ.λπ.- ο Σαμανισμός δεν παρουσιάζει ομοιομορφία ως προς τη λατρευτική πρακτική του. Κεντρικό πρόσωπο στον Σαμανισμό είναι ο σαμάνος (šamán) ως ιερέας, μάγος-γιατρός και αρχηγός ενίοτε της οικογενειακής θρησκείας[3]. Επιχειρώντας ψυχολογική προσέγγιση του όρου ο Τζόζεφ Κάμπελ ορίζει τον σαμάνο ως άτομο αρσενικού ή θηλυκού φύλου που έχει στραφεί στον κόσμο του ασυνείδητου, εξαιτίας έντονης ψυχολογικής εμπειρίας.[4] Η βάση της σαμανικής πρακτικής είναι αρχέγονα ανιμιστική, αν και διακρίνεται για τις κοσμολογικές της θεωρήσεις σε διαφορετικές τοπικές σαμανικές παραδόσεις.

Η σαμανική έκσταση επιτυγχάνεται από δύο κύριους δρόμους:
α. Ιδεοληψία: ο σαμάνος κυριαρχείται από ένα πνεύμα ή ένα ζώο.
β. Πέταγμα της ψυχής: ο σαμάνος αφήνει το σώμα του και περιφέρεται στον κόσμο των πνευμάτων.

πηγή: wikipedia

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποίημα στους φίλους

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Ποίημα στους φίλους»

Δεν μπορώ να σου δώσω λύσεις
για όλα τα προβλήματα της ζωής σου,
ούτε έχω απαντήσεις
για τις αμφιβολίες και τους φόβους σου ˙
όμως μπορώ να σ’ ακούσω
και να τα μοιραστώ μαζί σου.

Δεν μπορώ ν’ αλλάξω
το παρελθόν ή το μέλλον σου.
Όμως όταν με χρειάζεσαι
θα είμαι εκεί μαζί σου.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τα παραπατήματα σου.
Μόνο μπορώ να σου προσφέρω το χέρι μου
να κρατηθείς και να μη πέσεις.

Οι χαρές σου, οι θρίαμβοι και οι επιτυχίες σου
δεν είναι δικές μου.
Όμως ειλικρινά απολαμβάνω να σε βλέπω ευτυχισμένο.

Δεν μπορώ να περιορίσω μέσα σε όρια
αυτά που πρέπει να πραγματοποιήσεις,
όμως θα σου προσφέρω τον ελεύθερο χώρο
που χρειάζεσαι για να μεγαλουργήσεις.

Δεν μπορώ να αποτρέψω τις οδύνες σου
όταν κάποιες θλίψεις
σου σκίζουν την καρδιά,
όμως μπορώ να κλάψω μαζί σου
και να μαζέψω τα κομμάτια της
για να την φτιάξουμε ξανά πιο δυνατή.

Δεν μπορώ να σου πω ποιος είσαι
ούτε ποιος πρέπει να γίνεις.
Μόνο μπορώ
να σ' αγαπώ όπως είσαι
και να είμαι φίλος σου.

Αυτές τις μέρες σκεφτόμουν
τους φίλους μου και τις φίλες μου,
δεν ήσουν πάνω
ή κάτω ή στη μέση.

Δεν ήσουν πρώτος
ούτε τελευταίος στη λίστα.
Δεν ήσουν το νούμερο ένα ούτε το τελευταίο.

Να κοιμάσαι ευτυχισμένος.
Να εκπέμπεις αγάπη.
Να ξέρεις ότι είμαστε εδώ περαστικοί.

Ας βελτιώσουμε τις σχέσεις με τους άλλους.

Να αρπάζουμε τις ευκαιρίες.
Να ακούμε την καρδιά μας.
Να εκτιμούμε τη ζωή.

Πάντως δεν έχω την αξίωση να είμαι
ο πρώτος, ο δεύτερος ή ο τρίτος
στη λίστα σου.

Μου αρκεί που με θέλεις για φίλο.
Ευχαριστώ που είμαι.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Ποιήματα, μετάφρ. Δ. Καλοκύρης , Ελληνικά Γράμματα, 1995

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες (ισπανικά: Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo, ( audio) [ΔΦΑ: ˈxorxe ˈlwis ˈβorxes], Μπουένος Άιρες, Αργεντινή, 24 Αυγούστου 1899 - Γενεύη, Ελβετία, 14 Ιουνίου 1986) ήταν Αργεντινός συγγραφέας και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές του 20ού αιώνα. Παρόλο που είναι πιο γνωστός για τα διηγήματά του (όπου κυριαρχεί το στοιχείο του φανταστικού), ο Μπόρχες ήταν επίσης δοκιμιογράφος, ποιητής και κριτικός.
gorge louis borges
Εκτός από τα διηγήματά του για τα οποία είναι περισσότερο γνωστός, ο Μπόρχες έγραψε επίσης ποίηση, δοκίμια, διάφορα σενάρια, και σημαντικό όγκο λογοτεχνικής κριτικής, προλόγους και βιβλιοκριτικές, επιμελήθηκε πολλές ανθολογίες, και μετέφρασε στα ισπανικά πολλά έργα από αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά (ακόμη και από αρχαία αγγλικά και αρχαία σκανδιναβικά). Το γεγονός ότι τυφλώθηκε (όπως και ο πατέρας του, ενώ ήταν ενήλικας) επηρέασε πολύ τα μετέπειτα γραπτά του. Ιδιαίτερη θέση στα πνευματικά του ενδιαφέροντα έχουν στοιχεία από τη μυθολογία, τα μαθηματικά, τη θεολογία, τη φιλοσοφία και, ως προσωποποίηση αυτών, η αίσθηση του Μπόρχες για τη λογοτεχνία ως ψυχαγωγία — όλα αυτά ο συγγραφέας τα μεταχειρίζεται άλλοτε ως παιγνίδι και άλλοτε τα βλέπει πολύ σοβαρά.

Ο Μπόρχες έζησε το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα και έτσι επηρεάστηκε από την περίοδο του Μοντερνισμού και ιδιαίτερα από τον Συμβολισμό. Η πεζογραφία του αναδεικνύει τη σε βάθος μόρφωση του συγγραφέα και είναι πάντοτε περιεκτική. Όπως τον σύγχρονό του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και τον κάπως παλιότερο Τζέιμς Τζόυς, συνδύασε το ενδιαφέρον του για την πατρίδα του με πολύ ευρύτερα ενδιαφέροντα. Ήταν και αυτός επίσης πολύγλωσσος και παιχνιδιάρης με τη γλώσσα, αλλά ενώ τα έργα των Ναμπόκοφ και Τζόις έτειναν να γίνονται όλο και πιο μεγάλα με την πάροδο του χρόνου, ο Μπόρχες παρέμεινε οπαδός του μικρού. Επίσης σε αντίθεση με τους Τζόις και Ναμπόκοφ, το έργο του Μπόρχες σταδιακά απομακρύνθηκε από αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε "το μπαρόκ", ενώ των πρώτων κινήθηκε προς αυτό: τα τελευταία έργα του Μπόρχες δείχνουν ένα ύφος πολύ πιο διάφανο και νατουραλιστικό από ό,τι έδειξε στα πρώτα του έργα.

Πολλές από τις πιο γνωστές του ιστορίες αφορούν τη φύση του χρόνου, το άπειρο, καθρέφτες, λαβύρινθους, την πραγματικότητα και την ταυτότητα. Μερικές ιστορίες επικεντρώνονται σε φανταστικές ιδέες, όπως μια βιβλιοθήκη η οποία περιλαμβάνει όλα τα πιθανά κείμενα 410 σελίδων ("Η βιβλιοθήκη της Βαβέλ"), κάποιος που δεν ξεχνάει τίποτα απολύτως ("Φούνες ο μνημονικός"), μία οπή μέσα από την οποία μπορεί κανείς να δει τα πάντα στο σύμπαν ("Το άλεφ"), και ένα έτος στάσιμο που δίνεται σε κάποιον που στέκεται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα ("Το μυστικό θαύμα"). Ο ίδιος Μπόρχες αφηγήθηκε αρκετά ρεαλιστικές ιστορίες της ζωής στη Νότια Αμερική, ιστορίες που αναφέρονταν σε λαϊκούς ήρωες, μάγκες το δρόμου, στρατιώτες, γκάουτσο, ντετέκτιβ, ιστορικές φυσιογνωμίες. Ανέμιξε το πραγματικό με το φανταστικό, και σε μερικές περιπτώσεις, κυρίως στα πρώτα του κείμενα, αυτές οι αναμίξεις δεν απείχαν πολύ από κάποιου είδους απάτη ή παραποίηση της πραγματικότητας.

Η πληθώρα του μη λογοτεχνικού έργου του Μπόρχες συνίσταται σε κριτικές ταινιών και βιβλίων, σύντομες βιογραφίες, και φιλοσοφικά κείμενα σε θέματα όπως τη φύση του διαλόγου, της γλώσσας και της σκέψης, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους. Από αυτή την άποψη, και λαμβάνοντας υπ’ όψη το προσωπικό πάνθεον του Μπόρχες, θεωρούσε τον Μεξικανό δοκιμιογράφο παρόμοιων θεμάτων Αλφόνσο Ρέγες ως "τον καλύτερο ισπανόφωνο πεζογράφο όλων των εποχών". Στα μη λογοτεχνικά του κείμενα επίσης εξερευνά πολλά από τα θέματα που εμφανίζονται στη λογοτεχνία του. Δοκίμια όπως "Η ιστορία του τανγκό" ή τα κείμενά του για το επικό ποίημα "Μαρτίν Φιέρρο" εξερευνούν συγκεκριμένα αργεντίνικα θέματα, όπως η ταυτότητα των Αργεντινών και των διάφορων υποσυνόλων του πληθυσμού της χώρας. Ο Μπόρχες συνέγραψε μαζί με τον Αδόλφο Μπιόι Κασάρες αρκετές συλλογές ιστοριών από το 1942 μέχρι το 1967, συχνά με διαφορετικά ψευδώνυμα (βλέπε άρθρο: Μπούστος Ντομέκ).

Ο Μπόρχες έγραφε ποίηση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Καθώς η όρασή του μειωνόταν, επικεντρώθηκε όλο και περισσότερο στην ποίηση, καθώς μπορούσε να αποστηθίσει ολόκληρο το κείμενο. Τα ποιήματά του καταπιάνονται με το ίδιο ευρύ φάσμα θεμάτων όπως και τα διηγήματά του, καθώς και με θέματα που προκύπτουν από το κριτικό του έργο, τις μεταφράσεις και άλλες προσωπικές ενασχολήσεις. Αυτό το εύρος ενδιαφερόντων συναντάται στην πεζογραφία, τα ποιήματα και τα μη λογοτεχνικά του κείμενα. Για παράδειγμα, το ενδιαφέρον του στον φιλοσοφικό ιδεαλισμό αντανακλάται στον φανταστικό κόσμο του Τλον στο "Τλον, Ούκμπαρ, Όρμπις Τέρτιους", στο δοκίμιο "Νέα διάψευση του χρόνου" και στο ποίημα "Πράγματα". Ομοίως, ένα κοινό θέμα υπάρχει στο διήγημα "Τα κυκλικά ερείπια" και το ποίημα "Το Γκόλεμ".

Εκτός από τα δικά του έργα, ο Μπόρχες είναι γνωστός και για τις μεταφράσεις του στα ισπανικά. Μεταξύ άλλων μετέφρασε Όσκαρ Ουάιλντ, Έντγκαρ Άλαν Πόε, Φραντς Κάφκα, Έρμαν Έσσε, Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Χέρμαν Μέλβιλ, Αντρέ Ζιντ, Γουίλιαμ Φόκνερ, Γουόλτ Γουίτμαν, Βιρτζίνια Γουλφ, Τόμας Μπράουν και Γ. Κ. Τσέτσερτον. Σε διάφορα άρθρα και διαλέξεις ο Μπόρχες αξιολογεί την τέχνη της μετάφρασης και αρθρώνει τη δική του άποψη για το θέμα: μια μετάφραση μπορεί να αποτελέσει βελτίωση του πρωτότυπου, εναλλακτικές ή και αντιφατικές εκδοχές του ιδίου έργου μπορούν να έχουν την ίδια ισχύ, και μία πρωτότυπη ή κυριολεκτική μετάφραση μπορεί να απέχει πολύ από το πρωτότυπο έργο.

Ο Μπόρχες χρησιμοποίησε επίσης δύο πολύ ασυνήθιστα λογοτεχνικά στοιχεία: την παραποίηση της πραγματικότητας αναφορικά με την ιστορία κειμένων και την κριτική ανύπαρκτων έργων. Και τα δύο αποτελούν μορφές σύγχρονων ψευδεπιγράφων. Παρόλο που ο Μπόρχες χρησιμοποίησε πολύ και διέδωσε την κριτική ανύπαρκτων έργων, εντούτοις αυτό δεν αποτέλεσε δική του επινόηση. Πιθανόν να συνάντησε αυτή την ιδέα για πρώτη φορά στο μακρύ κείμενο "Ο ράφτης ξανά ραμμένος" του Τόμας Κάρλαϊλ, το οποίο ήταν κριτική ενός ανύπαρκτου γερμανικού φιλοσοφικού έργου και βιογραφία του επίσης φανταστικού του συγγραφέα. Στην εισαγωγή της πρώτης συλλογής διηγημάτων που εξέδωσε, Ο Κήπος με τα Μονοπάτια που Διακλαδώνονται, ο Μπόρχες αναφέρει: "Είναι μεγάλη τρέλα και άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία – αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες μια ιδέα η οποία μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Το καλύτερο πράγμα είναι να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να δίνεις μια σύνοψη ή κάποιο σχόλιο."

Πηγή: Wikipedia

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2019

Διαδικτυακές Υπηρεσίες Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Η The Tipping Point είναι μία από τις δεκατρείς καλύτερες ελληνικές startups που ταξίδεψαν στο Ώστιν του Τέξας, μέσω της πρωτοβουλίας #DigitalGreece του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, για να συμμετάσχουν στη μεγάλη έκθεση καινοτομίας, τεχνολογίας και επιχειρήσεων, SXSW2019 (8-17 Μαρτίου). Πηγή: economistas.gr



Βίντεο

Το The Tipping Point είναι μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, που σκοπό έχει να συμβάλλει στη δημιουργία ενημερωμένων και ενσυνείδητων νέων, σε ό,τι αφορά τις ακαδημαϊκές επιλογές τους και τη μελλοντική τους επαγγελματική σταδιοδρομία. Μέσω του Tipping Point και του project 100 mentors δίνεται η δυνατότητα στον κάθε μαθητή που βρίσκεται ακόμη και στο πιο απομακρυσμένο χωριό της Ελλάδας, ανεξαρτήτως οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, να ανακαλύπτει καινούρια επαγγελματικά και ακαδημαϊκά μονοπάτια, καθοδηγούμενος από αυτούς που τα έχουν ήδη «περπατήσει» επιτυχώς (μέντορες). Ο μαθητής, μέσω της πλατφόρμας, υποβάλει την ερώτησή του -για παράδειγμα, σχετικά με τη βαρύτητα στο μάθημα της φυσικής- και παίρνει απαντήσεις από ειδικούς της NASA, του CERN, του Εθνικού Αστεροσκοπείου κ.ά., με τους οποίους υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα μπορούσε να έρθει σε επαφή.
http://www.thetippingpoint.org.gr/

Πώς ακουγόταν η μουσική στην αρχαία Ελλάδα;

Η μουσική ήταν πανταχού παρούσα στην Αρχαία Ελλάδα. Τώρα ξέρουμε και πώς ακουγόταν πραγματικά! 
Πολλά από τα έργα που θεωρούμε ως αρχαία ελληνική ποίηση, συμπεριλαμβανομένης της Ιλιάδας και της Οδύσσειας του Ομήρου, στην αρχαία Ελλάδα αποτελούσαν τραγούδια που τραγουδιόνταν συχνά με συνοδεία μουσικών οργάνων. Και ενώ οι Έλληνες άφησαν στους σύγχρονους κλασικιστές πολλές ενδείξεις ότι η μουσική ήταν πανταχού παρούσα στην κοινωνία –από αγγεία διακοσμημένα με λύρες μέχρι μελωδικές σημειογραφίες που σώζονται πάνω σε πέτρα– οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούσαν ότι ο ακριβής χαρακτήρας της μουσικής δεν θα μπορούσε να αναπαραχθεί. Ωστόσο, ο Βρετανός εκπρόσωπος της κλασικής μουσικής Armand D'Angour πέρασε πολλά χρόνια προσπαθώντας να «ξυπνήσει» τους μυστηριώδεις ήχους της αρχαίας ελληνικής μουσικής από τις μεγάλες και μικρές ενδείξεις που υπάρχουν από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. 

 Το 2017, η δουλειά του ολοκληρώθηκε σε μια μοναδική παράσταση στο Μουσείο Ashmolean της Οξφόρδης, κατά την οποία έγινε προσπάθεια να αναπαραχθούν οι ήχοι της ελληνικής μουσικής που χρονολογούνται ήδη από την εποχή του Ομήρου – περίπου στα 700 π.Χ. Αυτό το σύντομο ντοκιμαντέρ περιγράφει λεπτομερώς την εξαιρετική έρευνα που είχε γίνει πριν από τη συναυλία, αποκαλύπτοντας αναπάντεχους ήχους που είχαν σχεδόν χαθεί με το πέρασμα του χρόνου.

Kάντε κλικ στο σύνδεσμο που ακολουθεί για το βίντεοΠηγήwww.lifo.gr

Τρίτη 12 Μαρτίου 2019

"Η θάλασσα" του Ντίνου Χριστιανόπουλου - Μουσικό Σχολείο Βέροιας




Το παρόν βίντεο αποτελεί ένα δείγμα της συνεργασίας του Μουσικού Σχολείου Βέροιας με την Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας η οποία συμμετείχε στην πιλοτική δράση "Γενικά Λύκεια και Βιβλιοθήκες" κατά την οποία οι βιβλιοθήκες συνεργάζονται στην υλοποίηση των Δημιουργικών Εργασιών.

Η δράση διοργανώθηκε από το Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών (Γ.Σ.Β.) και το υπουργείο Παιδείας κατά το σχολικό έτος 2017-2018. Οι μαθήτριες Γιαννοπούλου Νικολέτα, Παπανίδου Γεωργία και Τάσκα Κατερίνα της Β' Λυκείου αξιοποίησαν τις πηγές και το στούντιο που τους παρείχε η Βιβλιοθήκη προκειμένου να βρουν στοιχεία για τον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο και να προβούν σε λογοτεχνική ανάλυση και μελοποίηση του ποιήματός του “Η θάλασσα”. Η πρώτη δημόσια μουσική εκτέλεση του μελοποιημένου ποιήματος έγινε στη διάρκεια της “Γιορτής Λήξης Σχολικού Έτους 2017-2018” την Πέμπτη 17 Μαΐου που διοργάνωσε η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ημαθίας στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο με στόχο τη διάχυση των αποτελεσμάτων των προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων και Καινοτόμων Δράσεων που υλοποιούνται στα σχολεία.

Music and creativity in Ancient Greece - Tim Hansen





View full lesson: http://ed.ted.com/lessons/music-and-c...

You think you love music? You have nothing on the Ancient Greek obsession. Every aspect of Greek life was punctuated by song: history, poetry, theater, sports and even astronomy. In fact, music was so important to Greek philosopher Plato that he claimed the music we listen to directly affects our ethics. Tim Hansen wonders what Plato might have to say about the music we listen to today. 

Lesson by Tim Hansen, animation by TOGETHER.

Δευτέρα 11 Μαρτίου 2019

«Θεία Κωμωδία» του Δάντη | Ομάδα Vasistas & Αργυρώ Χιώτη









Η Θεία Κωμωδία (ιταλικά: La Divina Commedia, αρχικός τίτλος Commedia) είναι επικό, αφηγηματικό ποίημα του Δάντη. Γράφτηκε στο διάστημα 1308-1321 και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας[1], έχοντας χαρακτηριστεί ως η επιτομή του μεσαιωνικού κόσμου[2]. Το ποίημα χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος και αφηγείται το φανταστικό ταξίδι του Δάντη στον Άδη, με οδηγούς τον Βιργίλιο και τη Βεατρίκη. Ο αρχικός τίτλος του έργου ήταν Κωμωδία. Ο όρος Θεία προστέθηκε μεταγενέστερα από τον Βοκάκιο. Μέχρι σήμερα, έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης κριτικής ανάλυσης και ερμηνειών.

Ο Δάντης, σε πρώτο πρόσωπο, περιγράφει ένα φανταστικό ταξίδι του στον Άδη, το οποίο ξεκινά – κατά την πιθανότερη εκδοχή – την Μεγάλη Παρασκευή του 1300, στις 8 Απριλίου και ενώ ο Δάντης είναι τριάντα πέντε ετών. Το ταξίδι παρουσιάζεται ως αληθινό, κυρίως μέσω της χρήσης πλήθους στοιχείων που παραθέτει ο Δάντης σχετικά με αυτό και των λεπτομερειών που δίνονται με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Οι ώρες, οι τοποθεσίες και το δρομολόγιο του αφηγητή καταγράφονται με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια.

Κατά το πέρασμά του από την Κόλαση και το Καθαρτήριο, ο ποιητής συνοδεύεται από τον δάσκαλό του Βιργίλιο, ενώ η πορεία του στον Παράδεισο γίνεται με την παρουσία της Βεατρίκης, ο χαρακτήρας που αντιπροσωπεύει το γυναικείο πρότυπο κατά τον Δάντη και βασίζεται πιθανότατα στη Βεατρίκη Πορτινάρι, υπαρκτό πρόσωπο στη ζωή του Δάντη. O Δάντης έκανε επίσης αναφορά στη Βεατρίκη, στο έργο La Vita Nuova, ωστόσο στη Θεία Κωμωδία θεωρείται πως εκφράζεται με ιδανικό τρόπο ο έρωτάς του προς το πρόσωπό της[4].

Μία από τις λεπτομέρειες της Θείας Κωμωδίας είναι πως κάθε ένα από τα τρία μέρη της κλείνει με τη λέξη άστρα.

Διάρκεια του ταξιδιού. Το ταξίδι του Δάντη εκτιμάται πως έχει συνολική διάρκεια επτά ημερών. Ο υπολογισμός αυτός στηρίζεται σε σχετικές αναφορές μέσα στο ίδιο το έργο. Συγκεκριμένα, διακρίνουμε τα εξής στάδια:

1. παραμονή στην Κόλαση, διάρκειας μίας νύχτας και μίας ημέρας,

2. μετάβαση στο Καθαρτήριο που διαρκεί μία ημέρα και μία νύχτα,

3. άνοδος του Καθαρτηρίου για τρεις ημέρες και τρεις νύχτες,

4. παραμονή στον επίγειο Παράδεισο για μία ημέρα (ή περισσότερο),

5. παραμονή στον Παράδεισο όλο τον υπόλοιπο καιρό.

Θέματα και ερμηνείες. Η Θεία Κωμωδία χαρακτηρίζεται ως αλληγορία και εν γένει προτείνονται αρκετές ερμηνείες της. Κάθε επεισόδιο και κάθε χαρακτήρας θεωρείται πως έχει συμβολική έννοια, ενσωματώνοντας τελικά στο σύνολο του έργου όλη τη σοφία και τα πάθη του κλασικού μεσαιωνικού κόσμου. Διακρίνονται περισσότερο καθαρά η ηθική και η πολιτική αλληγορία.

Είναι π.χ. ευρύτερα αποδεκτό πως ο Δάντης κάνει σαφή αναφορά στην πολιτική κατάσταση της Ιταλίας, που είναι γεμάτη από τη διαφθορά και αλληλοσπαραγμούς (αμαρτίες), εκφράζοντας μία αντιφλωρεντινή πολεμική.

Εξ άλλου, ο Δάντης γράφει τη Θεία Κωμωδία εξόριστος και αναμένοντας λύση από έναν δίκαιο αυτοκρατορικό θεσμό, που θα οδηγήσει τους ανθρώπους στην επίγεια ευτυχία (Παράδεισος). Από την άλλη πλευρά, το έργο μπορεί να ερμηνευθεί και ως η επίπονη πορεία του ανθρώπου να υποτάξει όλες τις αμαρτίες και τα πάθη του στο δρόμο της τελειοποιήσεώς του.

Πηγή: wikipedia



"ΕΠΙΒΙΩΣΕΙΣ" ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ


Dan Brown, Inferno
Σύνοψη του βιβλίου "Inferno"

Ο καθηγητής Ρόμπερτ Λάνγκτον βρίσκεται σε ερευνητικό ταξίδι στην Ιταλία, μαγνητισμένος από μια υπόθεση που περιστρέφεται γύρω από τη "Θεία Κωμωδία" του Δάντη και, ειδικότερα, την "Κόλαση", ένα από τα πιο σπουδαία αλλά και μυστηριώδη και αινιγματικά αριστουργήματα της λογοτεχνίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Λάνγκτον θα αναμετρηθεί με προκλήσεις απρόσμενες και άκρως επικίνδυνες και θα διαχειριστεί ένα σκοτεινό γρίφο που, τελικά, θα τον οδηγήσει σε ένα λαβύρινθο καμωμένο από κλασικά έργα τέχνης, μυστικά περάσματα και επιστημονικές ανακαλύψεις ενός αλλόκοτου μέλλοντος. Η σκοτεινή, επική ποίηση του Δάντη γίνεται μίτος στην προσπάθεια του Λάνγκτον να βρει απαντήσεις και κάποιον άνθρωπο να εμπιστευτεί προτού ο κόσμος αλλάξει για πάντα, με τρόπο ανεπανόρθωτο.

ΠΗΓΗ: PUBLIC

Τρίτη 5 Μαρτίου 2019

Σοφοκλέους Αντιγόνη, Αυλαία και πάμε....

Στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα υπάρχουν δύο διαφορετικές μεταφραστικές εκδοχές του πρωτότυπου κειμένου, μία του Ι. Γρυπάρη και μία του Στ. Μπαζάκου.

ΣΟΦ Αντ 988–1114
Πέμπτο επεισόδιο: Ο μάντης Τειρεσίας καταγγέλλει την τακτική του Κρέοντα – Ο Χορός συμβουλεύει τον Κρέοντα

Στο τέταρτο επεισόδιο είδαμε την Αντιγόνη να οδηγείται στην υπόγεια φυλακή της, θρηνώντας για τη μοίρα της. Το είδος της ποινής της έφερε στον νου του χορού τρία μυθικά πρόσωπα, στην τύχη των οποίων αναφέρθηκαν οι γέροντες του χορού στο τέταρτο στάσιμο , τονίζοντας παράλληλα την παντοδυναμία και το αναπόδραστο της μοίρας.

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΚΗΝΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Οι καταληκτικοί στίχοι της τραγωδίας: Ο Κρέοντας συνειδητοποιεί το σφάλμα του
Ο αγγελιαφόρος (Άγγελος) διηγήθηκε στη γυναίκα του Κρέοντα, την Ευρυδίκη, όσα τραγικά συνέβησαν εκτός σκηνής μετά την ταφή του Πολυνείκη: ο Κρέοντας και η ακολουθία του έσπευσαν στον υπόγειο τάφο–φυλακή της Αντιγόνης, όπου βρήκαν τον Αίμονα να θρηνεί πάνω από το πτώμα της απαγχονισμένης αρραβωνιαστικιάς του. Ο νεαρός όρμησε οργισμένος με μαχαίρι εναντίον του πατέρα του, αλλά αστόχησε και αυτοκτόνησε. Μετά από λίγο ο Εξάγγελος έφερε την είδηση ότι και η βασίλισσα αυτοκτόνησε.

Μτφρ. Στ. Μπαζάκου–Μαραγκουδάκη. 1996. Αρχαία Ελληνική Τραγωδία. Σοφοκλής. Αντιγόνη. Αθήνα: Dian Books.
ΕΞΟΔΟΣ (απόσπασμα)

ΚΡΕΟΝΤΑΣ

Ας έρθει πια και ας φανεί η πιο καλή μου μοίρα

φέρνοντας για στερνή φορά την τελευταία μέρα!

Να φτάσει πια παρακαλώ,

να μη σταυρώσω άλλη!

ΧΟΡΟΣ

Είναι μελλούμενα αυτά· για όσα μπροστά μας τώρα

κάτι πρέπει να κάνουμε· φροντίζουν άλλοι τ' άλλα.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ

Εγώ ευχήθηκα αυτά που λαχταράει η καρδιά μου.

ΧΟΡΟΣ

Τίποτα να μην εύχεσαι· γιατί απ' τη γραμμένη

τη συμφορά οι άνθρωποι απαλλαγή δεν έχουν.

ΚΡΕΟΝΤΑΣ

Διώξτε μακριά τον άθλιο εμένα από δω πέρα,

που εσένα, γιε μου, σκότωσα, έστω χωρίς να θέλω,

κι εσένα, όμως ο τρελός. Ποιον να πρωτοκοιτάξω,

για πες μου, πού να στηριχτώ; Ό,τι κρατώ στα χέρια

συντρίμμια και ρημάγματα, και πάνω στο κεφάλι

καλπάζει μοίρα ασήκωτη, αβάσταχτος ο Χάρος.

ΧΟΡΟΣ

Η φρόνηση είναι το πρώτο καλό

για την ευτυχία. Ανάγκη στα θεία

ευσέβεια νά 'χεις. Για λόγια μεγάλα

μεγάλες πληγές οι αλαζόνες πληρώνουν·

κι αργά τα γεράματα φέρνουν τη γνώση.



ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΚΡ. Ἴτω, ἴτω,

φανήτω μόρων ὁ κάλλιστ’ ἐμῶν

(1330) ἐμοὶ τερμίαν ἄγων ἁμέραν

ὕπατος· ἴτω, ἴτω,

ὅπως μηκέτ’ ἆμαρ ἄλλ’ εἰσίδω.

ΧΟ. Μέλλοντα ταῦτα. Τῶν προκειμένων τι χρὴ

(1335) πράσσειν· μέλει γὰρ τῶνδ’ ὅτοισι χρὴ μέλειν.

ΚΡ. Ἀλλ’ ὧν ἐρῶμεν ταῦτα συγκατηυξάμην.

ΧΟ. Μή νυν προσεύχου μηδέν· ὡς πεπρωμένης

οὐκ ἔστι θνητοῖς συμφορᾶς ἀπαλλαγή.

ΚΡ. Ἄγοιτ’ ἂν μάταιον ἄνδρ’ ἐκποδών,

(1340) ὅς, ὦ παῖ, σέ τ’ οὐχ ἑκὼν κατέκανον

σέ τ’ αὖ τάνδ’, ὤμοι μέλεος, οὐδ’ ἔχω

πρὸς πότερον ἴδω, πᾷ κλιθῶ· πάντα γὰρ

(1345) λέχρια τἀν χεροῖν, τὰ δ’ ἐπὶ κρατί μοι

πότμος δυσκόμιστος εἰσήλατο.

ΧΟ. Πολλῷ τὸ φρονεῖν εὐδαιμονίας

πρῶτον ὑπάρχει· χρὴ δὲ τά γ’ εἰς θεοὺς

(1350) μηδὲν ἀσεπτεῖν; μεγάλοι δὲ λόγοι

μεγάλας πληγὰς τῶν ὑπεραύχων

ἀποτείσαντες

γήρᾳ τὸ φρονεῖν ἐδίδαξαν.


ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΟΡΟΙ

Αιώρημα ή μηχανή (ή αιώρα): είδος γερανού με καλάθι, που χρησίμευε για να παρουσιάζουν θεούς ή ημίθεους. Είναι γνωστή η φράση: ἀπὸ μηχανῆς θεός.

Άγγελος: Ο ηθοποιός που μεταφέρει ειδήσεις για όσα συνέβησαν μακριά από τη σκηνή και συντελεί έτσι στην ενότητα της υπόθεσης.

Εκκύκλημα: Χαμηλό τραπέζι με τροχούς (φορείο), πάνω στο οποίο τοποθετούσαν ομοιώματα νεκρών, γιατί σπάνια παρουσιαζόταν φόνος ή αυτοκτονία μπροστά στα μάτια των θεατών.

Εξάγγελος: Το πρόσωπο που μεταφέρει έξω στη σκηνή όσα φριχτά έγιναν μέσα στο ανάκτορο ή στο ναό.

Έξοδος: Το τελευταίο μέρος της τραγωδίας, που αρχίζει ύστερα από το τελευταίο στάσιμο.

Κάθαρση: Ο δυσκολότερος όρος στην Ποιητική του Αριστοτέλη. Έχουν δοθεί πολλές διαφορετικές ερμηνείες από τον 15ο αι. έως σήμερα. Η άποψη που επικρατεί είναι ότι με την κάθαρση, την οποία προκαλεί η τραγωδία ως έργο τέχνης, οι θεατές ανακουφίζονται και ηρεμούν ψυχικά, γιατί διαπιστώνουν είτε την ηθική νίκη του τραγικού ήρωα ή την αποκατάσταση της ηθικής τάξης. Γενικότερα οι θεατές, καθώς ζουν έντονα τον ανθρώπινο μύθο μέσα στο τραγικό μεγαλείο του έργου, λυτρώνονται, με τη μαγεία της τέχνης, και γίνονται ελεύθεροι και ανώτεροι άνθρωποι.

Ορχήστρα: Ένα από τα μέρη του θεάτρου. Ήταν κυκλικός χώρος, με βωμό του Διονύσου στη μέση, όπου ὠρχεῖτο (εκτελούσε ρυθμικές κινήσεις) ο χορός.

Πρόλογος: Το μέρος της τραγωδίας που προηγείται της εισόδου του χορού· σημαίνει τον πρώτο λόγο του ηθοποιού.

Χαρώνειες κλίμακες: είδος καταπακτής που επέτρεπε την άνοδο στη σκηνή των νεκρών, όταν το απαιτούσε η εξέλιξη του έργου.


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Ποια ευχή κάνει ο Κρέοντας και γιατί;
2. Ποιος ήταν ο ρόλος του Αγγέλου και του Εξαγγέλου στην αρχαία ελληνική τραγωδία;
3. Με την τελευταία σκηνή της εξόδου επέρχεται η κάθαρση της τραγωδίας. Με ποια στοιχεία ολοκληρώνεται η δράση;
4. Ποια μηχανικά μέσα χρησιμοποιούνται στη σκηνή αυτή:
α. κλίμακες του Χάρωνος
β. εκκύκλημα
γ. αιώρημα
Να κυκλώσετε στη σωστή απάντηση
5. Ποια η συναισθηματική κατάσταση των θεατών με το τέλος της εξόδου;
6. Πώς αποκαθίσταται η ηθική τάξη στο τέλος της τραγωδίας;
α. με τον θάνατο της Αντιγόνης
β. με τον θάνατο του Αίμονα και της Ευρυδίκης
γ. με τη τιμωρία και μεταμέλεια του Κρέοντα

Να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

6. Ο χορός, αποχωρώντας από τη σκηνή, τραγουδά το εξόδιο άσμα. Ποιο είναι το περιεχόμενό του και ποια η σημασία του στην όλη τραγωδία;

7. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις και τις φράσεις κατά σημασιολογικά ζεύγη:

α. τερμίαν ἁμέραν

1. πλάγιος, στραβός


β. ὑπέραυχος

2. υπερήφανος


γ. ἀσεπτῶ

3. τελευταία ημέρα


δ. λέχριος

4. ασεβώ


ε. πᾷ κλιθῶ

5. πού να στηριχτώ

8. Ο μύθος της Αντιγόνης αποτέλεσε πηγή εμπνεύσεως αρχαίων και νέων δραματουργών. Παράλληλα δεν έπαψε να είναι το πιο πολυπαιγμένο έργο της αρχαίας τραγωδίας.
α. Πώς εξηγείτε το ενδιαφέρον του σύγχρονου θεατή για την Αντιγόνη και γενικότερα για την αρχαία τραγωδία;
β. Μήπως και σήμερα ο άνθρωπος εξακολουθεί να είναι τραγικός και στην τραγικότητα των αρχαίων ηρώων αναγνωρίζει τον εαυτό του;

ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ, ΣΧΟΛΙΑ
ΣΟΦ Αντ 1329–1353
Δ΄ Σκηνή: 1277-1353. Πρόσωπα: Κρέων- Εξάγγελος -Χορός.
Η εξαγγελία του θανάτου της Ευρυδίκης ολοκληρώνει τη συντριβή του Κρέοντα. Ο Κρέων, απαρηγόρητος και συντετριμμένος, επικαλείται τον θάνατο. Η κάθαρση επέρχεται με την πτώση του.
1317-1325.
ὤμοι μοι.....ἤ μηδένα (αλίμονο, άλλος κανείς θνητός ποτέ.....δεν είμαι παρά τίποτε)· η ψυχική κατάπτωση του Κρέοντα τον οδηγεί στο να επιζητά τον θάνατο. Αντιλαμβάνεται το μέγεθος της ευθύνης του, όταν πλέον είναι αργά. Ζητάει από τους υπηρέτες να τον απομακρύνουν από τα δύο πτώματα, γιατί είναι ένα μηδενικό, είναι ένας ζωντανός νεκρός, (πρβλ. Οιδ. Τύρ. 1340)
1326-1327.
κέρδη.....κακὰ (κέρδος ζητάς....πίκρες να σκοντάφτεις)· εύστοχη η παρατήρηση του χορού στο κέρδος, αν θυμηθούμε τη συχνή αναφορά του Κρέοντα σ' αυτό (πρβλ. στ. 222, 310). Η έμμεση υπόδειξη του χορού να φύγει ο Κρέων, για να μη βλέπει τα πτώματα των δικών του, αποτελεί προοικονομία της αποχώρησής του.
1328-1332.
ἴτω, ἴτω....εἰσίδω· κάθε συμφορά που χτυπούσε τον Κρέοντα ήταν γι' αυτόν και ένας θάνατος.
1333-1335.
μέλλοντα ταῦτα.....χρὴ μέλειν· ο χορός κατακρίνει την επίκληση του θανάτου ως ανόσια, αφού καθορίζεται από τους θεούς, απέναντι στους οποίους ο Κρέων διέπραξε ύβρη. Χρέος τώρα έχουν να ενταφιάσουν τους νεκρούς που έχουν μπροστά τους.
1336.
ἀλλ' ὧν ἐρῶμεν, ταῦτα συγκατηυξάμην· ο Κρέων στις ευχές των άλλων προσθέτει, με πολλή πικρία, και τη δική του.
1337-1338.
μή νυν....ἀπαλλαγή· ο χορός υπενθυμίζει στον Κρέοντα ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν με προσευχές να ξεφύγουν από τη μοίρα τους. Προηγουμένως ο χορός (στ. 1260) είχε αποδώσει στον ίδιο τον Κρέοντα τα λάθη του. Πώς χαρακτηρίζετε την αντιφατική στάση του χορού;
1339.
ἄγοιτ'.....ἐκποδών· ο Σοφοκλής παρουσιάζει τον Κρέοντα να εγκαταλείπει την ύβρη και το εγωιστικό του πείσμα, αποκαθιστώντας έτσι την ηθική τάξη που είχε διασαλευτεί.
1340.
οὐχ ἑκὼν κατέκανον· θυμίζει το σωκρατικό οὐδεὶς ἑκὼν κακός.
1345-1346.
τὰ δ' ἐπὶ....εἰσήλατο· με τα τελευταία λόγια του Κρέοντα οι υπηρέτες τον απομακρύνουν από τη σκηνή.
1347-1350.
πολλῷ τὸ φρονεῖν.....ἀσεπτεῖν· οι τελευταίοι στίχοι του χορού συμπυκνώνουν την ουσία της τραγωδίας. Η ευσέβεια και η σωφροσύνη αποτελούν το θεμέλιο της ανθρώπινης ευδαιμονίας, όπως είχε διακηρύξει και ο Τειρεσίας (πρβλ. στ. 1050).
1350-1353.
μεγάλοι τὸ φρονεῖν ἐδίδαξαν· η τιμωρία των αλαζόνων γίνεται δάσκαλός τους. Η ηθική τάξη, που είχε τόσο διαταραχθεί, αποκαταστάθηκε με την τιμωρία του Κρέοντα. Η έξοδος του χορού ολοκληρώνει την κάθαρση της τραγωδίας.

Κυριακή 3 Μαρτίου 2019

Βουλή των Εφήβων - ΚΓ Σύνοδος - Ομιλία εκπροσώπου ΣΤ Ομάδας



Η ομιλία του εκπροσώπου της ΣΤ ομάδας της ΚΓ συνόδου της Βουλής των Εφήβων με θέμα:Ζητήματα ταυτότητας και σεξουαλικότητας στην εφηβεία.




Η ομιλία του Έφηβου Βουλευτή Ν. Αττικής στην Ολομέλεια της ΚΑ΄ Συνόδου 2015-2016, Αναστάσιου Πρώιου-Δούκα για την Προσφυγική Κρίση.





Η Βουλή των Εφήβων – Βήματα Δημοκρατίας: Κάνοντας πράξη τη συμμετοχή είναι εκπαιδευτικό πρόγραμμα που διοργανώνεται σε ετήσια βάση από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.


Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες Α΄ και Β΄ τάξης Λυκείου των σχολείων της Ελλάδας και των ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ. Στους βασικούς στόχους του προγράμματος η εξοικείωση των εφήβων με τις αρχές και αξίες της δημοκρατίας, καθώς και με τον τρόπο λειτουργίας και τον ρόλο του Κοινοβουλίου, η άσκηση σε δημοκρατικές πρακτικές, η ενεργοποίηση των εφήβων σε ζητήματα που απασχολούν το σχολείο, την κοινότητα, την κοινωνία. Το πρόγραμμα φιλοδοξεί να προσφέρει στους μαθητές και τις μαθήτριες, εκτός από γνώση, βήμα για προσωπική έκφραση και δημιουργικότητα, ευκαιρίες για προβληματισμό, διάλογο και συμμετοχή.


Από την ΚΔ΄ Σύνοδο της Βουλής των Εφήβων (2018-2019), το πρόγραμμα αλλάζει ριζικά. H Βουλή των Εφήβων εντάσσεται στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη σχολική ζωή σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Συγκροτούνται ομάδες που εργάζονται σε ένα θέμα δικής τους επιλογής – στο επίκεντρο τίθενται ζητήματα δημοκρατίας και δικαιωμάτων, που αφορούν τη σχολική ζωή, την τοπική κοινότητα, την κοινωνία. Με στόχο την καλλιέργεια της ιδιότητας του ενεργού πολίτη στην πράξη, η έμφαση δίνεται στην ομαδοσυνεργατική, βιωματική, ερευνητική και ολιστική/διαθεματική προσέγγιση. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ενθαρρύνονται να αναλάβουν πρωτοβουλίες στη σχολική και τοπική κοινότητα, ενώ παράλληλα ασκούνται καθημερινά σε δημοκρατικές πρακτικές (διάλογος, σεβασμός του άλλου, συλλογική λήψη απόφασης, παρέμβαση, εκπροσώπηση). Έτσι, οι 300 «έφηβοι βουλευτές» αναδεικνύονται από τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές τους και εκπροσωπούν την ομάδα, στην οποία έχουν συμμετάσχει σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Οι 300 «έφηβοι βουλευτές» εκπροσωπούν σχολεία από κάθε εκλογική περιφέρεια της χώρας, σε αριθμό αντίστοιχο με τον αριθμό των βουλευτικών εδρών κάθε περιφέρειας.


Το πρόγραμμα κορυφώνεται με τη διεξαγωγή των πενθήμερων εργασιών της Συνόδου στην Αθήνα (Ιούλιος). Μέσα από συζητήσεις με βουλευτές και ειδικούς επιστήμονες και ποικίλα βιωματικά εργαστήρια, οι 300 μαθητές-εκπρόσωποι καταθέτουν τις δικές τους απόψεις και προτάσεις, ενώ παράλληλα παρακολουθούν ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα εκδηλώσεων πολιτισμού.

Για περισσότερες πληροφορίες για τη Βουλή των Εφήβων κάντε κλικ εδω.

Σάββατο 2 Μαρτίου 2019

Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης - Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (4/2/2014)





Εκδήλωση "Μαθαίνω πριν σπουδάσω" - 3 & 4 Φεβρουαρίου 2014: Διοργάνωση: Γραφείο Διασύνδεσης Πανεπιστημίου Μακεδονίας σε συνεργασία με τα Κέντρα Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού του Νομού Θεσσαλονίκης.

Γιώργος Σεφέρης, Ο Άρχοντας της Γλώσσας



«πρέπει να μην το ξεχνούμε: ο ποιητής, αν αληθινά είναι ποιητής, προορίζεται να γίνει άρχοντας και κυρίαρχος τής γλώσσας του…» (Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές Γ, 185).

«Η σχέση τού ποιητή με τη γλώσσα είναι σαν τον άνθρωπο με τον ήλιο, που παρασταίνει σε μια έξοχη στροφή του ο Κάλβος: «Ο ήλιος κυκλοδίωκτος, / ως αράχνη, μ’ εδίπλωνε / και με φως και με θάνατον / ακαταπαύστως». (ΙΙΙ, κ’). Ο ποιητής ζει και δημιουργεί πάνω στ’ αχτινωτό τούτο υφάδι, ανάμεσα στο θάνατο και στο φως. Δεν υπάρχει πιο τέλεια εικόνα τής μυστικής ζωής τού ποιητή. Γαντζωμένος πάνω στη γλώσσα, ακολουθεί τα πλεγμένα κλωνιά της ώς τα βασίλεια τού θανάτου, όπου δε βλέπει παρά σκιές. Και πάλι, χωρίς να χάνει την πίστη του, συνεχίζει αυτή την πρόοδο, σίγουρος πως η ίδια κλωστή θα τον οδηγήσει στο φως: σήμερα, αύριο, ύστερα από χρόνια» (Γιώργος Σεφέρης, Δοκιμές Α, 208-9).

Ηδη το 1941 στις «Σημειώσεις για μια ομιλία σε παιδιά» ο Γιώργος Σεφέρης έγραψε: «Η ελληνική γλώσσα, ο άνθρωπος, η θάλασσα… Για κοιτάξετε πόσο θαυμάσιο πράγμα είναι να λογαριάζει κανείς πως, από την εποχή που μίλησε ο Ομηρος ώς τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα. Κι αυτό δε σταμάτησε ποτέ, είτε σκεφτούμε την Κλυταιμνήστρα που μιλά στον Αγαμέμνονα, είτε την Καινή Διαθήκη, είτε τους ύμνους τού Ρωμανού και τον Διγενή Ακρίτα, είτε το Κρητικό Θέατρο και τον Ερωτόκριτο, είτε το δημοτικό τραγούδι. Και όλοι αυτοί, οι μεγάλοι και οι μικροί, που σκέφτηκαν, μίλησαν, μέτρησαν ελληνικά, δεν πρέπει να νομίσετε πως είναι σαν ένας δρόμος, μια σειρά ιστορική, που χάνεται στη νύχτα των περασμένων και βρίσκεται έξω από σας. Πρέπει να σκεφτείτε πώς όλα αυτά βρίσκουνται μέσα σας, τώρα, βρίσκουνται μέσα σας όλα μαζί, πως είναι το μεδούλι των κοκάλων σας, και πως θα τα βρείτε αν σκάψετε αρκετά βαθιά τον εαυτό σας […] η σύγχρονή μας λογοτεχνία είναι απαραίτητη για να καταλάβουμε, όχι μόνο την αρχαία λογοτεχνία, αλλά και όλη την ελληνική παράδοση» (Δοκιμές Α, 177-8).

Γ. Σεφέρης, Πάνω σε έναν ξένο στίχο
Και παρουσιάζεται μπροστά μου, πάλι και πάλι, το
φάντασμα του Οδυσσέα, με μάτια κοκκινισμένα
από του κυμάτου την αρμύρα
κι από το μεστωμένο πόθο* να ξαναδεί τον καπνό
που βγαίνει από τη ζεστασιά του σπιτιού του
και το σκυλί του που γέρασε προσμένοντας
στη θύρα.
Στέκεται μεγάλος, ψιθυρίζοντας, ανάμεσα στ'
ασπρισμένα του γένια, λόγια της γλώσσας
μας, όπως τη μιλούσαν πριν τρεις χιλιάδες χρόνια.








Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού."πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι
δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και τους κίτρινους ανθούς.
Απόμερα οι αρχαίες κολόνες,χορδές μιας άρπας που αντηχούν
ακόμη...


Γαλήνη
-Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ,χαμένη στου μυαλού
τ'αυλάκια.
τ΄όνομα του κίτρινου θάμνου
δεν άλλαξε από κείνους τους καιρούς.
Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
"τον έδεσαν χειροπόδαρα" μας λέει
"τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο κουρέλι".

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
Ο Παμφύλιος ο Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος

31 του Μάρτη 1971

Βιβλίο Κατεύθυνσης, Γ' Λυκείου


Ο μύθος του Ηρός(Πολιτεία 614b-621d)

Τον Αρδιαίο, τον τύραννο της Παμφυλίας, που διέπραξε στη ζωή του μεγάλα και πολλά κακουργήματα, οι τιμωροί του άλλου κόσμου τον έδεσαν χειροπόδαρα και τον τραβούσαν πάνω στα αγκάθια των ασπαλάθων. Ύστερα μαζί με άλλους όμοιούς του τον πέταξαν μέσα στον Τάρταρο.

Επτά ημέρες παρέμειναν στον Λειμώνα οι ψυχές και ύστερα πορεύτηκαν σε έναν τόπο όπου έβλεπαν ένα φως σαν το ουράνιο τόξο αλλά λαμπρότερο πολύ και καθαρότερο. Το φως αυτό σαν κίονας ευθύ ήταν τεταμένο διὰ παντὸς τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, δηλαδή βρισκόταν στο κέντρο του σύμπαντος. Και ήταν το φως ο σύνδεσμος του ουρανού που συγκρατούσε την ουράνια περιφορά. Από τις άκρες των δεσμών του, που ήταν τεντωμένες από τον ουρανό, κρεμόταν ό ἄτρακτος (: νεοελλ. η άτρακτος, το αδράχτι) της Ανάγκης, ο οποίος ρυθμίζει όλες τις περιστροφές. Ο σφόνδυλος της ατράκτου ήταν κοίλος και περιείχε άλλους επτά σφονδύλους (ο εξώτατος ήταν το ουράνιο στερέωμα και οι άλλοι επτά ήταν οι σφαίρες των πλανητών). Στους κύκλους που σχημάτιζαν τα επάνω χείλη των σφονδύλων ήταν καθισμένες και περιστρέφονταν Σειρήνες, μια πάνω σε κάθε κύκλο. Κάθε Σειρήνα εξέπεμπε τον ήχο μιας και μοναδικής νότας. Και οι οκτώ αυτές φωνές παρήγαγαν μια αρμονία (: τη μουσική των ουράνιων σφαιρών). Την κυκλική κίνηση των σφονδύλων πάνω στα γόνατα της Ανάγκης παρακολουθούσαν καθισμένες πάνω σε θρόνους οι τρεις Μοίρες, οι κόρες της Ανάγκης (Λάχεσις, Κλωθώ και Ἄτροπος).


Φθάνοντας λοιπόν εκεί οι ψυχές ήταν αναγκασμένες να διαλέξουν το είδος της ζωής που θα ήθελαν να ζήσουν κατά την επόμενη ενσάρκωσή τους. Ένας εξάγγελος της Λάχεσης τοποθέτησε μπροστά τους πολλά υποδείγματα ζωής και ανεβαίνοντας σε ένα βήμα υψηλό απήγγειλε τον Λόγο της Μοίρας που καλούσε τις ψυχές να τραβήξουν τον κλήρο τους.


Ο καθένας έπρεπε, ανάλογα με τη σειρά που προσδιόριζε ο κλήρος, να επιλέξει ένα ορισμένο είδος ζωής. Οι αφιλοσόφητες ψυχές έσπευδαν να επιλέξουν βίους ένδοξους χωρίς να υπολογίσουν πόση δυστυχία κρύβουν μέσα τους τα αξιώματα και τα μεγαλεία. Όσες όμως ψυχές είχαν δοκιμαστεί σκληρά στην προηγούμενη ζωή τους, τώρα πρόσεχαν να μην απατηθούν από τη δολερή λάμψη. Έτσι η ψυχή του τρισένδοξου και πολυταξιδεμένου Οδυσσέα επέλεξε την ήσυχη ζωή ενός άσημου ανθρώπου. Όποια εκλογή πάντως έκανε η κάθε ψυχή παρέμενε αμετάκλητη. Ύστερα οι ψυχές οδηγήθηκαν μέσα από το κατάξερο πεδίο της λήθης στον Αμέλητα ποταμό. Όποιος έπινε από το νερό εκείνο ξεχνούσε όλα όσα είχε ζήσει στην προηγούμενή του ζωή. Τα μεσάνυχτα μέσα στη βοή του σεισμού και της βροντής ξάφνου οι ψυχές άρχισαν να αναπηδούν προς τα πάνω για να ξαναγεννηθούν μέσα στα νέα τους σώματα. Τον ίδιο τον Ήρα δεν τον άφησαν να πιει το νερό της λησμονιάς. Πώς ξαναβρέθηκε μέσα στο σώμα του δεν μπορούσε να το πεί, αλλά ξάφνου άνοιξε τα μάτια του και είδε ότι βρισκόταν πάνω στη νεκρική πυρά.


Ο μύθος του Ηρός είναι βέβαια επίνοια του Πλάτωνα, αλλά ο φιλόσοφος έχει αντλήσει στοιχεία από κάποια προφορική παράδοση, από τη λαϊκή πίστη, από τις θεωρίες των ορφικών και των πυθαγορείων για τη μετεμψύχωση, και από τις τελετουργίες των Ελευσινίων μυστηρίων. Σύγχρονοι ερευνητές έχουν επισημάνει στον εσχατολογικό αυτό μύθο και επιδράσεις από τον Ζωροαστρισμό, την Ινδική φιλοσοφία και τον ασιατικό σαμανισμό.

Ο μύθος του Ηρός φαίνεται ότι στάθηκε ένα από τα πρότυπα και των Καταβάσεων (λογοτεχνικών έργων με θέμα το ταξίδι στον κάτω κόσμο) και του Κικέρωνα στο Ἐνύπνιον τοῦ Σκιπίωνος και των χριστιανικών Αποκαλύψεων (Αποκάλυψις Ιωάννου, Αποκάλυψις Πέτρου).


Ενότητα 15η

Λαχέσεως Λόγος


Ἄλλας δὲ καθημένας πέριξ δι' ἴσου τρεῖς, ἐν θρόνῳ ἑκάστην, θυγατέρας τῆς Ἀνάγκης, Μοίρας, λευχειμονούσας, στέμματα ἐπὶ τῶν κεφαλῶν ἐχούσας, Λάχεσίν τε καὶ Κλωθὼ καὶ Ἄτροπον, ὑμνεῖν πρὸς τὴν τῶν Σειρήνων ἁρμονίαν, Λάχεσιν μὲν τὰ γεγονότα, Κλωθὼ δὲ τὰ ὄντα, Ἄτροπον δὲ τὰ μέλλοντα. Καὶ τὴν μὲν Κλωθὼ τῇ δεξιᾷ χειρὶ ἐφαπτομένην συνεπιστρέφειν τοῦ ἀτράκτου τὴν ἔξω περιφοράν, διαλείπουσαν χρόνον, τὴν δὲ Ἄτροπον τῇ ἀριστερᾷ τὰς ἐντὸς αὖ ὡσαύτως· τὴν δὲ Λάχεσιν ἐν μέρει ἑκατέρας ἑκατέρᾳ τῇ χειρὶ ἐφάπτεσθαι. Σφᾶς οὖν, ἐπειδὴ ἀφικέσθαι, εὐθὺς δεῖν ἰέναι πρὸς τὴν Λάχεσιν. Προφήτην οὖν τινα σφᾶς πρῶτον μὲν ἐν τάξει διαστῆσαι, ἔπειτα λαβόντα ἐκ τῶν τῆς Λαχέσεως γονάτων κλήρους τε καὶ βίων παραδείγματα, ἀναβάντα ἐπί τι βῆμα ὑψηλόν εἰπεῖν

«Ἀνάγκης θυγατρὸς κόρης Λαχέσεως λόγος. Ψυχαὶ ἐφήμεροι, ἀρχὴ ἄλλης περιόδου θνητοῦ γένους θανατηφόρου. Οὐχ ὑμᾶς δαίμων λήξεται, ἀλλ' ὑμεῖς δαίμονα αἱρήσεσθε. Πρῶτος δ' ὁ λαχὼν πρῶτος αἱρείσθω βίον ᾧ συνέσται ἐξ ἀνάγκης. Ἀρετὴ δὲ ἀδέσποτον, ἣν τιμῶν καὶ ἀτιμάζων πλέον καὶ ἔλαττον αὐτῆς ἕκαστος ἕξει. Αἰτία ἑλομένου· θεὸς ἀναίτιος.»


ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
λευχειμονούσας· λευχειμονέω-ῶ: είμαι ντυμένος στα λευκά
στέμματα: στεφάνια από μαλλί ή από κλάδους δάφνης, μυρσίνης κ.τ.τ.
ἁρμονίαν: (ως προσηγορικό) συμφωνία, σύστημα μουσικής (ιδίως το σύστημα των οκτώ φθόγγων: η διαπασῶν, που αποδιδόταν στον Πυθαγόρα)
περιφορά: εδώ ο περιστρεφόμενος θόλος του ουρανού
λήξεται (μέλλ.)· λαγχάνω
αἱρήσεσθε (μέλλ.)· αἱρέομαι-οῦμαι: προτιμώ, παίρνω για τον εαυτό μου
συνέσται (μέλλ.)· σύνειμι: συζώ, είμαι μαζί



Ενότητα 14η
Αρδιαίος ο τύραννος

Ἔφη γὰρ δὴ παραγενέσθαι ἐρωτωμένῳ ἑτέρῳ ὑπὸ ἑτέρου ὅπου εἴη Ἀρδιαῖος ο μέγας. Ὁ δὲ Ἀρδιαῖος οὗτος τῆς Παμφυλίας ἔν τινι πόλει τύραννος ἐγεγόνει, ἤδη χιλιοστὸν ἔτος εἰς ἐκεῖνον τὸν χρόνον, γέροντά τε πατέρα ἀποκτείνας καὶ πρεσβύτερον ἀδελφόν, καὶ ἄλλα δὴ πολλά τε καὶ ἀνόσια εἰργασμένος, ὡς ἐλέγετο. Ἔφη οὖν τὸν ἐρωτώμενον εἰπεῖν, «Οὐχ ἥκει,» φάναι, «οὐδ' ἂν ἥξει δεῦρο. Ἐθεασάμεθα γὰρ οὖν δὴ καὶ τοῦτο τῶν δεινῶν θεαμάτων· ἐπειδὴ ἐγγὺς τοῦ στομίου ἦμεν μέλλοντες ἀνιέναι καὶ τἆλλα πάντα πεπονθότες, ἐκεῖνόν τε κατείδομεν ἐξαίφνης καὶ ἄλλους—σχεδόν τι αὐτῶν τοὺς πλείστους τυράννους· ἦσαν δὲ καὶ ἰδιῶταί τίνες τῶν μεγάλα ἡμαρτηκότων—οὓς οἰομένους ἤδη ἀναβήσεσθαι οὐκ ἐδέχετο τὸ στόμιον, ἀλλ' ἐμυκᾶτο ὁπότε τις τῶν οὕτως ἀνιάτως ἐχόντων εἰς πονηρίανμὴ ἱκανῶς δεδωκὼς δίκην ἐπιχειροῖ ἀνιέναι. Ἐνταῦθα δὴ ἄνδρες, ἔφη, ἄγριοι, διάπυροι ἰδεῖν, παρεστῶτες καὶ καταμανθάνοντες τὸ φθέγμα, τοὺς μὲν διαλαβόντες ἦγον, τὸν δὲ Ἀρδιαῖον καὶ ἄλλους συμποδίσαντες χεῖράς τε καὶ πόδας καὶ κεφαλήν, καταβαλόντες καὶ ἐκδείραντες, εἷλκον παρὰ τὴν ὁδὸν ἐκτὸς ἐπ' ἀσπαλάθων κνάμπτοντες, καὶ τοῖς ἀεὶ παριοῦσι σημαίνοντες ὧν ἕνεκά τε καὶ ὅτι εἰς τὸν Τάρταρον ἐμπεσούμενοι ἄγοιντο.»


ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
παραγενέσθαι· παραγίγνομαι: παρευρίσκομαι, είμαι εκεί κοντά
ἀνόσια εἰργασμένος: έχοντας διαπράξει πολλές ανομίες (ἐργάζομαι: κάνω, δρω)
μέλλοντες· μέλλω: σκοπεύω, έχω κατά νου (περίφραση εἰμὶ μέλλων + απαρ. εν.)
κατείδομεν καθοράω-ῶ: βλέπω από κάποια απόσταση, από ψηλά
ἰδιώτης: απλός πολίτης
ἀνιάτως ἔχω εἰς πονηρίαν: είμαι αδιόρθωτα (αγιάτρευτα) κακοήθης
μὴ ἱκανῶς δίδωμι δίκην: δεν τιμωρούμαι όπως μου αξίζει
παρεστῶτες (αττ. τύπος μτχ. πρκ.)· παρέστηκα (παρίστημι)
καταμανθάνοντες· καταμανθάνω: παρατηρώ, βλέπω, εξετάζω
συμποδίσαντες κ.εξ.: (πλεονασμός)· συμποδίζω: δένω χειροπόδαρα
ἐκδείραντες· ἐκδέρω: εδώ στη σημασία: δέρνω με ραβδί ή μαστίγιο
τοῖς ἀεὶ παριοῦσι (παριών): σε όσους περνούσαν από εκεί

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μπαμπινιώτης, Ο άρχοντας της γλώσσας, εφ. ΤΟ ΒΗΜΑ
ΠΛΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Σχολικό Βιβλίο Κατεύθυνσης Γ' Λυκείου, Φιλοσοφικός Λόγος, Ο μύθος του Ηρός