 |
| Άρης - κρατήρας Κορόλεφ © ESA / DLR / FU Berlin, Athens V |
O προφορικός λόγος είναι πιο άμεσος, αυθόρμητος στην καθημερινή μας επικοινωνία. Διαφέρει, όμως, από τον γραπτό λόγο σε ορισμένα σημεία:
- Στον προφορικό λόγο είμαστε, συνήθως, στον ίδιο χώρο με τον συνομιλητή μας και συζητάμε την ίδια χρονική στιγμή. O προφορικός λόγος πλάθεται την ίδια στιγμή, γι' αυτό έχει διακοπές, επαναλήψεις, διορθώσεις κτλ.
- Στον προφορικό λόγο χρησιμοποιούμε πέρα από τις λέξεις και άλλα συμπληρωματικά στοιχεία (π.χ. χειρονομίες, επιτονισμό κτλ.), τα οποία δεν είναι εύκολο να αποδοθούν γραπτά. Αντίθετα, στον γραπτό λόγο δεν έχουμε μπροστά μας τον αναγνώστη και διαθέτουμε χρόνο για σχεδιασμό και διόρθωση.
Όταν μελετούμε τον προφορικό λόγο ή το γραπτό κείμενο, αναζητούμε:
- • ποιος μιλάει ή γράφει (πομπός),
- • σε ποιον μιλάει ή γράφει (δέκτης),
- • για ποιο σκοπό μιλάει ή γράφει (σκοπός),
- • ποιο θέμα, ποιες απόψεις-ιδέες (μήνυμα) μεταδίδει και με ποιον τρόπο.
◗ O τρόπος που μιλάμε αλλά και αυτά που λέμε εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως:
- • από τη σχέση που έχουμε με τον συνομιλητή μας: αν μιλάμε με κάποιο φίλο μας, για παράδειγμα, είμαστε λιγότερο τυπικοί, ενώ, όταν μιλάμε με κάποιο μεγαλύτερο που δε γνωρίζουμε καλά, χρησιμοποιούμε τον πληθυντικό αριθμό·
- • από τον σκοπό του λόγου ή του κειμένου.
◗ Tέλος, το μέσο-δίαυλος επικοινωνίας επηρεάζει τη μορφή του μηνύματος (το λεξιλόγιο, το ύφος, ακόμα και την οργάνωση των προτάσεων ή της παραγράφου). Η μορφή και το ύφος του μηνύματος καθορίζονται από τις κοινωνικές μας σχέσεις και τις συνθήκες επικοινωνίας. Tο επίπεδο ύφους καθορίζεται και από τη σχέση πομπού-αποδέκτη που κινείται είτε στον άξονα της εξουσίας είτε στον άξονα της ισοτιμίας/αλληλεγγύης. Mια σχέση ισοτιμίας μπορεί να είναι από πολύ οικεία έως τυπική και απρόσωπη.
ΑΣΚΗΣΗ
Στο κείμενο που ακολουθεί να βρείτε ποιος είναι ο πομπός, ο δέκτης, το σκοπός για τον οποίο μιλάει ο ομιλητής, το μήνυμα που μεταδίδει και με ποιον τρόπο. Επίσης, να αναφέρετε ποιο είναι το μέσο-δίαυλος επικοινωνίας.
ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Προσδεθείτε, αναχωρούμε για τον Άρη.
00:17
Όχι μόνο μερικοί αστροναύτες -- χιλιάδες ανθρώπων πρόκειται να αποικήσουν τον Άρη. Σας υπόσχομαι ότι αυτό θα γίνει σύντομα. Κάποιοι από εσάς θα καταλήξετε να εργάζεστε στον Άρη και εγγυώμαι ότι κάποια από τα παιδιά σας θα καταλήξουν να μένουν εκεί.
00:33
Αυτό πιθανότατα ακούγεται παράλογο, γι' αυτό θα μοιραστώ μαζί σας πώς και πότε θα συμβεί αυτό. Αλλά πρώτα, θέλω να συζητήσουμε το προφανές ερώτημα: Γιατί στο καλό να το κάνουμε αυτό;
00:45
Πριν από 12 χρόνια μίλησα στο TED για τους 10 τρόπους που ο κόσμος μπορεί να τελειώσει αιφνίδια. Είμαστε τρομερά ευάλωτοι στις ιδιοτροπίες του Γαλαξία μας. Ένας μεγάλος αστεροειδής θα μπορούσε να μας αφανίσει για πάντα. Για να επιβιώσουμε θα πρέπει να πάμε πέρα από τον πλανήτη μας. Σκεφτείτε πόσο τραγικό θα ήταν αν όλα αυτά που έχουμε καταφέρει εξαλείφονταν ξαφνικά.
01:08
Υπάρχει ένας ακόμα λόγος που πρέπει να πάμε: Η εξερεύνηση βρίσκεται στο DNA μας. Πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια ο άνθρωπος εξελίχθηκε στην Αφρική και αργά αλλά σταθερά επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη φτάνοντας στην ερημιά που ήταν πέρα από τους ορίζοντές τους. Είναι κάτι που το 'χουμε μέσα μας. Και ευημέρησαν κάνοντάς το. Μερικά από τα πιο σημαντικά βήματα στον πολιτισμό και την τεχνολογία έγιναν λόγω του ότι εξερευνήσαμε.
01:36
Ναι, μπορούμε να καταφέρουμε πολλά με τα χρήματα που θα χρειαστούν για τη δημιουργία μιας ευδόκιμης αποικίας στον Άρη. Και ναι, όλοι μας θα έπρεπε να προσέχουμε περισσότερο τον πλανήτη μας. Και ναι, ανησυχώ πως μπορεί να κάνουμε στον Άρη ό,τι κάναμε στη Γη.
01:54
Αλλά, σκεφτείτε για μια στιγμή, τι έγινε όταν ο Τζον Φ. Κένεντι είπε ότι θα έστελνε τον άνθρωπο στη Σελήνη. Ενθουσίασε μια ολόκληρη γενιά στο να ονειρεύεται. Σκεφτείτε πόσο θα ενθουσιαστούμε εμείς με μια προσεδάφιση στον Άρη. Ίσως τότε να κοιτάξουμε πίσω στη Γη και να δούμε ότι εκεί υπάρχει ένας λαός, αντί για πολλούς και ίσως τότε να κοιτάξουμε πίσω στη Γη, καθώς αγωνιζόμαστε να επιβιώσουμε στον Άρη, και συνειδητοποιήσουμε πόσο πολύτιμος είναι ο πλανήτης μας.
02:23
Επιτρέψτε μου να σας πω για την εκπληκτική περιπέτεια που θα αναλάβουμε. Αλλά πρώτα, μερικά συναρπαστικά γεγονότα για το πού βαδίζουμε. Αυτή η εικόνα δείχνει το πραγματικό μέγεθος του Άρη σε σχέση με τη Γη. Ο Άρης δεν είναι ο δίδυμος πλανήτης μας. Είναι πολύ μικρότερος από το μισό μέγεθος της Γης και παρά το ότι είναι μικρότερος, η επιφάνεια του Άρη όπου μπορεί κανείς να σταθεί είναι ίσο με το εμβαδό της επιφάνειας της Γης όπου μπορεί κανείς να σταθεί, λόγω του ότι η Γη καλύπτεται κυρίως από νερό.
02:55
Η ατμόσφαιρα στον Άρη είναι πραγματικά αραιή -- 100 φορές πιο αραιή από αυτήν της Γης -- και δεν είναι αναπνεύσιμη, έχει 96% διοξείδιο του άνθρακα.
03:04
Εκεί, έχει πραγματικά πολύ κρύο. Η μέση θερμοκρασία είναι -27 βαθμοί, αν και η θερμοκρασία έχει πολλές διακυμάνσεις.
03:13
Η ημέρα στον Άρη διαρκεί περίπου όσο αυτή στη Γη συν περίπου 39 λεπτά. Οι εποχές και τα χρόνια στον Άρη είναι διπλάσια χρονικά απ' ό,τι είναι στη Γη.
03:24
Για όποιον θέλει να βάλει φτερά και να πετάξει μια μέρα, ο Άρης έχει πολύ μικρότερη βαρύτητα από τη Γη, είναι ένα μέρος που μπορείς να πηδήξεις πάνω από το αυτοκίνητο αντί να περπατήσεις γύρω του.
03:36
Όπως μπορείτε να δείτε, ο Άρης δεν είναι ακριβώς όπως η Γη, αλλά είναι με διαφορά ο πιο βιώσιμος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.
03:45
Δείτε ποιο είναι το πρόβλημα. Ο Άρης είναι πάρα πολύ μακρυά, χίλιες φορές πιο μακρυά από εμάς από όσο η Σελήνη μας. Η Σελήνη βρίσκεται 400.000 χιλιόμετρα μακρυά και οι αστροναύτες του Απόλλων χρειάστηκαν τρεις ημέρες για να φτάσουν. Ο Άρης απέχει 400 εκατομύρια χιλιόμετρα και χρειαζόμαστε οκτώ μήνες για να φτάσουμε εκεί - 240 ημέρες. Και θα μας πάρει τόσο μόνο εάν ξεκινήσουμε μία συγκεκριμένη ημέρα, σε συγκεκριμένο χρόνο, μία φορά κάθε δύο χρόνια, όταν ο Άρης και η Γη είναι ευθυγραμμισμένοι ακριβώς έτσι, ώστε η απόσταση που πρέπει να διανύσει ο πύραυλος να είναι η ελάχιστη. 240 ημέρες παραείναι πολλές για να μείνεις κλεισμένος με συναδέλφους σε ένα κουτί.
04:30
Παράλληλα, η μέχρι τώρα πορεία μας για να πάμε στον Άρη είναι άθλια. Εμείς και οι Ρώσοι, οι Ευρωπαίοι, οι Ιάπωνες, οι Κινέζοι και οι Ινδοί, έχουμε στείλει 44 πυραύλους εκεί, και η συντριπτική πλειοψηφία τους είτε αστόχησαν ή συνετρίβησαν. Μόνο περίπου το 1/3 των αποστολών προς τον Άρη ήταν επιτυχείς.
Ας σκεφτούμε αυτό για ένα λεπτό. Τροφή, στέγη, ρουχισμός, νερό, οξυγόνο... μπορούμε να τα καταφέρουμε. Πραγματικά μπορούμε. Αλλά είναι ακόμα λίγο πολύπλοκο και λίγο δύσκολο.
......................................
12:45
Αυτό μας οδηγεί στο επόμενο μεγάλο -- πάρα πολύ μεγάλο βήμα -- για να ζήσουμε την καλή ζωή στον Άρη. Αυτό είναι η μεταμόρφωση του πλανήτη: Να τον κάνουμε περισσότερο σαν τη Γη, τον εκ νέου ανασχεδιασμό ενός ολόκληρου πλανήτη.
13:00
Αυτό μάλλον ακούγεται ως ύβρις, αλλά η αλήθεια είναι πως η τεχνολογία για να κάνουμε όλα όσα θα σας πω υπάρχει ήδη.
13:08
Πρώτον, θα πρέπει να τον θερμάνουμε. Ο Άρης είναι απίστευτα κρύος, γιατί έχει πολύ λεπτή ατμόσφαιρα. Η απάντηση βρίσκεται στο νότιο πόλο και στο βόρειο πόλο του Άρη, όπου και οι δύο καλύπτονται από ένα απίστευτο ποσό παγωμένου διοξειδίου του άνθρακα - ξηρός πάγος. Εάν τον ζεστάνουμε, εξατμίζεται κατευθείαν στην ατμόσφαιρα και πυκνώνει την ατμόσφαιρα με τον ίδιο τρόπο όπως στη Γη.
13:32
Όπως ξέρουμε, το CO2 είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό αέριο θερμοκηπίου. Αυτό προτιμώ να το κάνω στήνοντας ένα πάρα πολύ μεγάλο ηλιακό ιστίο και εστιάζοντάς το -- ουσιαστικά λειτουργεί ως καθρέπτης -- με κατεύθυνση αρχικά προς τον νότιο πόλο του Άρη. Καθώς ο Άρης περιστρέφεται, θα θερμάνει όλον αυτόν τον ξηρό πάγο, που θα εξατμιστεί και θα ανέβει στην ατμόσφαιρα. Δεν θα αργήσει πολύ να ανέβει η θερμοκρασία στον Άρη, πιθανόν λιγότερο από 20 χρόνια.
14:02
Αυτή τη στιγμή, μία τέλεια ημέρα στον ισημερινό, στο μέσο του καλοκαιριού στον Άρη, οι θερμοκρασίες μπορεί να φτάσουν τους 21 βαθμούς Κελσίου, αλλά πέφτουν στους -73 τη νύχτα.
14:14
Εμείς στοχεύουμε σε ένα ανεξέλεγκτο φαινόμενο θερμοκηπίου: αρκετή αύξηση της θερμοκρασίας ώστε να λιώσει αρκετός πάγος στον Άρη, ιδίως ο πάγος του εδάφους. Τότε αρχίζει η αληθινή μαγεία.
14:28
Καθώς η ατμόσφαιρα πυκνώνει, όλα γίνονται καλύτερα. Έχουμε περισσότερη προστασία από την ακτινοβολία, περισσότερη ατμόσφαιρα κάνει εμάς και τον πλανήτη πιο ζεστούς, έχουμε τρεχούμενο νερό και αυτό ευνοεί τις καλλιέργειες. Περισσότερο νερό εξατμίζεται στον αέρα φτιάχνοντας ένα αέριο του θερμοκηπίου. Θα βρέξει και θα χιονίσει στον Άρη. Μια πιο πυκνή ατμόσφαιρα θα δημιουργήσει ικανή πίεση για να πετάξουμε τις διαστημικές στολές. Χρειαζόμαστε μόνο 2,2 κιλά πίεσης για να επιζήσουμε. Τελικά, ο Άρης θα φτιαχθεί να μοιάζει στη βρετανική Κολομβία.
15:06
Μας έχει μείνει ακόμα το πολύπλοκο πρόβλημα να γίνει η ατμόσφαιρα αναπνεύσιμη και ειλικρινά αυτό μπορεί να πάρει 1.000 χρόνια για να γίνει. Αλλά ο άνθρωπος είναι απίστευτα έξυπνος και προσαρμόσιμος.
15:17
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι θα μας προσφέρει η τεχνολογία στο μέλλον ούτε τι θα μπορούμε να κάνουμε με το σώμα μας. Αυτή τη στιγμή στη βιολογία είμαστε στα πρόθυρα να μπορέσουμε να ελέγξουμε τα γονίδιά μας, τι κάνουν αυτά τα γονίδια στο σώμα μας, και σίγουρα, στο τέλος, τη δική μας εξέλιξη. Θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε ένα είδος ανθρώπου στη Γη που είναι ελαφρά διαφορετικός από το είδος ανθρώπων στον Άρη.
15:50
Αλλά τι θα κάνουμε εκεί; Πώς θα ζήσουμε; Θα είναι όπως στη Γη. Κάποιος θα ανοίξει κάποιο εστιατόριο, κάποιος θα φτιάξει ένα χυτήριο σιδήρου. Κάποιος θα φτιάξει σειρά ντοκυμαντέρ για τον Άρη και θα τις πουλήσει στη Γη. Κάποιος ανόητος θα ξεκινήσει μια τηλεοπτική εκπομπή ριάλιτι.
16:11
Θα υπάρχουν εταιρίες λογισμικού, θα υπάρχουν ξενοδοχεία, μπαράκια.
16:17
Ένα είναι σίγουρο: Θα είναι η πιο αποδιοργανωτική εκδήλωση στη διάρκεια της ζωής μας και πιστεύω η πιο εμπνευσμένη.
16:26
Ρωτήστε οποιοδήποτε 10χρονο κορίτσι εάν θέλει να πάει στον Άρη. Παιδιά που πάνε τώρα δημοτικό σχολείο θα επιλέξουν να ζήσουν εκεί.
16:36
Θυμάστε όταν προσεληνώθηκε ο άνθρωπος; Οι άνθρωποι κοιτούσαν ο ένας τον άλλον και έλεγαν: «Αφού μπορέσαμε αυτό, μπορούμε να κάνουμε τα πάντα». Τι θα σκεφτούν όταν πραγματικά δημιουργήσουμε αποικία στον Άρη;
16:50
Το πιο σημαντικό, θα γίνουμε ένα είδος που θα δραστηριοποιείται στο διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος θα επιζήσει, ανεξάρτητα του τι θα συμβεί στη Γη. Δεν θα είμαστε ποτέ οι τελευταίοι του είδους μας.
17:04
Σας ευχαριστώ.
ΠΗΓΗ:
https://www.ted.com/talks/stephen_petranek_your_kids_might_live_on_mars_here_s_how_they_ll_survive/transcript?language=el
