Τρίτη 31 Ιουλίου 2012

Nicholas Hammond about Macedonia


The sun of Macedonia representing the 12 Greek Gods 
Nicholas Hammondone of the world’s best authorities in Macedonian history, stated the following in an interview which is published in  “Macedonian Echo” magazine (February 1993):

(Q): Who were the Macedonians ?
(A): The name of the ancient Macedonians is derived from Macedon, who was the grandchild of Deukalion, the father of all Greeks. This we may infer from Hesiod’s genealogy. It may be proven that Macedonians spoke Greek since Macedon, the ancestor of Macedonians, was a brother of Magnes, the ancestor of Thessalians, who spoke Greek.
(Q): Isn’t it true that Demosthenes called them “barbarians” ?
(A): The speeches of Demosthenes, that deal with Philip as the enemy, should not be interpreted as an indication of the barbarian origins of Macedonians, but as an expression of conflict between two different political systems: the democratic system of the city-state (e.g.Athens) versus the monarchy (Kingdom of Macedonia).
PersonallyI believe that it is the common language, which gives one the opportunity to share a common civilization. Thus the language is the main factor that forms a national identity.
 (Q): What was the geographic location of the Macedonian Kingdom ?
(A): It should be emphasized that Macedonia occupied only the area of Pieria, as is characteristically mentioned by Hesiod and Thucydides. It had to wait until Philip II ascended to the throne and expanded his kingdom by occupying, among others, the Thracians and the PAEONIANS. The Paeonians were allowed to keep their customs, which was a sign of liberal policy of Philip after each conquest. From Homer we learn that the Paeonians had their own language and that they fought on the side of the Trojans. THEY LIVED IN THE AREA AROUND SKOPJE, and this is the reason I suggested to Patrick Leigh Fermor to suggest in his article in the Independent the name of “PAEONIA” AS THE MOST SUITABLE FOR SKOPJE.
(Q): Given your experience as a liaison officer in German occupied Macedonia, do you believe that there may be a Macedonian nation ?
(A): NO. Macedonia was under Ottoman occupation until the beginning of the 20th century. With the decline of the Ottoman empire, the Great Powers began to seek spheres of influence in the Balkans. The result was the emergence, during the latter part of the 19th century, of the Macedonian revolutionary movements. The Serbian IMRO, the Bulgarian VMRO and the Greek “Ethniki Etairia” were formed with the support of certain Great Powers with the goal of organizing revolutionary units in the area. After the Balkan wars, the Macedonia (the geographical region) was divided between Serbia, Greece and Bulgaria. The movement for the creation of a Slav-controlled Greater Macedonia continued until 1934, when the Yugoslav government declared IMRO illegal, as a good will gesture to Greece. Therefore, given the struggle of the three ethnic groups (Serbs, Greeks, Bulgarians) for the control of Macedonia AND THE ABSENCE OF ANY LOCAL NATIONAL MOVEMENT, we can talk of Macedonia only as a GEOGRAPHICAL ENTITY AND NOT as A NATION.
(Q): Tell us of your experience in Northern Greece during the German occupation.
(A): I fell with the parachute into Greece in 1943. Our goal was to cooperate as liaison officers with the Greek  resistance against the Germans. Tito’s plan was to found a Greater Macedonia, that would include Greek Macedonia and South Yugoslavia; in practice it would be under Russian control. In January 1944, Tito formed a government and declared a federal Yugoslavia that would be composed of six different republics, the southernmost of which would be called Macedonia. It is here that the name Macedonia appears at the forefront of a plan of a Greater Macedonia against Greece. The same year,Tito’s guerillas invaded Greece three or four times and attempted to enlist men from slavophone villages in the area of Florina. Based on my knowledge, they were unsuccessful.
(Q): Could you please explain, who are these slavophones you refer to ?
(A): They are people who have been living in the area for centuries, perhaps from the time of the Slavic invasions of the 7th century. Nevertheless, they have been integrated with the population and consider themselves Greek.


If you liked this interview, you might also like to read about the symbolism of the Macedonian Sun.


Κυριακή 29 Ιουλίου 2012

OCCUPY EU: Ode to Lost Joy by Katerina Moutsatsou



English - Ελληνικά (παρακάτω)

Beethoven's "Ode to Joy" (1785) is the official anthem of the European Union (E.U.)
"Ode to Lost Joy" is a metaphor on the current situation the peoples of Europe are gradually facing - the people of Greece being the first and most fiercely attacked. In the name of a "Union" which has grown to be anti-democratic - infected by the corruption of its political elite, international bankers, corporations, and mainstream media - lies, blackmailing, moralizing, and scapegoating are put to use in order to subject the people to extreme hardship, shattering lives, and destroying democracy.


"Η Ωδή στη Χαράς" του Μπετόβεν (1785) είναι ο επίσημος ύπνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.)
Η "Ωδή στη Χαμένη Χαρά" είναι μια μεταφορά για τη σημερινή κατάσταση με την οποία έρχονται - και θα έρχονται - σταδιακά αντιμέτωποι οι λαοί της Ευρώπης - οι Έλληνες όντας οι πρώτοι επιτηθέμενοι με τον πιο βίαιο τρόπο. Στο όνομα μιάς "Ένωσης" όλο και πιο αντι-δημοκρατική - μολυσμένη από τη διαφθορά της πολιτικής της Ελίτ, των διεθνών τραπεζιτών, των πολυεθνικών, και των μέσων μαζικής ενημέρωσης - ψέματα, εκβιασμοί, ηθικολογίες, και "αποδιοπομπαίοι τράγοι", χρησιμοποιούνται για την υποδούλωση των λαών, καταστρέφοντας τις ζωές των ανθρώπων, και τη δημοκρατία. 

Σάββατο 28 Ιουλίου 2012

Rilke on Embracing Uncertainty and Living the Questions by Maria Popova


“Have patience with everything unresolved in your heart and try to love the questions themselves.”
Earlier this week, Jacqueline Novogratz’s wonderful commencement address reminded me of a favorite excerpt from Rainer Maria Rilke’s 1903 classic, Letters to a Young Poet(public library) — a beautifully articulated case for the importance of living the questions,embracing uncertainty, and allowing for intuition.
I beg you, to have patience with everything unresolved in your heart and to try to love the questions themselves as if they were locked rooms or books written in a very foreign language. Don’t search for the answers, which could not be given to you now, because you would not be able to live them. And the point is to live everything. Live the questions now. Perhaps then, someday far in the future, you will gradually, without even noticing it, live your way into the answer.
Letters to a Young Poet is exquisite and timeless in its entirety, and inspired Christopher Hitchens’s Letters to a Young Contrarian.


Source: http://www.brainpickings.org/index.php/2012/06/01/rilke-on-questions/

Honoring The Games, And The Past, With Poetry


In the days of the ancient Greeks, poetry and sport went hand in hand at athletic festivals like the Olympics. Poets sang the praises of athletic champions and, at some festivals, even competed in official events, reciting or playing the lyre. Here at NPR, we're reviving that tradition with our own Poetry Games.
From the far reaches of the globe, we've invited poets to compose original works celebrating athletes and athletics. Each morning next week, we'll introduce a new poem on Morning Edition, and then you, the audience, will judge who should win the victor's laurel crown.
To learn more about this ancient tradition linking the poetic and the athletic, we talked with Tony Perrottet, author of The Naked Olympics: The True Story of the Ancient Games. "The ancient Greeks very much sought perfection in the body and the intellect," Perrottet tells NPR's Renee Montagne. "They saw it totally connected."
The ancient Greeks very much sought perfection in the body and the intellect — they saw it totally connected.
"At the Olympic Games," Perrottet continues, "the athletes ... would hire the greatest poets of the day to write victory odes. At the same time, all the poets of the Greek world would descend on the Olympic Games, and they would set up stalls or stand on soap boxes and just orate their new work, knowing that the finest minds in the Greek world were in one spot."
But the Olympic audience was a tough crowd — Perrottet cites one famous incident in 384 B.C. when tyrant Dionysius of Syracuse brought actors to the games to recite his poetry, and it didn't go over well: "The enraged crowd actually went and beat him up and trashed his tent," Perrottet says.
Fast-forward to the late 19th century, when Baron Pierre de Coubertin revived the games in 1896. "He was a great fan of the ancient Greeks, obviously, and he ... saw that perfection in mind and body went hand in hand," Perrottet says.
At the Stockholm Games in 1912, Coubertin got music, painting architecture and poetry — both lyric and epic — included on the Olympic roster. Coubertin even anonymously entered his own poem called "Ode to Sport" which won the gold medal that year:
"O Sport, you are Beauty! ... O Sport, you are Justice! ... O Sport, you are Happiness! The body trembles in bliss upon hearing your call ... "
"It's very inspiring stuff. ... You can imagine the athletes on the edges of their seats," Perrottet laughs.
As poetry began coming in from around the globe, translation became an issue — and quality did, too. "That was the death knell for Olympic poetry," Perrottet says. "The officials started sending letters among themselves, and they speculated that perhaps, in the words of one official, 'There are not enough artists who have connection with the world of sport.' "
The poetry portion of the games was dropped after the 1948 London Games.
Poets have long grappled with the ephemeral nature of worldly glory. The Greeks' idea was to try to "win fame in this life and thus gain a level of immortality," Perrottet says. Most of the poems that were read at the Games — both in the days of the Greeks and in the 20th century — have since been lost. So Perrottet suggests NPR kick off the Poetry Games with a quote from Homer's Illiad:
"I too shall lie in the dust when I am dead," Achilles says. "But now let me win noble renown."

Poetry Games theme music composed by Colin Wambsgans and performed by Matthew Barbier.


Πέμπτη 26 Ιουλίου 2012

Λίγο Λευκό Σιωπής





Έτσι όπως είναι ατάκτως ερριμένα
στην καταφατική πλευρά της ποίησης
και τρώγονται σαν τα σκυλιά για λέξεις
πληθαίνοντας το θόρυβο ασημίας
στο ποίημα ο ένας απ' του διπλανού
κι όλοι μαζί στο φθόνο μιας συνέντευξης
βρίσκεις μια χρήση πρακτική να κατεβάσεις
Διονύσιο Αρεοπαγίτη ως στην άσφαλτο
κι εκεί που περιμένουν μιαν αντίκρουση
να τα σκοτώνει απαλά λίγο λευκό σιωπής.


ΑΝΑΡΤΉΘΗΚΕ ΑΠΌ ΓΙΏΡΓΟΣ ΜΊΧΟΣ

Τρίτη 24 Ιουλίου 2012

Ο λούμπεν εθνικισμός του Τάκη Θεοδωρόπουλου


Ο Περικλής Γιαννόπουλος αυτοκτόνησε το 1911, αν δεν κάνω λάθος, έφιππος στα νερά του Σκαραμαγκά. Στο στόμα του κρατούσε δαγκωμένο ένα δεκάλεπτο για τον ναύλο του Χάροντα. Ώς την τελευταία στιγμή του ακολούθησε την πίστη μιας ολόκληρης ζωής, την άκρατη ελληνολατρία του που τον οδήγησε να καταδικάζει ό,τι «δυτικό» και «βόρειο» στον κόσμο αυτόν. Τα λίγα κείμενα που άφησε, γραμμένα στο αριστουργηματικό παραληρηματικό του ύφος, ενέπνευσαν πολλούς από τους δημιουργούς της γενιάς του '30.
Ο Ιων Δραγούμης δολοφονήθηκε από έναν οπαδό του Βενιζέλου στο πεζοδρόμιο της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, όπου και το μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη του, το οποίο οι σημερινοί περαστικοί προσπερνούν αδιάφορα. Ως πρόξενος στο Μοναστήρι είχε προετοιμάσει τον Μακεδονικό Αγώνα. Αν και ορκισμένος αντίπαλος του Βενιζέλου, ο μεγάλος ηγέτης, όταν πληροφορήθηκε τη δολοφονία του, είπε πως «αν όλοι οι αντίπαλοί μου ήταν σαν τον Δραγούμη, η Ελλάδα θα ήταν διαφορετική» - τσιτάρω από μνήμης. Αφησε μερικά μέτρια μυθιστορήματα, κείμενα που μοιάζουν περισσότερο με εθνικιστικά παμφλέτα, και άφθονες σελίδες ημερολογίου - κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ερμής. Στο ημερολόγιό του ο αναγνώστης βρίσκει μερικές από τις ωραιότερες εκδοχές του ελληνικού πεζού λόγου. Συγκρατώ, και πάλι από μνήμης, την ομολογία του ότι στη Μακεδονία πήγε για να σώσει τον εαυτό του

Πρόσωπα μιας άλλης Ελλάδας η οποία δεν υπάρχει πια; Ομως, αν αναφέρομαι σ' αυτούς είναι γιατί, πολλές δεκαετίες αργότερα, θεωρήθηκαν ως ιδεολογικοί ταγοί του εθνικισμού. Ως στυλοβάτες της άκρατης ελληνοπρέπειας τους οικειοποιήθηκε η σύγχρονη Ακροδεξιά όποτε αποπειράθηκε να υπερασπιστεί με ιδεολογικά ερείσματα την πολιτική της δράση. Δεν ξέρω πώς τους αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι εκπρόσωποι της εθνικιστικής Ακροδεξιάς, αυτοί που κατέλαβαν από προχθές τα 18 έδρανα στο Κοινοβούλιο. Αν τους ξέρουν, εννοείται, και αν έχουν μπει στον κόπο να διαβάσουν έστω και μερικές σελίδες από τα κείμενά τους. Ισως, αν μη τι άλλο, θα είχαν ελαφρώς καλλιεργήσει και την εκφορά του ελληνικού λόγου τον οποίο προσπαθούν να μιμηθούν, συνήθως ανεπιτυχώς.

Τοιούτοι έπρεπε ημίν αρχιερείς. Οπως και στους υπόλοιπους τομείς, έτσι και σ' αυτόν. Η Ελλάδα, πριν χάσει τον παιχνίδι στην οικονομία, έχασε τον εαυτό της, την όποια παιδεία της, την όποια ποιότητα κουβαλούσε στα υλικά της. Διότι η σημερινή Ακροδεξιά, με τις εθνικοσοσιαλιστικές της αναφορές και μια αντίληψη για την Ελλάδα που κυκλοφορούσε πάντα στα πιο λούμπεν στοιχεία της κοινωνίας της, σίγουρα δεν δικαιούται να αναζητεί τις καταβολές της στον πατριωτισμό της παράδοσής μας. Οπου πατριωτισμός, κατά τον Οργουελ, είναι η αγάπη για έναν τόπο και έναν τρόπο ζωής, ό,τι υπερασπίστηκαν και ο Γιαννόπουλος και ο Δραγούμης. Και ο πατριωτισμός δεν είναι ποτέ επιθετικός.
Εναρμονισμένη με τις συντεταγμένες μιας κοινωνίας που καταρρέει επειδή έχασε τις αξίες της, η σημερινή Ακροδεξιά εκπροσωπεί τον χειρότερο εαυτό μας, τον τραμπούκο, τον χαφιέ, τον άξεστο χωροφύλακα, τον συνεργάτη των Γερμανών, τον λούμπεν εθνικισμό της καραβάνας. Κομίζω γλαύκα εις Αθήνας, θα μου πείτε. Απλώς επισημαίνω ένα ακόμη σύμπτωμα της βαθιάς μας αρρώστιας, της θεσμοθετημένης μας αμορφωσιάς.






Το Κάτι

Απ' τη στιγμή που ο εαυτός μου δεν μου φτάνει 
έγινα κάτι σαν αλήθεια όσο περιέχει πρόσωπα.
Κάθομαι τώρα και παρακολουθώ τους ποιητές
στην εκφρασμένη δυσκολία πίεσης να δαμάσουν
ένα άλογο που καλπάζει στον καθρέφτη τους
άλλοι το λεν της δόξας άλλοι το κρύβουν πένθος
από παλιό χαμένο βλέμμα της μητέρας.

Ποίημα το ποίημα το εγώ μου λιγοστεύει
λίγο ακόμα θα το σβήσω, δεν θα γράφω πια.
( Κι είναι κάτι σαν αλήθεια αυτό το ψέμμα μου.)




Κυριακή 22 Ιουλίου 2012

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΣΥΛΛΟΓΟΥ Π.Ε. ΑΛΕΞΑΝΡΟΣ ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ, ΠΟΥΛΟ ΑΓΓΕΛΟ ΚΑΙ ΜΠΑΓΕΩΡΓΟ ΖΩΗ, ΣΧΕΤΙΚΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Κ. ΧΡΥΣΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ


 
 Με αφορμή το θέμα που ανέγειρε η συναδέλφισσα σχετικά με τις απόψεις της για το νέο βιβλίο Γραμματικής Ε’ και Στ’ τάξης Δημοτικού και την ορθή επισύναψη του προέδρου του Συλλόγου ότι δεν μπορεί να εκφραστεί εκ μέρους όλων των μελών του Δ.Σ. θα θέλαμε να αποτυπώσουμε τη θέση μας. 

 Η ιστοσελίδα του Συλλόγου μας όντας δημοκρατική φιλοξενεί επώνυμες απόψεις και παρεμβάσεις σε όποιον το επιθυμεί. Η στάση των μελών του Δ.Σ. κάθε φορά είναι σαφώς ουδέτερη.

 Μη θέλοντας, λοιπόν, να υποβιβάσουμε την επιστημονική και παιδαγωγική υπόσταση μελών ΔΕΠ και «απλών δασκάλων» εκείνο που κατ’ εμάς αξίζει να σημειωθεί είναι η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ «αρχών» και μάχιμου εκπαιδευτικού προσωπικού. 

 Δεν έχουμε λόγο να αμφισβητήσουμε τους συγγραφείς του βιβλίου και τους 140 γλωσσολόγους. Η ένστασή μας είναι μονάχα μια:

Είναι γενικά παραδεκτό ότι η θεωρία από την πράξη απέχει παρασάγγας. Πώς λοιπόν επιστήμονες που απέχουν δεκαετίες από τα έδρανα της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι σε θέση να γνωρίζουν το συνολικό γνωστικό επίπεδο των Ελλήνων μαθητών;  Φανταζόμαστε δύο τρεις ώρες διδασκαλίας σε ένα τυχαίο σχολείο μόνο της πρωτεύουσας και όχι της περιφέρειας και ερωτηματολόγια δεν αρκούν για τη συγγραφή βιβλίων. Ας μην ξεχνούν άλλωστε τα καινούρια βιβλία που έχουν οι εκπαιδευτικοί στα χέρια τους. Τούτο δε συμβαίνει και σε άλλους τομείς του δημοσίου, σχεδόν σε όλους. Είθισται δηλαδή οι καρεκλοκένταυροι να θεσπίζουν φιλολογικές αποφάσεις και νομοθετήματα των οποίων η εφαρμογή στην πράξη τις περισσότερες φορές καθίσταται αδύνατη.

Απ’ την άλλη οποιαδήποτε καταγγελία-παρέμβαση από οποιοδήποτε εκπαιδευτικό είναι θεμιτή. Αρκεί προηγουμένως να έχει ερευνηθεί και να συνοδεύεται από αδιάσειστα επιχειρήματα. Θα προτείναμε, σε ό,τι αφορά τέτοιου είδους ενστάσεις, να γίνεται συζήτηση με τα μέλη των συλλόγων και στη συνέχεια να τίθενται ερωτήματα προς τους ιθύνοντες συγγραφείς των βιβλίων. Οι απαντήσεις τους θα κρίνουν εν συνεχεία την περεταίρω στάση και δράση των μάχιμων εκπαιδευτικών. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους θεσμικούς ρόλους των συνδικαλιστών και όχι μόνο οι παρεμβάσεις που αφορούν σε θέματα αποσπάσεων και μεταθέσεων.

Καλό είναι η πολιτική και πανεπιστημιακή ηγεσία να αφουγκραστεί και να δώσει προτεραιότητα στα τεράστια καθημερινά προβλήματα των κατακερματισμένων εκπαιδευτικών, μαθητών και γονιών.
Πούλος Άγγελος        Μπαγεώργος Ζώης
Αντιπρόεδρος        Ειδικός Γραμματέας
               
z_bageorgos@hotmail.com

Γιατί η ελληνική γλώσσα είναι διαφορετική;

Σκοτώνοντας την γλώσσα (και) με την επιείκεια…


Του Γιάγκου Ανδρεάδη * 

Διορθώνοντας εδώ και περισσότερο από δύο δεκαετίες εκατοντάδες γραπτά φοιτητών και φοιτητριών κάθε εξάμηνο στο Πάντειο Πανεπιστήμιο παρακολουθούσα αποκαρδιωμένος την όλο και μεγαλύτερη υποβάθμιση του γλωσσικού τους οργάνου. Τα συμπτώματα ήταν αρκετά και δεν είχαν πάντοτε να κάνουν μόνο με την μορφολογία, δηλαδή την γραμματική και το συντακτικό και
το λεξιλόγιο. οι εξεταζόμενοι υποτίθεται ότι έγραφαν και γράφουν στο μονοτονικό. Στην πραγματικότητα ο τόνος σε πολλά γραπτά είχε υποκατασταθεί από μια τελίτσα, ενώ σε αρκετά το μονοτονικό είχε γίνει… ατονάλ, καθώς απουσίαζε κάθε τονισμός. Το ποσοστό των απλοϊκων εκφράσεων και των ακυρολεξιών αυξάνονταν συνεχώς, και αυτό που συνέβαινε δεν οφειλόταν απλώς στο φαινόμενο που αποκαλούμε λεξιπενία, φτώχια δηλαδή του λεξιλογίου. Το είδος των λαθών έδειχνε ότι η -προβληματική- επαφή που είχαν όσοι…
έκαναν αυτά τα λάθη με τις εκφράσεις που χρησιμοποιούσαν ήταν περισσότερο ακουστική παρά οπτική. Η συνήθης έκφραση «οσαναναφορά αυτό το ζήτημα», (αντί για όσον αφορά) είναι ένα κλασικό τέτοιο παράδειγμα όπου ο γράφων καταφεύγει σε κάτι που έχει αρπάξει λανθασμένα το αυτί του, κάτι που συνήθως συμβαίνει με τις ξένες γλώσσες. Επιπλέον, τα ορθογραφικά λάθη ήταν τόσα και τόσο εξωφρενικά, ώστε επέμενα στους φοιτητές, ιδίως σε αυτούς που δίδασκα το μάθημα Δημιουργική γραφή, να χρησιμοποιούν ορθογραφικό λεξικό, τόσο στις ασκήσεις στην τάξη όσο και στις εξετάσεις. Ακόμη, κάτι πιο ανησυχαστικό, αυτό που χανόταν και χάνεται όλο και παραπάνω είναι η ικανότηταυπόταξης, σωστής δηλαδή σύνδεσης κύριων και δευτερευουσών, αιτιολογικών, συμπερασματικών κ.λ.π. φράσεων, δηλαδή η ικανότητα να συνδέονται μεταξύ τους τα διάφορα νοήματα. Τέλος τα γραπτά έφεραν και φέρουν την σφραγίδα του φροντιστηρίου. Πομπώδεις σοβαροφανείς εκφράσεις του τύπου «από την πρώτη στιγμή κατά την οποία ο άνθρωπος» έστω και αν το ζήτημα αφορούσε την ηλεκτρική κουζίνα ή «αποδεικνύεται με τον τρόπο αυτό ότι» ακόμα και αν επρόκειτο για κάτι το τόσο αποδείξιμο όσο είναι η διαφορά του φύλου των σεραφείμ από αυτό των χερουβείμ. Εννοείται ότι το τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου είχε και γλωσσικά μαθήματα, όπου μάλιστα δίδασκαν ικανοί φιλόλογοι. Όσο όμως γνωρίζω, οι διδάσκοντες αυτοί δίδασκαν μια πιο προχωρημένη ύλη που είχε να κάνει με γλωσσολογικές, υφολογικές κ.λ.π. προσεγγίσεις, πιθανότατα θεωρώντας ότι ένας απόφοιτος λυκείου έχει ήδη κατακτήσει από την μέση εκπαίδευση τον στοιχειώδη έλεγχο των γλωσσικών του μέσων. Όσο για μένα, καθώς πιστεύω ότι η δημιουργική γραφή προϋποθέτει την ανάγνωση δημιουργών, επέμενα στο να διαβάζουν οι φοιτητές πολλές σελίδες έργων του Θερβάντες, του Μπαλζάκ, του Ντοστογιέφσκι ή του Βιζυηνού, κάτι που εννοείται ότι έκανε πολύ καλό μόνο στο ποσοστό εκείνο των φοιτητών που είχαν έρθει στο Πανεπιστήμιο πραγματικά για να σπουδάσουν και να εκφραστούν δημιουργικά. 
Αυτό που ωστόσο δεν είχα αντιληφθεί όσο καθαρά θα όφειλα ήταν το πόσο οργανωμένη ήταν και είναι, στα πλαίσια της Μέσης εκπαίδευσης, η γλωσσική αποδιοργάνωση των εφήβων που δολοφονούνται πνευματικά με την επιείκεια. Το καλοκαίρι του 2011 και ενώ παράλληλα διόρθωνα για μια ακόμη φορά πανεπιστημιακά γραπτά, έτυχε να μου αποκαλυφθεί, κάτι που αγνοούσα και που με διαφώτισε σε ένα βαθμό σχετικά με τους λόγους της γλωσσικής αδυναμίας (που ένιωθα ότι πάει να μεταβληθεί σε αναπηρία) που διαπίστωνα ότι γινόταν όλο και μεγαλύτερη. Το παιδί μιας φιλικής μου οικογένειας, που είχε γενικά πολύ καλούς βαθμούς στο σχολείο, ένιωθε ότι υστερεί στο μάθημα της έκθεσης. Πέρα λοιπόν από τις άλλες προσπάθειές του συμφωνήσαμε να του κάνω λίγα μαθήματα που θα περιλάμβαναν εκτός από αναλύσεις έργων που θα του σύστηνα να διαβάσει και την συγγραφή κάποιων γραπτών. Όταν μου παρουσίασε το πρώτο γραπτό με περίμενε η έκπληξη: Τα ορθογραφικά λάθη ήταν περίπου σε αναλογία ένα κάθε δέκα ή δεκαπέντε το πολύ λέξεις. Ξαναρώτησα τον γενικό βαθμό και τον βαθμό του μαθήματος της έκθεσης και έμαθα ότι κυμαίνονταν στο δεκαεννέα. Επέμεινα να μάθω τι συμβαίνει με το ζήτημα της ορθογραφίας και έλαβα μια καταπληκτική για μένα απάντηση, που όμως γνωρίζουν όλοι οι διδάσκοντες στην στοιχειώδη και στην μέση εκπαίδευση: Όπως λοιπόν πληροφορήθηκα σύμφωνα με τις εγκυκλίους του υπουργείου, τα λάθη των μαθητών κατ’ απόλυτο σχεδόν κανόνα δεν πρέπει να διορθώνονται, διότι αλλιώς τα παιδιά κινδυνεύουν να πάθουν ψυχικό πρόβλημα. Απειθαρχώντας σε αυτή την οδηγία κατέφυγα σε μια απλή λύση για να σώσω κάτι από το κύρος της ελληνικής ορθογραφίας: Αυτοσχεδίασα ένα πρόχειρο κατάλογο λέξεων που ηχούσαν όμοια αλλά είχαν εντελώς διαφορετική σημασία με στόχο να εξηγήσω ότι το να αδιαφορείς για τον τρόπο γραφής σημαίνει τελικά να αδιαφορείς για το νόημα και που ήταν κάπως έτσι:
χέρι (το) και χαίρει ( εκτιμήσεως) 
μέλι (το) , μέλη (τα) και μέλει ( δεν με)
λήθη (η λησμονιά) και λίθοι (οι πέτρες)
το γράμμα ήτα και η ήττα 
πάλη (η ελληνορωμαϊκή) και πάλι
δείγμα και δήγμα (δάγκωμα του σκύλου)
λιμός ( η πείνα) και λοιμός (η επιδημία)
ευρέων ( στρωμάτων) και εβραίων ιερέων κ.λ.π.
Φαίνεται ότι η προσπάθειά μου είχε θετικά αποτελέσματα, διότι στα επόμενα γραπτά που μου παρουσίασε ο μαθητής και φίλος μου τα λάθη, με την βοήθεια του μικρού λεξικού που φρόντισε να αγοράσει, μειώθηκαν δραστικά. Αυτό που μου έμεινε από την εμπειρία μου αυτή είναι η αίσθηση ότι οι μαθητές της Μέσης εκπαίδευσης καταστρέφονται μέσα από αυτό που μοιάζει με κατανόηση και επιείκεια που όμως δεν είναι το έργο των επί μέρους καθηγητών που, όπως σε κάθε βαθμίδα, μπορεί κατά περίπτωση να είναι κακοί ή καλοί. Όπως αποδεικνύεται από τις εγκυκλίους που παραθέτω σε παράρτημα εμπνευστής αυτής της φονικής επιείκειας και οργανωτής της επιβολής της είναι το κράτος, μέσα από το υπουργείο παιδείας και το παιδαγωγικό ινστιτούτο. Και, εννοείται ότι δεν περιορίζεται στη γλώσσα: Ο μελλοντικός φοιτητής έχει μια εντελώς θολή εικόνα για οτιδήποτε έχει να κάνει με μια σειρά από «άχρηστα» μαθήματα όπως η λογοτεχνία, η ιστορία, η γεωγραφία ( δηλαδή τα μαθήματα που συμβάλλουν στην συλλογική μνήμη και ταυτότητα) των οποίων ο ρόλος στο πρόγραμμα σταθερά υποβαθμίζεται.
Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να εκτιμηθεί σωστά, αν δεν την αξιολογήσουμε μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο ανήκει. Αυτό της θέσης που έχει η ελληνική γλώσσα όχι μόνο στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και στον λόγο των Μέσων και των πολιτικών. Αρχίζω από τα δύο τελευταία: Η πλειοψηφία της κοινωνίας μας πιστεύει ίσως ακόμη ότι η παιδεία ασκείται κατά κύριο λόγο από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αν όμως συλλάβουμε ότι παιδεία δεν είναι μόνον ένα σύστημα παροχής πληροφοριών και τεχνικών γνώσεων, αλλά και ένας δίαυλος μετάδοσης και δημιουργίας αξιών, τρόπων έκφρασης, αισθητικής, ηθικής κ.λ.π., εύκολα μάλλον θα δεχτούμε ότι ο πραγματικός παιδαγωγός της κοινωνίας μας βρίσκεται αλλού: Είναι τα τηλεοπτικά κανάλια και σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό το διαδίκτυο. Η παρουσία ενός τηλεοπτικού αστέρα σίγουρα θα γέμιζε με πολύ πιο ασφαλή τρόπο τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα από ότι αυτή ενός σπουδαίου επιστήμονα, συγγραφέα, ηθοποιού που δεν χαίρει της ευνοίας του γυαλιού και τα τηλεδικεία όπως και τα τοκ- σόου παράγουν κοινωνικό και πολιτικό ήθος περισσότερο και από τα κόμματα. Αν όμως, για να περιοριστούμε στο ζήτημα της γλώσσας, παρακολουθήσουμε τα προγράμματα της τηλεόρασης, θα αντιληφθούμε ότι η κακομεταχείριση της ελληνικής, είτε πρόκειται για την έκφραση, είτε για την μορφολογία, είτε για την εκφορά, φτάνει σε απίστευτα σημεία. Το ΕΣΡ που υποτίθεται ότι προστατεύει τον τηλεθεατή , και άρα και την γλώσσα του, σίγουρα δεν έχασε ποτέ τον καιρό του καταγράφοντας τους απίστευτους σολοικισμούς που διαπράττουν οι διάφοροι και διάφορες «άνκορμεν» και «άνκοργουίμεν», καθώς και την κακοποίηση της γλώσσας στις μεταγλωττίσεις των ξένων ταινιών και άλλων προγραμμάτων. Οι σολοικισμοί όμως και η κακοποίηση αυτή είναι δυστυχώς το μέγιστο γλωσσικό μάθημα, τουλάχιστο για το μέρος εκείνο της νεολαίας που μένει πιστό στο γυαλί. Όσο για εκείνους που έχουν ήδη στραφεί στο διαδίκτυο, αυτοί πλέουν ήδη με ανοιχτά τα πανιά στον ωκεανό των γκρήγκλις που, όπως θα δούμε σε λίγο, είναι και η γλωσσική πραγματικότητα που από καιρό σχεδιάζεται από την ηγεσία του υπουργείου πολιτισμού ή από αυτούς που σκέφτονται για λογαριασμό της.
Ο πολιτικός ή μάλλον κομματικός λόγος έχει χωρίς αμφιβολία το δικό του μεγάλο μέρος της ευθύνης για την γλωσσική εξαχρείωση. Συνήθως, όσοι απαξιώνουν τον «πολιτικό» αυτό – και στην ουσία πλήρως απολιτικό- λόγο, τον χαρακτηρίζουν, μεταφράζοντας το γαλλικό langage de bois, ως «ξύλινο». Η μεταφορά αυτή εκ της γαλλικής εκφράζει εν πολλοίς την κατάσταση (ΣΗΜ.1 Βλ. Γιάννη Καλλιόρη Η ξύλινη γλώσσα, Αθήνα, 1992. Για τις παρατηρήσεις του που προανήγειλλαν με οξυδέρκεια την σημερινή κατάσταση βλ. και του ίδιου, Γλωσσικός αφελληνισμός, Αθήνα , 1985 κα contra Άννα Φραγκουδάκη, Γλώσσα και επικοινωνία, Αθήνα, 1987, όπου καταγγέλλεται «ο μύθος για την παρακμή της ελληνικής γλώσσας». Εννοείται ότι η γλώσσα δεν είναι κάποιος αυτόνομος από την κοινωνία οργανισμός ο οποίος παρακμάζει από μόνος του. Αυτό δεν εμποδίζει να χάνονται συνεχώς ομιλούμενες γλώσσες ή/και να διαλύονται οι ομάδες που τις μιλούν). Ξύλινος είναι ένας λόγος αποστεωμένος και αρτηριοσκληρωτικός λόγω ιδεολογίας. Όμως στην ελληνική περίπτωση το πράγμα είναι πολύ πιο σύνθετο και βαθύ. Έχει να κάνει από την μια με την φύση της συγκεκριμένης γλώσσας για την οποία θα μιλήσουμε πιο κάτω και από την άλλη με τις ιστορικές συγκυρίες που διαμόρφωσαν το σημερινό γλωσσικό, πολιτισμικό και πολιτικό σκηνικό. Αφετηρία υπήρξε η Χούντα που υφαρπάζοντας και πλαστογραφώντας ιδέες σχετικές με την παράδοση του τόπου κατέστησε για μεγάλη μερίδα της κοινωνίας ύποπτη και σχεδόν απεχθή κάθε αναφορά σε μνήμη και σε ταυτότητα. Η Μεταπολίτευση που την διαδέχθηκε θεμελιώθηκε εσκεμμένα και προγραμματισμένα στην ψευδαίσθηση ότι η δικτατορία κατέρρευσε λόγω της περίπου καθολικής αντίστασης του λαού και για να στηρίξει την άποψη αυτή κατέφυγε σε ένα είδος γενικευμένηςπαρένδυσης (τραβεστί) ιδεών, ρητορικών, έως και τρόπων ενδύσεως και συμπεριφοράς. Ο χτεσινός τρομαγμένος ανθρωπάκος που βολευόταν με την δικτατορία ή εκτονωνόταν με ανέκδοτα για τον Πατακό, άφησε μούσι, φόρεσε τζην και άρχισε να συχνάζει σε αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Κάμποσοι συνοδοιπόροι των συνταγματαρχών που δεν είχαν εκτεθεί ανεπανόρθωτα έσπευσαν να χωθούν σε δημοκρατικά κόμματα, που δεν είχαν πάντα την βούληση ή την ικανότητα να ελέγξουν ποιους στρατολογούσαν. Για να μείνουμε στο γλωσσικό επίπεδο οι διανοούμενοι και οι δημοσιογράφοι άλλαξαν την κουτσο- καθαρεύουσα που έγραφαν κατά χουντική επιταγή κρατώντας την ίδια δομή και τον ίδιο ακαταλαβίστικό και στην ουσία τρομοκρατικό λόγο, μεταμφιεσμένο χάρη στην υποκατάσταση των παλιών καταλήξεων με άλλες υποτίθεται «δημοτικές».
Στην κατάσταση αυτή προστέθηκε και ένα ακόμη ένα άλλο φαινόμενο: Αυτό του διανοουμενίστικου νέο- καθαρευουσιανισμού. Στην διάρκεια της δικτατορίας η Ελλάδα είχε εν πολλοίς αποκοπεί από την Ευρώπη. Το ρεύμα των μεταφράσεων ξένων λίγο- πολύ αριστερών έργων που βαφτιζόταν για καλύτερη κατανάλωση και μαρξιστικά (σημ. βλ. την περίπτωση του Pierre Vidal Naquetαμέσως μετά την Χούντα) μεταβλήθηκε σε ένα μεταφραστικό χείμαρρο στην μεταπολίτευση. Οι εντυπωσιακά πολυάριθμοι εκδοτικοί οίκοι που δημιουργήθηκαν ευνόησαν εσκεμμένα ή μη όχι την αυθεντική έκφραση ιδεών και μορφών, αλλά την μπροσούρα ή την μετάφραση που ήταν στην ουσία και μάλιστα κακή ακόμα και όταν ήταν τραβεστί (Μεταμφιεσμένη σε )πρωτότυπο. Το ρεύμα αυτό γέμισε την ελληνική πνευματική αγορά με χιλιάδες ακαταλαβίστικα, ακαλαίσθητα και ανελλήνιστα σκουπίδια που συνέβαλαν σε μια κυριαρχική σύγχυση όπου, στον αστερισμό του μεταμοντέρνου όλοι είχαν δίκιο και άδικο, έτσι που τελικά να έχει πάντα δίκιο η κάθε λογής εξουσία.
Οι εξελίξεις αυτές είχαν μια πολύ σαφή έκφραση στον χώρο της γλώσσας στην εκπαίδευση μέσα από τις αλλεπάλληλες «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις», όρο που αναπαρήγαγε έκτοτε μέχρι τελικής πτώσεως την πραγματικότητα της μεταρρυθμίσεως Παπανούτσου/ Κακριδή επί κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου πριν από την δικτατορία της 21ης Απριλίου 67. Πριν προχωρήσω στο τι σήμαιναν οι μεταρρυθμίσεις αυτές για την γλώσσα θα πρέπει να θυμίσω μια ελληνική ιδιαιτερότητα. Ήδη από την προδικτατορική εποχή, ο Τύπος και κατά κύριο λόγο το συγκρότημα Λαμπράκη είχε έναν εντελώς ιδιαίτερο ρόλο: Δεν επικροτούσε απλώς τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Σε πολύ σημαντικό βαθμό μετείχε στο σχεδιασμό τους, πράγμα που συνεχίστηκε και με τις μεταρρυθμίσεις της Μεταπολίτευσης. Το στοιχείο αυτό δεν μπορεί να εκτιμηθεί παρά μόνον αν κατανοήσουμε δύο πράγματα: α) Ότι αιχμή των μεταρρυθμίσεων ήταν το καλούμενο γλωσσικό ζήτημα, δηλαδή η διαμάχη δημοτική/καθαρεύουσα, όπου στα πλαίσια μιας κατάστασης που ο Ζήσιμος Λορεντζάτος πολύ εύστοχα αποκάλεσε δικέφαλο γλωσσαμυντορισμό, η μορφολογική διαμάχη για τις καταλήξεις των λέξεων (γιατί όλα τα άλλα βασικά έμεναν ίδια) είχε υποκλέψει τη θέση της ουσίας. Και β) ότι ο ιδεολογικός ορίζοντας στα πλαίσια του οποίου διεξαγόταν η συζήτηση αυτή ήταν ένας θολός προοδευτισμός, που για τους πιο συνειδητούς αστούς διανοουμένους σήμαινε την ολοκλήρωση του καπιταλιστικού μετασχηματισμού με όρους αποδοτικότητας μιας κοινωνίας ανθρώπων/εργαλείων, την ίδια ώρα που η παραζαλισμένη αριστερά συρόταν από πίσω νομίζοντας ότι οι μεταρρυθμίσεις αυτές οδηγούσαν σε κάποιο φαντασιακό σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Η σύνδεση εκσυγχρονισμού, εκβιομηχάνισης, τεχνολογικής προόδου και επανάστασης ήταν τόσο ριζωμένη στην μαρξιστική και την κομμουνιστική ιδεολογία, που χρειάστηκε η κατάρρευση των υπαρκτών σοσιαλισμών για να τολμήσουν κάποιοι που ανήκουν στην ευρωπαϊκή κομμουνιστική αριστερά να δηλώσουν ευθαρσώς ότι κάθε εκσυγχρονισμός δεν είναι υποχρεωτικά για το καλό της δημοκρατίας και των εργαζομένων. Ωστόσο, στα πρώτα ιδίως χρόνια της μεταπολίτευσης το είδος αυτού του θολού προοδευτισμού έθρεψε με επιτυχία την ρητορική της Νέας Δημοκρατίας καθώς και μεγάλου μέρους της Αριστεράς και πολύ περισσότερο του ΠΑΣΟΚ αλλά και αυτήν του συγκροτήματος, δημιουργώντας μια κατάσταση πλειοδοσίας άκριτων αλλαγών, τόσο στο γλωσσικό όσο και σε όλα τα άλλα πεδία. Μια από τις παράπλευρές απώλειες της ιστορίας αυτής ήταν η δημιουργία μιας «κρίσιμης μάζας» νεοαγράμματων που όπως παραδέχθηκε κάποτε ο (χωρίς εισαγωγικά) λόγιος αρχισυντάκτης των Νεων, Λέων Καραπαναγιώτης συνέβαλε όχι απλώς την στροφή των εφημερίδων στην «τηλεοπτική» μορφή των τάμπλοϊντ, αλλά και σε μια προϊούσα θεαματική συρρίκνωση του δημοσιογραφικού κειμένου για χάρη της εικόνας. 
Αν αναρωτηθούμε ποιο είναι το κομβικό σημείο στις κρατικές πολιτικές για την γλώσσα η απάντηση είναι: η επιβολή του μονοτονικού από το ΠΑΣΟΚ τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής του. Η Νέα Δημοκρατία είχε ήδη προηγουμένως αναγάγει την δημοτική σε επίσημη γλώσσα του κράτους, κάτι που ήταν ταυτόχρονα ένα από τα μέτρα εκτόνωσης ( σαν την νομιμοποίηση του ΚΚΕ και την έξοδο από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ) και μια απάντηση στον κούφιο καθαρευουσιανισμό της Χούντας. Αυτό ωστόσο δεν αποτελούσε κάποια δραματική τομή: στην πραγματικότητα η ελληνική γλώσσα είχε από καιρό προχωρήσει σε μια ευέλικτη σύνθεση λόγιων και λαϊκών στοιχείων που εκφράστηκε με τον νεοδημοτικισμό της ομάδας Δελμούζου και με την τότε γλώσσα των εφημερίδων. Επίσης, στο θέατρο, η γλώσσα των μεταφράσεων αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας είχε από- ιδεολογικοποιηθεί και στην θέση της μαχόμενης λαϊκίζουσας δημοτικής άρχισε- από τον Μίνωα Βολανάκη και πέρα- να επιβάλλεται μια μικτή γλώσσα που ζητούσε να υπηρετήσει όχι τις απόψεις για το γλωσσικό ζήτημα αλλά την σκηνική αποτελεσματικότητα.
Με το μονοτονικό αντίθετα έρχεται μια κάθετη τομή καθώς αλλάζει ο τρόπος γραφής που είχαν υιοθετήσει οι Έλληνες από το 300 περίπου π.χ. : Καταργείται δηλαδή η χρήση των τόνων και των πνευμάτων που επέτρεπε στις πάνω από τριάντα γενιές των ελλήνων και των ελληνόφωνων που διαδέχτηκαν η μια την άλλη μετά τους πρώτους αλεξανδρινούς φιλολόγους και ποιητές, να καταλαβαίνουν την ελληνική γραμματεία από τον Όμηρο μέχρι και τον Ελύτη. Αυτό τον τρόπο γραφής υιοθέτησαν οι γενιές των ποιητών που, όπως παρατήρησε ο Κωνσταντίνος Τρυπάνης (ΣΗΜ.2 Βλ. την εισαγωγή του στο Penguin Book of Greek Verse, 1988) είναι από τότε αδιάλειπτα παρόντες σε κάθε γενιά και αυτός είναι ο τρόπος γραφής Ρωμανού του Μελωδού, του Κορνάρου, του Παπαδιαμάντη και του Καβάφη, που δεν μπορούν να διαβαστούν σε μονοτονικό καθώς η παρουσία είτε η απουσία τόνων και πνευμάτων ( ας πούμε στις λέξεις ου (φονεύσεις)= μη και εξ ου( διαπιστώνεται) =από το οποίο) διαφοροποιεί το νόημα. Με λίγα λόγια η απόφαση ήταν κυριολεκτικά κοσμοϊστορική: Καθιστούσε το σύνολο της ελληνικής μέχρι το 1981 όχι μόνο άμεσα νεκρή γλώσσα αλλά επίσης και προοπτικά ξένη γλώσσα και επίσης δυσκόλευε τους ξένους γνώστες των αρχαίων ελληνικών- και δυνάμει φιλέλληνες- να επικοινωνούν με τα σύγχρονα ελληνικά. Αξίζει να σημειωθούν ο τρόπος που αποφασίστηκε η μεταρρύθμιση, το πρόσωπο που συνδέθηκε μ’ αυτήν και το τεχνολογικό/οικονομικό ντεσού της υπόθεσης. Η απόφαση – η πρώτη μείζων κίνηση από την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία- πάρθηκε κυριολεκτικά νύχτα από τριάντα (!) βουλευτές χωρίς την συζήτηση που θα είχε κανονικά αφιερωθεί για την κατασκευή μιας πρόχειρής γέφυρας έξω από κάποιο χωριό. Ο υπουργός που την χρεώθηκε ήταν ο κ. Βερυβάκης, θαρραλέος αγωνιστής κατά της Χούντας, αλλά παντελώς άσχετος με τα γλωσσικά ζητήματα. Και ακόμη, η απόφαση βόλευε τις εταιρείες των υπολογιστών που στην πρωτόγονη εκεί η φάση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας δεν μπορούσαν να λανσάρουν στην αγορά πολυτονικά προγράμματα (ΣΗΜ.3 Για ενδιαφέροντα αποσπάσματα από τα πρακτικά της βουλής της 11/1ου/1982 και από τα κείμενα κάποιων από τις προσωπικότητες που αναφέρονται αμέσως πιο κάτω βλ. πρόχειρα τον ιστότοπο «Αντίβαρο», http://antibaro).
Υπάρχει σε σχέση με την υπόθεση αυτή ένα συλλογικό απωθημένο της κοινωνίας μας , θαμμένο από ένα συνδυασμό αδιαφορίας και πρόθεσης : Πρόκειται για μια πληθώρα κειμένων που, μεταξύ άλλων, υπογράφουν ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Νίκος Σβορώνος, ο Γιώργος Χειμωνάς, ο Τάσος Λιγνάδης, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Στέλος Ράμφος, ο Γιάννης Καλεώδης, ο Άγγελος Ελεφάντης και ο δικαστής της Χούντας Γιάννης Ντεγιάννης. Τα επιχειρήματά τους, πε΄ρα από τις διαφορές της σκοπιάς και του ύφους επικεντρώνονταν στο ότι η κατάργηση των τόνων δεν αποτελούσε απλώς απόφαση για την μορφή της γραφής, αλλά συνιστούσε πολιτισμικό πλήγμα με βαρύτατες επιπτώσεις στην μνήμη και την ταυτότητα του ελληνισμού και, όπως παρατήρησε σοφά η Jaqueline de Romilly, στην σύνδεση της Ελλάδας με το πολύτιμο εθνικά «λόμπυ» των ελληνιστών του εξωτερικού. Το ότι η παρέμβαση ανθρώπων αυτού του αναστήματος αγνοήθηκε τότε και στη συνέχεια λησμονήθηκε έχει να κάνει με μια σημαντικότατη στροφή της κοινωνίας μας: Η γλώσσα από υπόθεση των ποιητών, των λογοτεχνών, των στοχαστών και των ανθρώπων που συνδύαζαν επιστημοσύνη και πολιτική προσφορά, δηλαδή από υπόθεση των με την ευρεία έννοια δημιουργών) κατάντησε, όπως και το κάθε τι σήμερα από την οικονομία ως και την παιδοφιλία, υπόθεση των ανειδίκευτων «ειδικών»: Μιας ομάδας γλωσσολόγων που αποφάσιζαν με βάση εργαλεία φτιαγμένα για εντελώς άλλες από την ελληνική γλωσσικές πραγματικότητες και που ουσιαστικά έβλεπαν την γλώσσα ως ένα «δομικά» αυτορυθμιζόμενο σύστημα ικανό να προσαρμοστεί, σε πείσμα οποιασδήποτε αλλαγής είτε επέμβασης. Άποψη μυωπική, αντιιστορική και απολιτική, αφού «αγνοούσε» ότι κάθε χρόνο καταγράφεται παγκοσμίως ο θάνατος πολλών γλωσσών.
Για να εξηγήσω για τι μιλώ, θα δώσω τον λόγο στην ποίηση: Θα σκιαγραφήσω δηλαδή την γλωσσική ( και ταυτόχρονα πνευματική και πολιτική) θέση του Ελύτη, όπως αυτή αναφαίνεται μέσα από την δημιουργία του με αποκορύφωμα το Άξιον έστι. Το έργο αυτό είναι χωρίς αμφιβολία το αριστούργημά του, το ποίημα που βοηθούσης και της εκπληκτικής μελοποίησης του Θεοδωράκη κατέστησε την ποίησή του κτήμα ευρέων λαϊκών στρωμάτων, αποτελώντας από την άλλη πλευρά και την αιχμή του δόρατος για την κατάκτηση του βραβείου Νόμπελ ένα μόνον χρόνο πριν από την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Πέρα όμως από αυτό, η φόρμα του, τα μηνύματα αλλά και η ίδια η γλώσσα του το καθιστούν ένα καλλιτέχνημα/ μανιφέστο υπέρ της πολιτισμικής και γλωσσικής συνέχειας του ελληνισμού. Μέσα στο Άξιον Εστί δεν συναντώνται μόνον ο Όμηρος, οι προσωκρατικοί, ο Μελωδός , ο Σολωμός, ο Παπαδιαμάντης και ο Τσιτσάνης. Επιπλέον, κατά το παράδειγμα του Κάλβου, ποιητικού δασκάλου του Ελύτη, η ποιητική γλώσσα παράγεται από μια ελεύθερη αλλά έγκυρη σύνθεση λέξεων όλων των περιόδων της ελληνικής, από τα αρχαία έπη μέχρι και το ρεμπέτικο πράγμα, που δεν θα γινόταν αν η γλώσσα αυτή, όπως ίσως μόνον τα κινεζικά και τα αρμένικά, δεν ήταν «συντηρητική», δηλαδή με μια ιδιαίτερη συνοχή και συνέχεια από γενιά σε γενιά και εξαιρετικά αργή- ακριβώς διότι ήταν επαρκής- στην εξέλιξή της. Καταγγέλλοντας την κατάργηση των τόνων από το ΠΑΣΟΚ όσοι ήδη ανέφερα αλλά και πολλοί άλλοι (ΣΗΜ.4 Από την άποψη αυτή έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί μια συνάντηση που διοργανώθηκε από το τότε Κ.Κ.Ε. εσωτερικού στο γήπεδο του Μίλωνα στις . Η παρουσία και η επιχειρηματολογία όσων ήτα κριτικοί προς τον νόμο του ΠΑΣΟΚ ήταν εντυπωσιακή , αλλά, χάρη και στα Μέσα που υποβάθμισαν το θέμα τα αποτελέσματα και αυτής της πρωτοβουλίας υπήρξαν αμελητέα) εξέπεμπαν σήμα κινδύνου που απειλούσε την συνέχεια αυτή την οποία έβλεπαν άρρηκτα συνδεδεμένη με τον σύνολο πολιτισμό της χώρας. Εννοείται ότι, επειδή η γλώσσα δεν κολυμπά σε κάποιο νεφέλωμα εκτός της υπόλοιπης πραγματικότητας, η γλωσσική αυτή αλλαγή συνδυάστηκε με άλλες που αφορούσαν στο περιεχόμενο. Τα αρχαία ελληνικά, ως νεκρή αλλά και σχεδόν ως ξένη πλέον γλώσσα, υποβαθμίστηκαν δραματικά στο διδακτικό πρόγραμμα της μέσης εκπαίδευσης και στη συνέχεια, καθώς κυριαρχούσε όλο και πιο πολύ μια εργαλειακή οπτική για τους σκοπούς της παιδείας, τον δρόμο τους ακολούθησαν γενικότερα οι επιστήμες της μνήμης όπως η Ιστορία και γενικότερα οι «άχρηστες» πλην απολύτως ουσιώδεις ανθρωπιστικές σπουδές. 
Οι μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν δεν άλλαξαν αυτή την κατάσταση (ΣΗΜ.5 Η διατριβή που υποστήριξε στο Τμήμα ΕΜΕΠ του Παντείου Πανεπιστημίου το 2011 ο Άγγελος Γιουβρέκας,Τύπος και εκπαίδευση, η υποδοχή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Αρσένη στον ημερήσιο Τύπο, περιέχει μια σαδρομερή καταγραφή όλων των μεταρρυθμίσεων της Μεταπολίτευσης και αντίστοιχες συνεντεύξεις με τους πολιτικούς που τις ανέλαβαν, καθώς και μια κατατοπιστική βιβλιογραφία) . Αυτή του Αντώνη Τρίτση, που πρέπει αρχικά να είχε την κάλυψη του Ανδρέα Παπανδρέου, ήταν μια ειλικρινής αλλά αδέξια και σπασμωδική προσπάθεια, να επανέλθουν τα πράγματα σχετικά με την γλώσσα και τους στόχους παιδείας. Η προσπάθεια αυτή καταβαραθρώθηκε εκ των έσω, με παρεμβάσεις όχι μόνον της αριστεράς, ιδίως της «ανανεωτικής», σταθερά και άκριτα γοητευμένης από κάθε εισαγόμενο ή μη νεωτερισμό, αλλά και στελεχών του ΠΑΣΟΚ, όπως ο αθεράπευτα προοδευτικός κύριος Καστανίδης. Η Μεταρρύθμιση Κακλαμάνη υπήρξε μάλλον διαχειριστική και παρά ταύτα επίσης αναποτελεσματική, ενώ αυτή του Γεράσιμου Αρσένη, που επίσης δυναμιτίστηκε από το ΠΑΣΟΚ και τον «προσκείμενο» στο ΠΑΣΟΚ Τύπο, διαμορφώθηκε ως άποψη πριν ο εμπνευστής της προλάβει να αντιληφθεί τα πραγματικά εκπαιδευτικά προβλήματα, που ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε ζητήματα αξόνων και αξιών. Μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι από την εποχή Αρσένη και πέρα, το να συζητώνται ουσιαστικά ζητήματα κατεύθυνσης της εκπαίδευσης κατέστη, για διαφορετικούς ίσως κάθε φορά λόγους, αδιάφορο τόσο για τους εμπνευστές των αλλεπάλληλων μεταρρυθμίσεων όσο και για την πλειονότητα των υποτιθέμενων ιδεολογικών και πολιτικών τους αντιπάλων.
Η δεύτερη καταστροφική τομή, συνέχεια αυτής του 1981, αν και μάλλον οι πρωτεργάτες της αγνοούν τα πάντα για την περίοδο εκείνη, είναι η σημερινή εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Πρόκειται για την πολλαπλή επιβολή της αγγλικής όχι ως «δεύτερης επίσημης γλώσσας του κράτους» όπως την ήθελε πριν ακόμη αναλάβει τα καθήκοντά της η κα Υπουργός Παιδείας, που κατά το επίσημο βιογραφικό της ανακάλυψε τα τρωτά της ελληνικής φυλής (sic), αλλά ουσιαστικά ως πρώτης και κυρίαρχης. Τα μέτρα της σημερινής κυβέρνησης που αφορούν στο Πανεπιστήμιο έγιναν ήδη νόμος με την συνέργεια και της Νέας Δημοκρατίας ενάντια στις υποτιθέμενες ευαισθησίες του κόμματος αυτού, και πρόσφατα εκφρασμένες δια στόματος του αρχηγού του, για την ελληνική παράδοση, τον Παπαδιαμάντη, τον Βιζυηνό κτλ. ,κτλ. Σύμφωνα με την πολιτική της κας Διαμαντοπούλου τα ελληνόπουλα, που όπως είπαμε δεν διδάσκονται την ορθογραφία της γλώσσας τους, διδάσκονται από την πρώτη δημοτικού αγγλικά ( άραγε χωρίς ορθογραφία;) και κομπιούτερ, των οποίων η χρήση είναι αδύνατη, αν δεν χρησιμοποιεί κανείς το προκρούστειο και αποτυπωμένο στην λατινική γραφή, μόρφωμα των αγγλοελληνικών γκρήγκλις. Περιττό να προσθέσουμε ότι τα εύπλαστα νεαρά πλάσματα που θα υποβληθούν σε αυτή την πλύση εγκεφάλου δεν θα κατορθώσουν να μάθουν καμία απολύτως γλώσσα διότι χάνοντας μέσα σε αυτό το αλαλούμ την μητρική τους θα καταστούν αφασικά σε όλες. Η καταστροφή μάλιστα αυτή σε ένα μόνο βαθμό οφείλεται σε γενικότερες εξελίξεις όπως έχουν μελαγχολικά και εσφαλμένα υπαινιχθεί κάποιοι. Η προσπάθεια επιβολής της αγγλικής ως lingua franca, οικουμενικής κοινής γλώσσας είναι όντως διαπιστωμένη και σχολιασμένη αν και δεν αποτελεί αυτονόητο νόμο, αφού η αγγλική απειλείται από τα ισπανικά στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν όμως η επιβολή της αγγλικής είναι παγκόσμιο φαινόμενο, η εθελοντική και συστηματική υπόσκαψη της ελληνικής για χάρη των αγγλικών είναι μια πρωτοβουλία που ίσως να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, όπου πρωτοστατεί η σημερινή υπουργός Παιδείας.
Μήπως όμως είναι άδικο το να συνδέουμε τα μέτρα του ΠΑΣΟΚ για το Πανεπιστήμιο με το γλωσσικό βάραθρο στο οποίο είναι έτοιμη να ολοκληρώσει την πτώση της η Ελλάδα; Οπωσδήποτε όχι. Αν δούμε τον Νόμο Διαμαντοπούλου όχι απλώς ως εκτός τόπου και χρόνο, αλλά μέσα στο πολιτικό και διοικητικό συγκείμενό του, γίνεται σαφές ότι αποτελεί την ταφόπλακα στην υπόθεση του γλωσσικού αφελληνισμού. Τα σχέδια που υποβάλλουν οι πανεπιστημιακοί για να πάρουν τα περίφημα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας κρίνονται από ξένους κριτές από περιλήψεις τους στα αγγλικά (προσοχή ας πούμε στα γερμανικά, τα κινεζικά είτε τα ινδικά). Προφανώς μοναδική επιστήμη στον κόσμο είναι η αγγλόφωνη και μοναδικοί επιστήμονες οι ομιλούντες και γράφοντες αγγλιστί. Τα μοντέλα επίσης αξιολόγησης που σήμερα επιβάλλονται από το Υπουργείο παιδείας για να κρίνονται οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι είναι αγγλοσαξωνικά. Δέκα εκτενή βιβλία στα ελληνικά είναι σύμφωνα με τα μοντέλα αυτά λιγότερο σημαντικά από ισάριθμες σύντομες- ακόμα και μη προσωπικές αλλά ομαδικές όπου είναι άγνωστο τι έχει γράψει ο καθένας- αγγλόφωνες συνήθως διεθνείς ανακοινώσεις και η αξιολογική κλίμακα των ανά τον κόσμο Πανεπιστημίων είναι Αμερικανική, έτσι που η Σορβόννη, η Χαϊλδελβέργη, η Σαλαμάνκα, η Μπολόνια να βρίσκονται στον πάτο της κατάταξης σε σχέση με άλλα απίθανα ιδρύματα που είτε είναι δευτεροκλασάτα αμερικανικά είτε απλώς τα αντιγράφουν και συνδέονται μαζί τους με οικονομικά συμφέροντα.
Μέσα σε αυτό το γενικότερο πλαίσιο, η ύποπτη επιείκεια που επιβάλλουν οι εγκύκλιοι του υπουργείου στο θέμα της εκμάθησης της ορθογραφίας της γλώσσας από τους μαθητές της στοιχειώδους και της μέσης εκπαίδευσης παίρνει όλη την ζοφερή της σημασία. Το επόμενο και ήδη προβλέψιμο βήμα θα πραγματοποιηθεί όταν κάποιοι άλλοι τριάντα ή λιγότεροι βουλευτές θα ψηφίσουν, επίσης νύχτα, το να γράφουν , όσοι Έλληνες έχουν απομείνει χρησιμοποιώντας το λατινικό αλφάβητο. Η πορεία αυτή είναι κάθε άλλο παρά αναπόδραστη. Εδώ και καιρό η ίδια η τεχνολογία των υπολογιστών επιτρέπει όχι μόνον να διορθώνουμε τα λάθη αλλά και αν το θέλουμε – με την χρήση του προγράμματος πολυτονιστή- να επανέλθουμε στ πολυτονικό και δι’ αυτού στην επανασύνδεση στην γραμματεία που αποτελεί την ραχοκοκαλιά μιας ταυτότητας, που μέσα στον σημερινό Αρμαγεδόνα, πρέπει να γίνει το κεντρικό μας στήριγμα για να αντέξουμε και να αντιδράσουμε. Το πρόβλημα όμως δεν είναι τεχνολογικό αλλά πολιτικό με την ουσιαστική έννοια της λέξης και συνεπώς πολιτισμικό. Μόνο την ώρα που θα βιώσουμε βαθιά ότι η ίδια η κρίση είναι πρωτίστως πολιτισμική, θα αποφασίσουμε να ξαναποκτήσουμε τα πνευματικά όπλα που θα μας επιτρέψουν να την ξεπεράσουμε. Αν δεν καταφέρουμε να επανασυνδεθούμε με αυτό το πατημένο πνευματικό οπλοστάσιο, στην καλύτερη περίπτωση, εφόσον δηλαδή θα θέλουμε ακόμα να αντισταθούμε, η φωνή μας θα είναι μόνο κραυγή η μουγκρητό και η πράξη μας μια σπασμωδική εκτόνωση.

* O Γιάγκος Ανδρεάδης είναι Καθηγητής Ιστορίας Πολιτισμού και Θεάτρου, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (Σίβυλλα)

** Διαβάστε επίσης το άρθρο "Καταλάβετε την ελληνική γλώσσα"

Αναδημοσίευση από το μπλογκ: http://filonoi.gr/skotonontas-thn-glossa/


Σάββατο 21 Ιουλίου 2012

ΚΑΤΑΛΑΒΕΤΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (Occupy Greek Language....)!


"Night" - collage by Odysseus Elytis


Πολύ μελάνι έχει χυθεί και πολλές αναρτήσεις μαχητικές ανεβαίνουν στη μπλογκόσφαιρα σχετικά με τις αλλαγές στη γραμματική στα βιβλία της Γλώσσας της Ε' και Στ' Δημοτικού. Από τη μία οι συνασπισμένοι 140 Γλωσσολόγοι και πανεπιστημιακοί, Γραμματείς και Φαρισαίοι, κι από την άλλη ο "λαός", οι "λαϊκιστές" και οι "ελληνόπληκτοι".

Η αλήθεια, όπως συνήθως, βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα δύο άκρα...
Οι αποφάσεις για τις "μεταρρυθμίσεις" στον τρόπο θεώρησης και διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας είχαν προαναγγελθεί με προεδρικά διατάγματα και εγκυκλίους από το 2003 από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με τα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ ελληνικής γλώσσας για το Δημοτικό. Τα νέα βιβλία λοιπόν δεν έρχονται ως κεραυνός εν αιθρία. Εκδίδονται μάλιστα καθυστερημένα. Εκκρεμεί επίσης η έκδοση του βιβλίου της Γραμματικής για το Γυμνάσιο. Τα παιδιά στο Γυμνάσιο διδάσκονται την Ελληνική Γλώσσα μέσα από διδακτικά εγχειρίδια που ακολουθούν μεν τις "μοντέρνες" απόψεις της σύγχρονης γλωσσολογίας, τα βιβλία αναφοράς τους όμως είναι η παλιά κλασική γραμματική του Τριανταφυλλίδη. Νομίζω ότι αυτό το ανακόλουθο, δικαιολογεί ως έναν βαθμό την έκπληξη και τον αιφνιδιασμό της ελληνικής κοινής γνώμης, η οποία φυσικά αγνοεί παντελώς τι εστί ΔΕΠΠΣ και ΕΠΣ... Μόνο οι μάχιμοι καθηγητές φιλόλογοι της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας πάλευαν με αυτές τις αντιφάσεις και τους παραλογισμούς όλα αυτά τα χρόνια. Και φυσικά όλα αυτά γίνονταν εις βάρος των μαθητών που βίωναν μία σχιζοφρένεια σχετικά με τη γλώσσα τους και τη γραμματική της!

Προσωπικά συντάσσομαι με την άποψη του κ. Διαμαντή:
Η γλώσσα δεν ανήκει λοιπόν στην αρμοδιότητα των γλωσσολόγων, όπως η ιστορία δεν είναι υπόθεση των ιστορικών, η λογοτεχνία των φιλολόγων και τα θρησκευτικά των θεολόγων. Η γλώσσα και η ιστορία ανήκουν στο λαό, ως κοινή πεποίθηση, η λογοτεχνία στους λογοτέχνες, λαϊκούς και λόγιους και η θρησκευτική μας παράδοση  επίσης στο λαό και τον κλήρο, στην κυριακάτικη λατρεία. Όλα αυτά συνιστούν την εθνική μας ταυτότητα. Εάν λοιπόν κάνουμε τα φωνήεντα 5 επειδή μας το λένε οι γλωσσολόγοι, τότε γιατί να μην  αφήσουμε μόνον το γιώτα; Γιατί στη συνέχεια να μην πάμε και στην εκκλησία και μετά από νομοθετικό διάταγμα να απαγορευθεί η εκκλησιαστική γλώσσα και αντί να λέμε πάτερ ημών να λέμε πατέρα μας ή πατερούλη μας, όπως λέγανε και στον Στάλιν εξάλλου; Και ακολούθως γιατί να μιλάμε ελληνικά, που είναι μπερδεμένα και ασύμφορα και να μην διδασκόμαστε αγγλικά κατευθείαν, ώστε να ξεμπερδεύουμε, μια που έχουμε και οικονομικές δυσκολίες και δεν έχουμε χρόνο για φιλολογίες τώρα;

Το μόνο νομίζω που χρήζει ανάλυσης και διευκρίνισης σ' αυτή τη θέση είναι το πώς ορίζεται ο όρος "λαός" και "ελληνικός λαός". Επειδή τον ελληνικό λαό τον έχουν εκμεταλλευτεί πολλάκις στο παρελθόν, και αριστεροί και δεξιοί, επιφυλάσσομαι. Γνωρίζω όμως ότι οι 140 συνασπισμένοι γλωσσολόγοι καθώς και οι "Γραμματείς και οι Φαρισαίοι" αυτού του τόπου δεν έχουν καμία σχέση με την σχολική πραγματικότητα και τη σχολική διδασκαλία, οπότε δεν με αγγίζουν οι ανακοινώσεις τους και οι τοποθετήσεις τους.

Τους αφιερώνω τη συνέντευξη του Διευθυντή του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Χάρβραντ, Gregory Nagy, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Κ" της Κυριακάτικης Καθημερινής στις 8 Ιουλίου 2012 και φέρει τον τίτλο " Η Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από την Ευρώπη". Επίσης, όσοι θέλουν να διαβάσουν διαφορετικές προσεγγίσεις για το "φαινόμενο ελληνική γλώσσα", προτείνω το άρθρο του Γιάγκου Ανδρεάση, "Γιατί η ελληνική γλώσσα είναι διαφορετική".





Ο ουγγρικής καταγωγής Γκρέγκορι Ναζ θεωρείται ο πιο σημαντικός μελετητής του Ομήρου στην εποχή μας. Καθηγητής Κλασσικής Ελληνικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Γραμματολογίας στη Παναπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ καθώς και επικεφαλής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του πανεπιστημίου, έχει αφιερώσει τη ζωή του στην επιστημονική μελέτη της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Τον συναντήσαμε στην Αρχαία Ολυμπία, την περασμένη Τρίτη, στο πλαίσιο του Πρώτου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα “Αθλήματα, Πολιτική και Πολιτισμός”, που διοργάνωσε η Διεθνής Ολυμπιακή Ακαδημία σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Χάρβαρντ.

Πώς ένας Αμερικανός ουγγρικής καταγωγής φτάνει να ασχοληθεί με την κλασσική ελληνική φιλογολία;
Ξεκίνησα ωσς γλωσσολόγος. Μελέτησα τα Νέα Ελληνικά παράλληλα με τα Αρχαία, διότι με ενδιέφερε η μεθοδολογία. Αλλά μέσα από την εργασία μου ως καθηγητή στο Χάρβαρντ άρχισε να με συνεπαίρνει όλο και περισσότερο ο Όμηρος, και έτσι μπήκα στη λογοτεχνία από την πίσω πόρτα.

Τι σας προσείλκυσε ειδικά στον Όμηρο;
Ο Όμηρος είναι η .... παιδική χαρά για έναν γλωσσολόγο. Πρόκειται για ένα από τα πιο ακριβή συστήματα ανθρώπινης έκφρασης όλων των εποχών. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια δεν αναπτύχθηκαν σε έναν τόπο και χρόνο, ααλλά μέσα από την πιο εκλεπτυσμένη αλληλεπίδραση με το κοινό, σε διάστημα τουλάχιστον 1.000ξ με 1.5000 χρόνων. Δεν υπάρχει συλλαβή στον Όμηρο που νε μην έχει δοκιμαστεί στο χρόνο.

Δηλαδή, δεν υπήρχε ένα ιστορικό πρόσωπο που λεγόταν Όμηρος;
Δεν υπήρχε ένας Όμηρος. Υπήρχαν πολλοί Όμηροι στην Μικρά Ασία και στα μεγάλα νησιά, ειδικά στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο. Η φιγούρα του Ομήρου εξελίσσεται στο χρόνο.

Και η Ιθάκη δεν είναι.... η Ιθάκη;
Και επ' αυτού οι απόψεις διίστανται. Διότι υπάρχει και η Κεφαλονιά και σε κάποιο σημείο της Οδύσσειας λέει ότι η Ιθάκη είναι το πιο δυτικό από όλα τα Ιόνια νησιά. Δεν έχω την απάντηση. Έχω κάποιες τεχνικές – γλωσσολογικές και ανθρωπολογικές – που με κάνουν ίσως να βλέπω τα πράγματα διαφορετικά.

Γιατί όμως ένας “κανονικός” άνθρωπος – και όχι ένας γλωσσολόγος- να διαβάσει Όμηρο σήμερα;
Ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ., στην κλασική Αθήνα, γνώρισαν ότι η ομηρική ποίηση ήταν η καλύτερη απόσταξη για να καταλάβει κάποιος όλα όσα είναι σημαντικά στη ζωή: πώς να είσα άνθρωπος, πώς να ζήσεις και πώς να πεθάνεις. Ο Ηρόδοτος λέει ότι μόνο εάν έχεις διαβάσει Ησίοδο και Όμηρο μπορείς να θεωρηθείς πολιτισμένος άνθρωπος.

Ο Όμηρος είναι υποτιμημένος στην Ελλάδα σήμερα σε σχέση με τους κλασικούς φιλοσόφους;
Νομίζω ότι είναι σημαντικό να επιστρέψουμε στα βασικά. Αυτά τα έργα δεν ήταν “ατυχήματα” κάποιας διάνοιας. Ήταν ολοκληρωμένα συστήματα σκέψης. Ειδικά για τους Έλληνες είναι πολύ σημαντικό – και δεν το λέω με την ιδεολογική έννοια – να είναι περήφανοι για την κληρονομιά τους. Αντηχεί μαζί τους, μέσα από τη γλώσσα που είναι μέρος αυτού του συστήματος σκέψης.

Οι Έλληνες θεωρούμε τη γλώσσα μας δεδομένη;
Ναι. Αλλά σε ό,τι αφορά εμένα, τα τρία πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μου είναι η ελληνική γλώσσα, η δυνατότητα να μελετήσω την ελληνική γλώσσα μέσα από το χρόνο, από το 2000 π.Χ. μέχρι σήμερα, και, τρίτον, ο πολιτισμός του τραγουδιού. Η εμπειρία ζωής που νιώθει κάθε Έλληνας με ένα τραγούδι του Θεοδωράκη ή του Χατζηδάκι.

Ακούτε ελληνική μουσική;
Ομολογώ πως ως έφηβος ερωτεύτηκα “Το περιγιάλι το κρυφό”. Αλλά δεν θα είναι ποτέ το ίδιο για μένα, όπως εάν είχα γεννηθεί Έλληνας. Με κοινή εμπειρία τόσο φυσική όσο το να τρως ή να πίνεις.

Ως γλωσσολόγος, βέπετε να υπάρχει συνέχεια στην ελληνική ποίηση;
Υπάρχουν θαυμάσια δείγματα νεοελληνικής ποίησης. Ο Παλαμάς, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος. Αλλά ένας επιστήμονας δεν μπορεί να μιλήσει ποτέ για συνέχεια, γιατί αυτό θα έφερνε στο προσκήνιο ιδεολογικά θέματα – όπως ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι ακριβώς ίδιοι με τους Αρχαίους Έλληνες. Μελετάμε τόσο τη συνέχεια όσο και την ασυνέχεια ενός πολιτισμού. Για τους Έλληνες η μεγάλη ασυνέχεια ήταν ο χριστιανισμός.

Οι Έλληνες υπερτονίζουμε το κλασικό παρελθόν μας;
Ναι. Και βλέπετε ότι πολύ συχνά το βυζαντινό παρελθόν συνθλίβεται για να αφήσει χώρο στο κλασικό. Είναι καλό ότι είστε Ευρωπαίοι, αλλά όχι όταν αυτό αποβαίνει εις βάρος της ολοκληρωμένης εικόνας της ελληνικής ταυτότητας. Νομίζω ότι οι Έλληνες θα έπρεπε να είναι υπερήφανοι που δεν είναι μόνο Ευρωπαίοι, αλλά είναι επίσης Λεβαντίνοι. Γι ' αυτό ένα από τα πιο αγαπημένα μου κινηματογραφικά έργα είναι το “Ρεμεπέτικο”. Γιατί δείχνει με πολύ όμορφο τρόπο ότι δεν μπορείς να περιορίσεις τον ελληνισμό σε κάτι το ευρωπαϊκό. Ο ελληνισμός είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Η σημερινή πολιτική διαμάχη στην Ευρώπη είναι και μια πολιτισμική σύγκρουση;
Ναι. Βρίσκω προσβλητικό τον τρόπου που οι Δυτικοευρωπαίοι καμιά φορά μιλούν για την Ελλάδα. Ίσως επειδή έχω μελετήσει Ελληνικά τόσο πολύ καιρό και γνωρίζω ότι είναι αδύνοταον να τοποθετήσεις τους Έλληνες μόνο ως Δυτικούς και ως Ευρωπαίους. Η Μικρά Ασία τι ήταν; Φανταστείτε ότι κάποτε ήταν εξίσου ελληνικό για έναν άντρα να φοράει σαρίκι, σκουλαρίκια και τακούνια, εφόσον ζούσε σε περιοχή της Ανατολής και όχι στην Αθήνα.

Είναι η στιγμή να επαναπροσδιορίσουμε την ταυτότητά μας;
Σίγουρα. Νομίζω ότι είναι μια ευκαιρία για τους Έλληνες να επαναπροσδιορίσουν τους εαυτούς τους με έναν πολύ πιο ευρύ τρόπο. Είστε μεγαλύτεροι από την Ευρώπη! Και οι Ευρωπαίοι δνε θα έπρεπε να βάζουν την Ελλάδα σε ένα κουτί!

Μπορούμε να ξεπεράΗ γλώσσα δεν ανήκει λοιπόν στην αρμοδιότητα των γλωσσολόγων, όπως η ιστορία δεν είναι υπόθεση των ιστορικών, η λογοτεχνία των φιλολόγων και τα θρησκευτικά των θεολόγων. Η γλώσσα και η ιστορία ανήκουν στο λαό, ως κοινή πεποίθηση, η λογοτεχνία στους λογοτέχνες, λαϊκούς και λόγιους και η θρησκευτική μας παράδοση επίσης στο λαό και τον κλήρο, στην κυριακάτικη λατρεία. Όλα αυτά συνιστούν την εθνική μας ταυτότητα. σουμε την κρίση;
Είμαι πολύ αισιόδοξος. Είναι θέμα επιβίωσης. Νομίζω ότι η χώρα σας βρίσκεται σε φάση Οδύσσειας. Κι άλλες φορές στην ιστορία σας – όπως στη μάχη της Κρήτης με τους Γερμανούς – έχετε βρεθεί σε φάση Ιλιάδας.

Ιδρύματα σαν το δικό σας μπορούν να βοηθήσουν την Ελλάδα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο ή περιορίζονται στο ακαδημαϊκό τους έργο;
Το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών προάγει την κληρονομιά του ελληνικού πολιτισμού διαχρονικά. Ιδρύθηκε και χρηαμτοδοτείται από τον Αμερικανό μεγιστάνα Paul Mellon. Δίνουμε υποτροφίες σε σπουδαστές Αρχαίων Ελληνικών, δημιουργούμε τις δικές μας εκδόσεις – πολλές από αυτές ηλεκτρονικές – και έχουμε ποργράμματα επισκέψεων Αμερικανών φοιτητών στην Ελλάδα γθα να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό.

Ποιος θέλει να σπουδάσει Αρχαία Ελληνικά στις μέρες μας;
Πάρα πολλοί. Είναι μια τρομακτική πηγή ανθρώπινης εμπειρίας.

Δεν είναι αλήθεια ότι η Τουρκία υπερέχει στη χρηματοδότηση εδρών στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ;
Νομίζω ότι αυτό είναι άλλος ένας μύθος.

Τα παιδιά σας μιλούν Ελληνικά;
Όχι, καθόλου. Τα Ελληνικά τα λατρεύω, αλλά είναι η επαγγελματική μου ζωή – δεν είναι η οικογένειά μου. Αλλά φανταστείτε ότι η κόρη μου δεν μιλάει ούτε ουγγαρέζικα και ο γιος μου έμαθε ουγγαρέζικα σε μεγάλη ηλικία.