Δημιουργική Εργασία "Σωκράτης-Πλάτων-Αριστοτέλης-Αλέξανδρος: διακριτικές σχέσεις διεθνούς ρεπερτορίου"

Η δημιουργική εργασία «Σωκράτης-Πλάτωνας-Αριστοτέλης-Αλέξανδρος: διακριτικές σχέσεις διεθνούς ρεπερτορίου» εκπονήθηκε από το σύνολο των μαθητών της Β’ Λυκείου (16 μαθητές) του Μουσικού Σχολείου Βέροιας και παρουσιάστηκε στο συνέδριο για τον Αριστοτέλη στη Νάουσα την Τετάρτη 17 Απριλίου. Η ιδέα προέκυψε μέσα από συζητήσεις για τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος της Φιλοσοφίας Β’ Λυκείου και με αφορμή τις μουσικές αναζητήσεις και τα μουσικά ερεθίσματα των μαθητών σε συνεργασία με την καθηγήτρια Μουσικής κα Έλσα Ιωαννίδου. Οι μαθητές διερεύνησαν την παιδαγωγική σχέση που αναπτύχθηκε διαδοχικά ανάμεση στους Σωκράτη-Πλάτωνα-Αριστοτέλη-Αλεξάνδρου και την επίδραση που άσκησε κάθε δάσκαλος στο μαθητή του. Η έρευνα αξιοποιήθηκε στη συγγραφή τριών θεατρικών σκηνών. Στην πρώτη ο γέρος Σωκράτης συνομιλεί με τρεις Αθηναίους νέους ανάμεσα στους οποίους βρίσκεται και ο Πλάτωνας. Στη δεύτερη σκηνή ο γέρο Πλάτωνας συνομιλεί με τον νεαρό Αριστοτέλη και στην τρίτη σκηνή ο νεαρός Αλέξανδρος με τον γέρο Αριστοτέλη.

Παράλληλα, οι μαθητές εξερεύνησαν πώς παρουσιάζονται και επιβιώνουν οι μορφές των παραπάνω ανδρών στο νεοελληνικό τραγούδι και μελέτησαν και ανέλυσαν φιλολογικά και μουσικά: μελοποιημένα αποφθέγματα του Αριστοτέλη, το τραγούδι «Σωκράτη εσύ σούπερ σταρ» που εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Eurovision , το τραγούδι “Η μάνα του Αλάξανδρου” του Γιάννη Μαρκόπουλου και το τραγούδι “Alexander the Great” των Iron Maiden.

Οι μαθητές χωρίστηκαν στις εξής ομάδες:

ΟΜΑΔΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ : Κετίκογλου Αναστάσιος, Μαντρατζής Γιάννης, Ιωαννίδης Νίκος, Καλαντζόπουλος Σπύρος, Τσιρώνη Αγνή, Σαρήογλου Αναστάσιος Λιολιόπουλος Βασίλης

ΟΜΑΔΑ ΧΟΡΩΔΩΝ : Χατζίδου Εύα, Αβραάμ Δήμητρα, Μπλατσιώτη Ευαγγελία, Γκέγκα Ραφαέλα

ΟΜΑΔΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ: Καλαντζόπουλος Σπύρος, Πελεκίδου Αγνή

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑΣ: Μποσμαλή Ιωάννα

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΒΙΝΤΕΟΣΚΟΠΗΣΗΣ : Τσάνι Αλέξανδρος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΗ: Πελεκίδου Αγνή

ΜΟΝΤΑΖ: Κετίκογλου Αναστάσιος 

ΟΜΑΔΑ ΚΟΣΤΟΥΜΙΩΝ ΚΑΙ ΣΚΗΝΙΚΩΝ : Μακρίδου Ευδοκία, Γαλανίδου Ράνια, Γκέγκα Ραφαέλα, Μπλατσιώτη Ευαγγελία

ΟΜΑΔΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝ: Μακρίδου Ευδοκία, Γαλανίδου Ράνια, Λιολιόπουλος Βασίλης, Καλαντζόπουλος Σπύρος, Ιωαννίδης Νίκος, Σαρήογλου Αναστάσιος, Κετίκογλου Αναστάσιος, Πελεκίδου Αγνή

Στο βίντεο που προηγήθηκε παρακολουθούμε στιγμές από την ηχογράφηση και την παρουσίαση του τραγουδιού “Σωκράτη Εσύ Σούπερ Σταρ”.

https://youtu.be/NeJpDu2Bxrk



ΑΡΝΗΤΙΚΑ

Η Φιλοσοφία ως μάθημα στη Β’ Λυκείου στα Μουσικά Σχολεία είναι μονόωρο. Αφιερώσαμε τις 4 ώρες που προβλέπονταν από την Εγκύκλιο για την προετοιμασία στην τάξη και επειδή δεν έφταναν, «έκλεψα» άλλες 4 ώρες από το μάθημα της Λογοτεχνίας προκειμένου να προετοιμαστούμε επαρκώς για τη συμμετοχή μας στο μαθητικό συνέδριο για τον Αριστοτέλη. Ευτυχώς, από μουσική άποψη οι μαθητές είχαν τη δυνανατότητα να επεξεργάζονται τα κομμάτια τους στο μάθημα των Μουσικών Συνόλων μαζί με την καθηγήτρια Μουσικής Έλσα Ιωαννίδου.

Δεν μάς δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσουμε την εργασία στο σύνολο των μαθητών του Μουσικού Σχολείου λόγω του όγκου των προγραμματισμένων συναυλιών του σχολείου στο τέλος της χρονιάς και της εξεταστικής των μουσικών μαθημάτων.

Οι μαθητές επίσης δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν το χορευτικό κομμάτι που είχαν προετοιμάσει, γιατί δεν υπήρχαν τα κατάλληλα μικρόφωνα και η κατάλληλος ηχητικός εξοπλισμός στην αίθουσα του συνεδρίου.

ΘΕΤΙΚΑ

Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε άλλα σχολεία με τη συμμετοχή τους στο συνέδριο.

Είχαν την ευκαιρία να ακούσουν διαφορετικές απόψεις, παρουσιάσεις και πληροφορίες σχετικά με τον Αριστοτέλη.

Δούλεψαν για πρώτη φορά ομαδικά και αρμονικά ως τάξη.

Συνέγραψαν μόνοι τους τα κείμενα παρουσίασης και τους θεατρικούς διαλόγους.

Προσέγγισαν με βιωματικό τρόπο την αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Σπύρος Καλαντζόπουλος


Αγνή: Χαιρετισμός εισαγωγή πληροφορίες για Σωκράτη.

Σκηνή 1
Ήρωες: Σωκράτης, Πλάτωνας, Μαθητής 1, Μαθητής 2.

Σωκράτης: (Πλησιάζει την παρέα των νεαρών) Καλησπέρα νεαροί μου. Μήπως θα θέλατε να προσφέρετε την παρέα σας σ’ έναν γέρο;

Μ1: Φυσικά κύριε. Ελάτε.

Σ: Σας ευχαριστώ πολύ. Μα νιώθω πως διέκοψα την συζήτησή σας.

Μ2: Μην ανησυχείτε κύριε. Δεν μιλούσαμε για κάτι σημαντικό. Να, από εδώ κληρώθηκε βουλευτής και τα έχει παραλύσει από το άγχος του.

Σ: Εσύ κληρώθηκες κορίτσι μου. Κοίτα να δεις. Θα σε περνούσα για κανένα παιδί.

Μ1: Έχω συμπληρώσει τα 24 κύριε.

Σ: Τότε μάλλον εγώ παραμεγάλωσα και όλοι εσείς μου φαίνεστε μικροί. Και για πες κορίτσι μου. Πώς βλέπεις τα πράγματα;

Μ1: Μπερδεμένα κύριε. Δεν βγάζεις άκρη. Τί είναι σωστό και τί δεν είναι; Τί πρέπει να κάνεις και τί όχι; Όλο κανόνες, νόμοι, συστήματα. Ποια είναι η ουσία; Κι είναι κι αυτοί οι ρήτορες, αυτοί οι σοφιστές που βγάζουν το άσπρο μαύρο. Ποια είναι η αλήθεια;

Σ: Κι εγώ αυτήν αναζητώ παιδί μου. 60 χρόνια και το μόνο πράγμα για το οποίο είμαι σίγουρος είναι πως πραγματικά δεν ξέρω τίποτα. Είμαι βαθιά νυχτωμένος. Πες μου όμως. Ποιός πιστεύεις πως είναι ο ιδανικός τρόπος διακυβέρνησης;

Μ1: Μα φυσικά η δημοκρατία κύριε. Το πολίτευμα που όλοι έχουν ίσο λόγο.

Σ: Ακόμα κι εκείνος ο φτωχός ψαράς που πουλάει την πραμάτεια του εδώ πιο κάτω; Ίσα δικαιώματα αυτός κι οι πιο φωτισμένοι άρχοντες της πόλης;

Μ2: Μα φυσικά κύριε. Έτσι είναι το σωστό.

Σ: Και πιστεύετε πως μπορεί να λειτουργήσει; Πιστεύετε πως ο ψαράς θα ήταν το ίδιο ικανός στην διακυβέρνηση με έναν μορφωμένο άρχοντα.

Μ2: (το σκέφτεται) Ίσως να έχετε δίκιο.

Σ: Μα δεν είπα τίποτα. Απλώς εξέθεσα μία απορία. Εγώ δεν ξέρω τίποτα το είπαμε αυτό. Απλώς αναρωτιέμαι.

Π: Ίσως σε μία κοινωνία απόλυτης ισότητας να μην υπήρχε διαφορά ανάμεσα στον ψαρά και τον άρχοντα.

Σ: Και ποιος είσαι εσύ παιδί μου;

Π: Με λένε Πλάτωνα κύριε.

Σ: Πλάτωνα, και τι όνομα είναι αυτό;

Π: Με λένε έτσι επειδή έχω φαρδύ μέτωπο.

Σ: Μάλιστα. Ένας άντρας που περηφανεύεται επειδή έχει μεγάλο μέτωπο μάλλον δεν έχει τίποτα άλλο μεγάλο. Μιλάς λοιπόν για μία κοινωνία απόλυτης ισότητας. Και τι αξία θα είχε λοιπόν η ατομική ιδιοκτησία σε μία τέτοια κοινωνία;

Π: Δεν ξέρω, ίσως και να μην υπήρχε.

Σ: Και η οικογένεια; Τα ανδρόγυνα θα υπήρχαν; Πιστεύεις στον έρωτα;

Π: Φυσικά κύριε. Πιστεύω πως οι άνθρωποι είναι πλασμένοι για να αναζητούν το άλλο τους μισό. Και πως μόνο όταν το βρουν είναι ευτυχισμένοι

Σ: (γελάει) Αυτή είναι η πιο τρελή θεωρία που έχω ακούσει ποτέ. (φεύγει)

Μ1: Και άραγε ποιος την διατύπωσε; Εσύ ή ο γέρος;

Π: Δεν ξέρω. Αυτός ο άνθρωπος με οδήγησε να σκεφτώ πράγματα που μέχρι τώρα δεν είχα καν φανταστεί. Ξέρετε πώς μπορώ να τον ξαναβρώ;

Μ2: Λένε πως έρχεται κάθε μέρα στην αγορά και πιάνει κουβέντα με τους νέους

Π: Τότε θα έρχομαι εδώ κάθε μέρα. Θα τον ακούω να μιλάει και θα καταγράφω τις συζητήσεις του. Δεν θα αφήσω το πνεύμα αυτού του ανθρώπου να πεθάνει.



Αγνή: Και όντως δεν το άφησε. Ακόμη και σήμερα κανείς δεν μπορεί να ξέρει με σιγουριά αν στα έργα του Πλάτωνα δια στόματος Σωκράτη γράφονται πράγματα που όντως έχει διατυπώσει ο Σωκράτης ή αν είναι αυτούσιες ιδέες του Πλάτωνα. ( Και συνεχίζει για Πλάτωνα και Αριστοτέλη)



Σκηνή 2
Ήρωες: Πλάτωνας, Αριστοτέλης

Πλάτωνας: Αριστοτέλη παιδί μου τα πάντα είναι εδώ (δείχνει το κεφάλι του)

Αριστοτέλης: Διαφωνώ δάσκαλε. Όλα είναι εδώ (δείχνει το περιβάλλον). Εδώ γύρω μας.

Π: Όχι παιδί μου. Τα πάντα ξεκινούν από μέσα μας. Η συνείδησή μας προϋπάρχει.

Α: Η συνείδηση δεν είναι τίποτε άλλο από ένα σύνολο εμπειριών. Ζούμε σε αυτόν τον κόσμο, παρατηρούμε, συγκρίνουμε και βγάζουμε συμπεράσματα. Οτιδήποτε επινοούμε υπάρχει ήδη στη φύση και το μιμούμαστε. Χτίζουμε σπίτια μιμούμενοι τις φωλιές των ζώων. Ο τροχός μιμείται το σχήμα του φεγγαριού και των φρούτων. Το τόξο λυγίζει και τινάζεται όπως τα κλαδιά των δέντρων.

Π: Και η δικαιοσύνη; Η θρησκεία; Ο έρωτας; Τα βλέπεις πουθενά αυτά στη φύση; Ακόμα και η εκδίκηση, η ζήλεια και η τρέλα τα πιο αισχρά πάθη του ανθρώπου. Δεν τα συναντάς στα ζώα ούτε πουθενά αλλού στη φύση.

Α: Ναι, γιατί ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται, να σκέφτεται. Έχει συνείδηση.

Π: Προφανώς και έχει συνείδηση. Αλλά η συνείδηση δεν είναι κάτι που του δίνεται από τη φύση. Προϋπάρχει της γέννησής του και θα συνεχίσει να υπάρχει μετά το θάνατό του. Αυτή του υπαγορεύει τι να κάνει και τι να μην κάνει. Ο άνθρωπος επιθυμεί τη δικαιοσύνη γιατί στο μυαλό του προϋπάρχει η ιδέα της δικαιοσύνης. Επιθυμεί την αρμονία και το μέτρο γιατί ξέρει πως μόνο έτσι μπορεί να είναι ευτυχισμένος.

Α: Μα η αρμονία και το μέτρο υπάρχουν στη φύση δάσκαλε.

Π: Αλήθεια; Και τι είναι για σένα αρμονία;

Α: Αρμονία είναι όταν όλα έχουν τι θέση τους. Όταν όλα λειτουργούν όπως πρέπει και κανείς δεν παραβιάζει την ισορροπία των πραγμάτων. Όταν όλα βρίσκονται σε μία μέση κατάσταση ανάμεσα στην έλλειψη και την υπερβολή. Αλλά πάνω από όλα όταν όλοι ξέρουν τι θέση τους. Οι γυναίκες, οι δούλοι, όλοι.

Π: (Γελάει) Πρόσεξε Αριστοτέλη μην σε πιάσουν στο στόμα τους αυτές απ’ το #metoo. Άκου μία συμβουλή. Απόλυτη αρμονία υπάρχει μόνο στον κόσμο των Ιδεών. Εκεί όπου ενσαρκώνονται όλες οι ιδέες των ανθρώπων. Και ανώτερη Ιδέα είναι αυτή του αγαθού. Του καλού. Όταν όλοι γνωρίζουν τί είναι το καλό, τότε βρίσκουν και τη θέση που τους ταιριάζει. Αν προσπαθείς συνέχεια να βάλεις τα πράγματα σε τάξη με το ζόρι, δεν θα πετύχεις ποτέ τίποτα.

Α: Είσαι πολύ ονειροπόλος. Εγώ δεν πιστεύω σε παράλληλα σύμπαντα και βλακείες. Εγώ πιστεύω μόνο ότι μπορώ να εξηγήσω. Και μ’ αυτές τις θεωρίες που έχεις δεν πρόκειται να σε θυμάται κανείς σε λίγα χρόνια.

Αγνή: (Πληροφορίες για Αλέξανδρο)



Σκηνή 3
Ήρωες: Αριστοτέλης, Αλέξανδρος.

Αλ: Δάσκαλε, ήρθα να σε χαιρετήσω. Φεύγω, πάω να πολεμήσω τους Πέρσες.

Αρ: (είναι σκυμμένος και κάτι κάνει) Παιδί μου συγχώρησέ με. Τα χέρια μου είναι γεμάτα χώματα.

Αλ: Μα τι κάνεις εκεί πέρα;

Αρ: Μελετώ φυτά αγόρι μου. Τα μελετώ και τα καταγράφω.

Αλ: Και γιατί το κάνεις αυτό;

Αρ: Μόνο έτσι μπορώ να τα κατανοήσω.

Αλ: Μ’ αφού τα βλέπεις, τα αγγίζεις, τα μυρίζεις.

Αρ: Ναι αλλά οι αισθήσεις δεν έχουν κανένα νόημα αν δεν τις χρησιμοποιείς για να βγάζεις λογικά συμπεράσματα. Δες, άγγιξε, μύρισε και μετά σκέψου, σύγκρινε και ταξινόμησε. Όταν αφήνεις τη μαγεία των αισθήσεων να σε μεθάει δεν καταλήγεις πουθενά. Όταν όμως τις τιθασεύεις και τις θέτεις στην υπηρεσία της λογικής σου, τότε είναι πραγματικά σαν να βλέπεις για πρώτη φορά τον κόσμο νηφάλιος. Κι εσύ καλό θα ήταν να ξεμεθύσεις καμιά φορά έτσι δεν είναι;

Αλ: Μα δάσκαλε δεν είναι τα πάντα λογική. Δεν είναι τα πάντα μέτρο.

Αρ: Ολόκληρος ο πολιτισμός μας βασίζεται στο μέτρο και την αρμονία αγόρι μου. Δες την αρχιτεκτονική μας, τη μουσική, το θέατρο. Όλα έτσι τα έπλασε ο Απόλλωνας, ο θεός της λογικής και της ορθής σκέψης.

Αλ: Μα δεν υπάρχει μόνο ο Απόλλωνας δάσκαλε. Υπάρχει και ο Διόνυσος. Εκτός από τη λογική υπάρχει και το παραλήρημα, ο παροξυσμός, η τρέλα. Ο πατέρας μου δεν θα κατάφερνε ποτέ να ενώσει όλους τους Έλληνες αν δεν ξεπερνούσε το μέτρο. Ούτε εγώ ποτέ δεν θα καταφέρω να νικήσω τους Πέρσες αν δεν ξεπεράσω το μέτρο, αν δεν ξεπεράσω τα όριά μου.

Αρ: Πολύ φοβάμαι πως δε θα μπορέσω να σου αλλάξω γνώμη ό,τι κι αν πω. Η ψυχή σου δεν κρατιέται σε αυτόν τον κόσμο. Πέταξε σαν πουλί. Φτάσε μέχρι τα πέρατα του κόσμου αλλά μην ξεχάσεις ποτέ όσα σου δίδαξα. Κουβαλάς βαριά κληρονομιά. Του Πλάτωνα και του Σωκράτη. Μην την εγκαταλείψεις. Και ποτέ μην ξεχάσεις τη γλώσσα σου, ούτε τον πολιτισμό μας. Όσο μακριά κι αν φτάσεις. Διέδωσε αυτήν τη γλώσσα, διέδωσε αυτόν τον πολιτισμό και κάνε τον αθάνατο. Ώστε όσα χρόνια κι αν περάσουν κανείς να μην ξεχάσει ούτε εσένα, ούτε τον δάσκαλό σου, ούτε τους δικούς μου.



Αγνή: ( Ακούγεται από πίσω playback το Alexander the Great των Iron Maiden). Ο πολιτισμός και η γνώση των αρχαίων Ελλήνων χάρη στον Αλέξανδρο διαδόθηκαν παντού, ενέπνευσαν εκατοντάδες μεταγενέστερους φιλοσόφους και όχι μόνο και συνεχίζουν να εμπνέουν μέχρι και σήμερα. Ακούμε το metal τραγούδι Alexander the Great από τους Iron Maiden. (τραγούδια. Στο κλείσιμο αναφέρει τους ηθοποιούς και τους μουσικούς)